Biekorf. Jaargang 44

Oude rijmgebeden uit de leerschool van Sint-Anna te Brugge.

'T Gebeurt wel meer dan eens dat oudere menschen klagen: ‘Wal, wal, en de joengers en kennen hunderen godsdienst nie' mè! Mo miender in onzen tijd... heel de katekissemus en de komminieboek en de missias, en al op onzen duum en van buuten wèe!’ En dan volgt heel de vertelling, hoe ze twee jaar lang naar de leerschool gingen van Lewiