Biekorf. Jaargang 44
(1938)– [tijdschrift] Biekorf–
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd
[pagina 64]
| |
 | |
Hoe dat Broomes van Ommelenpompe voer.'T MOET waar gebeurd zijn; want 't is onzen ouden knecht Charrel die 't vertelde, op 'en keer dat we ons getweeën, ik al wuppen en springen aan z'n hand, van Vijvekapelle naar huis kwamen. 'k Was toen al verre een buggel van een twaalf jaar oud. - Charrele, knees ik, met een deerlik gezichte, vertelt nu 'en keer entwadde, alzoo entwa' van schoone. Charrel met de kinne in de lucht en met korte stijve staptjes ging alsan maar vooruit, trok aan z'n steenen pijptje, en 'n sprak niet. Dat was teeken dat hij aan 't peizen was. Rechtover Oud-Lettenburg, lieten wij de bane van Brugge liggen en sloegen de dreve in naar Male. - Charrele, sprak ik - meest om hem wakker te schudden - Charrele, e'... dat is een ommeweg! De man liet dat vallen, en wees, met den pijpesteert, in de verte. - Zi', zei hij, je ziet, hier gaande langs die gracht, ginder verre dien boom staan, ei? - dien ‘bum’ zei hij op z'n oud Brugsch - kijkt hem striemen in de lucht! Dat's kerel, ei? Dat is een italjaander, en op z'n minste wel duist jaar oud, ...bah ja... en nog een jaar twee-drie daarbij. Enwel, 't is bij dien zelfsten boom en in die eigenste dreve hier dat 't gebeurde. Daar was 'en keer, maar 't is nondebruisch lange 'leên, 't was 'en keer, zeg ik, een vent, een grooten kloeken bliksem van een Bruggeling; hij heette BroomesGa naar voetnoot+ | |
[pagina 65]
| |
van Ommelenpompe, je kan peizen! en van nieten benauwd. Zoonu, een keer op Bakkersmesdag dat hij had zitten pekken en z'n tijd verneuken te Zebia's aan 't Maleleitje, kwam hij rond ten eenen van den nacht, met z'n handen in z'n broekzakken, op z'n duist gemakken, moedermensch aleene, alhier naar huis gewandeld. 't Was toen ten tijde hier al hemel en busch da'je zaagt. De volle mane zat daar te blinken in 't diepste en 't donkerste blauw, lijk met een mes gesneên zoo zuiver en zoo scherp. Broomes van Ommelenpompe schuifelde dat 't helmde in den doodstillen nacht. M aar al met e' keer... hij hoorde lijk een ruttelinge van loovers en stappen achter hem. - Nè, peisde hij nog, 'k was me zoo zeker van hier aleene te zijne, en me zou' zeggen dat er nog liefhebbers van nachtegalen zijn. Zoo e'-ja, Broomes keert hem om,... en een stap of vijve achter hem staat er me daar een lange magere grauwgrijsde gedaante; hoed en mantel, tot z'n gezichte toe, 't was al grijsde... maar zoo grauw en zoo grijsde of de moefen van Sin' Salvaderstorre... Deed Broomes een stap, den grijsden kwam meê; bleef Broomes staan, langen zwikzwak bleef ook staan... En geen een van de twee die een woord sprak... Nu Broomes 'n verschoot nog in geen kleen geruchte, en wandelde voort. Algelijk, een boogscheute verder tegen aan dien hoogen boom gekomen, Broomes 'n schuifelde niet meer; 't en ging hem lijk niet;,.. dien mageren tetting die alsan maar volgde... zie, dat begost hem leelik z'n neuze uit te hangen. - Maar, zegt hij ineens en hij snakte hem omme, zeg' kerel, zegt hij alzoo, wat ten duivel wat he'-je gijGa naar voetnoot+ | |
[pagina 66]
| |
nu eigentlik in 't zin, dè? Ik voor mij 'k en spele niet geren achterloopertje. Gaat daar 'en keer schoone vóór mij(n), ei? Dat heeft nu al lange genoeg geduurd. En uit een tandenloos zwart gat van een mond kwam daar een aardige scherpe schuifelstemme, en op 't zelfste toontje van 't begin tot 'tende: - ik, ging dat, ik ben De Dood Pieter,
en doe bescheid;
tot aan dien boom, dien schieter,
volg Ik U;
dan volgt Gij Mij...
naar de eeuwigheid.
- Wadde wa' belief'-je? vroeg Broomes. Ja, wat dingen, je zij' gij De Dood Pieter. Broomes ging op ze' gemak nog een staptje tegen, en toen, met z'n armen gekruist: De Dood Pieter, zegt ge, 't was vroeger altijd Pietje De Dood!... Zij'-je gij herdoopt misschien? of speelt de hooverdije in jen kop?... Ja wat dinge', 'k hoorde 't, 'k zag het seffens da'-je van 't Brugsche niet 'n waart, en vreemd aan de streke. De menschen hier zien er gezonder uit, man, en zijn veel eenvoudiger van sprake. Maar Pieter smeet er hem tusschen: - Ik gebiede U... ga! Ik volge U... na!... - Mo mo, jonkman toch, sprak Broomes, voor wien pak'-je gij mij(n) eigentlik? Je 'n peist toch zeker niet dat 'kik, Broomes van Ompelenpompe, alzoo goedsmoeds ga gehoorzamen. - Ga voort! Is 't g'hoord? schuifelde 't weere. - E... tut tut tut! loech Broomes, stopt van fluiten, vent, en laat de musschen slapen. Luistert, me zeggen dus - volgens joe - dat 'k nog te leven heb van hier tot aan dien boom. Ja, als ik dat beschaffe dan is dat nog alzoo een goe' twintig boerestappen van hi er. Goed, maar we 'n zijn nog zooverre niet. 'k En ga niet zeggen: ooge voor ooge en tand voor tand! Ge 'n hebt noch 't eene noch 't andere, maar g'hebt | |
[pagina 67]
| |
algelijk nog een goe' kluts gebeente, bij dat 'k zie. Alla gauw', laat ons 'en keer schoone zien of er nog mark in die pijpen zit. En zoo medeenen smeet Broomes z'n veste en z'n klakke op den grond... Jamaar, De Dood Pieter stelde hem ook te were, en ja de leute begost... 't Was lijf om leven!... Den eenen fijn, licht, subtiel, zweefde rond lijk 'en motte, ontglipte de grepe lijk 'en paling! Den anderen lomp, zwaar en onhandig sloeg gaten in den wind, dorsch in den grond dat 't kuilde van 't stof, en hij zweette dat 't van hem liep. Pieto bleef rondschijveren, drooge, ruttelachtig en onpakbaar. 't Duurde bermhertig lange: Broomes begaf ziender ooge. - Ai gij nondekuische puppe van 'en pijpekasse! brieschte Broomes, kom' hier, laffe beeste, dat 'k je de schinkels breke! En 'k weet niet hoe, had Pieter hem te verre gerieschd misschien? God weet het; alleszins één dingen: Broomes had één van z'n pekkels in z'n knuisten, en 'n liet niet meer los... scheerde verraads een tweede been vaste, en... Pietje ging de lucht in! Broomes, uit àl z'n macht, sloeg den neutekraker tegen die tronke, - zi' de zelfste -, met zoo 'n onmenschelijk geweld dat Pietje De Dood in g'heel z'n lengte met lijf en ziele wel viere-vijf keeren rond den stam slingerde... en der bleef aanplakken. Wel Heere 't mannetje!... 't piepte lijfsgenâ om hulpe. Broomes liet het plakken, tot dat er van 's zelfs wat pezerekkinge en meer en meer slakte in Pietje's letten kwam, en dat 't eindelinge losgerold met borstkasse, ribben - looze en andere -, ruggewervels, kneukels, krakelinge en g'heel 't geloove, al ruttelen lijk 'en zak drooge okkerneuten, in de gracht robbelde. - Nè, zei Broomes, en slap' wal! Hij raapte veste en klakke op, liet den italjaander, ginder twintig stappen verder, uit alle voorzichtigheid, maar staan waar dat hij stond en miek hem al een binnenwegeltjen uit de voeten. | |
[pagina 68]
| |
Petrus De Dood 'n kon geen pap meer zeggen; en met dat hij geen longen 'n had, 'n kon hij ook niet asemen; liggen sterven was nog het gemakkelijkste... maar, m'n verdooie, dat liggen sterven duurde wel honderd jaar!! .......... De Bruggelingen 'n wisten niet wat ze er aan hadden, en 'n konnen hun geluk niet zwelgen! Ze leefden en bleven leven! Schoren van den zot van den uchtend tot den avond, aten buik-sta'-bij, dronken lijk zimperputten en vochten - met de messen toennog - zonder vare of vreeze. 't Was uittermate geestig! Maar der waren er ook die in 't verdriet zaten, lijk Pietje Cuypers bij voorbeeld, die geen 't minste doo'-kistje meer te maken 'n kreeg, en drukker Poelvoorde die bleef zitten met al z'n doo'kaarten en doo'brieven! Apothekers en dokters gingen te gare gaan doppen, de zieken lapten hunder zelven! 't Stroopte van 't volk, 't reuzelde menschen in Brugge. De lijkkoetsten stonden te schimmelen, of vielen vaneen... plukkevort. Menheere de pastor vond het nutteloos nog langer over de schoone zoete dood te preeken. Broomes van Ommeldepompe uit 't Coopmanswalletje, die wist waar den hond gebonden lag, leefde lijk God in Vrankrijke, verkletste tot z'n laatste kluite voor de pinte, de leute en 't plezier! Maar toen zat hij algelijk leelik in de bramen; en hij was er den slechtsten van àl meê gescheuteld. Hij had daar ommers in 't Verbrand Nieuwland een suikernonkel wonen die schandalig, die onnoozel rijke was: hij bezat wel tien duist frank en nog!... Had nonkeltje willen naar den hemel gaan, Broomes ging wederom wel-en-weeldig zijn... maar e' kleen, e' bedroefd kleen neeptjen in z'n nekstje, en 't ventje was den adem uit!... Maar ja, je zij' wel! 't Mannetje stierf, bleef sterven, en bleef alzoo ten-nieten-uit al een kantje leven honderd jaar aan 'en stuk... 't Was nu juiste honderd en drie-entnegentig jaar oud! Wat blief'-je, peternoom! Broomes tenden alle markten en... kluiten, bekeek | |
[pagina 69]
| |
alzoo z'n platte beurze,... en zeggen, dacht hij, dat z'in een ure zou kunnen bollerond staan... - Wach', peisde hij, 'k heb het gevonden. 't Moet daar toch 'en keer kom-af van komen. Zoo, hij vooruit, op zoek achter Pietje-Pieter-Petrus Mors. 't Was gemakkelijk om vinden: den hoogen schieter van eertijds, nòg zoo dikke en nòg zoo hooge, 'n was van geen zier verschoven; en twintig stappen daarvan, onder een ferme bakte sneeuw van viere-vijf voet hooge, diepe diepe in de gracht, hoorde Broomes Pietje piepen en kriepen dat er eens herte zou van gebroken hebben. In plaatse van het te laten klagen en tjonken, gaat die dwaze kloefe van 'en Broomes daar niet stap en half naar toe dè, en met een schuppe smeet hij al de sneeuw op zijden en dolf den Pieter uit! - E'wal, den baas, hoe is't? sprak Broomes; stekte Pier bij z'n keelbeier en trok hem 'en beetje rechte. Sa sa, vent, nu dat 't klaar dag is, nu beschaf ik beter uw smijkel. Wat zij'-je mager en bleek, jongen; en lig'-je gij hier alzoo al een eeuwe naar jen dood te snakken? En waar zijn jen oogen? en waar is jen neuze belonden? en waar is jen mond naartoe? En waar is 't vel over jen beenen? - Och, schuifelde wederom dat schuifelet, helpt toch menschlief. Hier lig en zucht ik al honderd jaar, en kreeg ik brood noch water klaar... Broomes stoop, greep hem bij de lurven en trok hem gheel op 't drooge. - Nè, zei hij, en gaf hem een sloksken uit de ‘flessche van 't Lang Leven’ uit d'Apothekerije Den Cleenen Thems... Pier verkwikte, lekte tewege z'n lippen af... maar hij 'n had geen tonge. - Nog een teugsje, smeekte hij, ja... en nòg eentje... Den kostelijken drank liep warm en deugdelijk, maarGa naar voetnoot+ | |
[pagina 70]
| |
een beetje verloren langs z'n kinnebak, verdween achter 't borstbeen en vloeide kronkelend rond de wervels van z'n rikgrate,.. hij 'n had ommers noch mage, noch derms. - 't Doe' me deugd, zuchtte Pieter, 't is e' goedtje. Hij kroop rechte en stond te bibberen op z'n spillebeenen. Broomes verschoot geweldig; 't en is nù nogmaar dat hij dat schamel geraamte zag in al z'n naaktheid. Hoed en mantel waren plukkevort, weggerot... - Verschiet niet, fluitte de kele, gij ziet het aan mijn pluimen,
Voorwaar ik zeg het U: ik, Peterus De Dood,
moet nu de wereld ruimen
van duizenden, zoo klein als groot...
Man, ik dank U voor uwe hulpe; ik dank U niet met herte... kijk'... 'k en hebbe geen herte. Niemand spaar ik, U ook niet; maar 'k wil geen beeste zijn, en bel ove U, de lawete te doen wanneer ik kom. God vordere U! En Pietje-Pieter-Puit was de pijpen uit... - Sapperlooten.. maar dat is 'en keer goed, loech Broomes en sloeg. een flikker. Dat is meer of goud weerd; op voorhande weten wanneer dat 't gang is. En hij naar huis, zot en half!... Nè! Nonkeltje was juiste doodgesnikt, en de klinkaars lagen te blinken in de spaarkasse. Broomes wreef in z'n handen, snoerde maar goed z'n schoen toe en ging door de dagen lijk door de beuter, wild en uitgelaten men 'n kan niet meer. .......... Maar, aan alles komt er een einde, en met een dag teenegader, stilletjes aan al ouder en ouder wordende, wierd de bratte beeste 'en beetje getemd; kreeg stijve beenen en 't lendegeschot; z'n buik woeg zwaar, zwol op en de pezen rokken tegen... als je 'en keer rond de honderd-tzeventig draait, jen zijt algelijk in de wiege niet versmacht... Broomes 'n kon tegen den drank niet meer, den brugschen dobbelen bleef in z'n hoofd hangen; en aan 't ander einde van z'n lijf speelden de | |
[pagina 71]
| |
kozijntjes met z'n groote blinkende tee. Hij zocht z'n pantoffels, z'n ligstoel en de warme stove. M aar dat al 'n belette hem niet nog nu en dan 'en keer z'n gat op te smijten. - Ha ha ha! loech hij, zoolang als dat ik den neutekraker met z'n trommelstokken niet geware 'n worde, is 't goe' jacht! Zoo gauw de roe' van 't gat was, vloog hij wederom de gladde baan op van de vreugdige dagen. Tot dat er 'en keer, op een koelen uchtend, entwien hem van achter op z'n schouder klopte: Nè,! 'wien da' me daar hên! 't Was verdesie De Dood Pieter! Met een splenternagelnieuwen hoed en een schoone breê vooie; lang en rilde, met een zwierigen grauwen pracht van een mantel aan!... maar met een eendelijk zeisen in de knoken. - Hier ben ik, sprak hij; maar 't schuifelen was uit, 't was lijk een tijger die beet: Nu is 't gang en geen pardon meer. - Hoe? Ik meê?! schruwelde Broomes,... en jen belofte? Je 'n he' me nie' verwittigd! - Wadde! brieschte Pier,... Ssst! niet tegenpruttelen. Verwittigd! Aaa, 'k en heb u niet verwittigd! Jaren lang heb ik gesproken. Van kleene malanjen en ongemakken maar gezwegen. Hebt gij het vergeten... dien keer, - en Pieter's stemme kwam van onder dien grooten hoed, me zou gezworen hebben: al ijzer- en staalwerk - hebt gij het vergeten dien keer dat gij, Rommeldepompe! al schaverdijnen met pijpe en hilijkmaker van Sluis kwaamt,... hebt gij het vergeten dat gij aan Hoekebrugge door 't ijs schootet en drie-vier roe'n verder, bij honderdduist gelukken, een lomgat vondet om uit te kruipen! Kon ik klaarder spreken?... Hebt gij het vergeten, sterveling van Onderdepompe, dien keer dat gij, poereloerepoepzat, met peerd en karre en g'heel 't getrek over de kaaie van 't Speelmansreitje klaaidet,... hebt gij het vergeten dat gij, bij duistmiljoene gelukken, met den voet vernesteld in de | |
[pagina 72]
| |
leisels, kop-tegen-water bleevet hangen? Kon ik klaarder spreken?... Hebt gij het waarlijk vergeten, sterveling van Robbeldepompe! dien keer dat gij al lierelauwen den meulenwal optrokket van Den Roompot,... en dat gij, van de wieken meêgeschoren, de lucht inginget,... en dat gij, al over de huizen in 't herte van de stad, bij honderdduist-miljoene gelukken, flak in de wolle tuimeldet van Bastje De Jonghe, den velleploter!?... Zattekul, kon ik klaarder s-p-reken?! En beweren durft gij nu van niets te w-weten?! Aa! 'k heb u niet verwittigd!... - Och, ach, ach! zuchtte Bromes, 't is waar... en dat God me bermhertig weze... - Amen, sprak Pieter. En al met 'en keer: Ziep!... zong dat zeisen... en Broomes van Ommelenpompe z'n kop robbelde vóór z'n voeten den grond op. - E' mo mo mo, Charrel! schreeuwde ik, ...en was hij dood? alzoo al met e' kee' dood?!... - Dood en en ooge uit! sprak Charrel plechtig... - En bleef dien buik zonder hoofd alzoo op z'n beenen staan?... Boomstille bleef Charrel staan peizen... trok geweldig ...geweldig aan z'n pijpe... - Zou'-je 't gelooven, sprak hij, om de waarheid te zeggen,... dàt is nu 't eenigste dat 'k vergeten hebbe. ...En gaan dat we deden, ik met 't zweet in m'n nekke en den daver op 't lijf; 'k was m'n ziele zeker dat 't Charrel zelve geloofde... .......... K. De Wolf.Ga naar voetnoot+ |
|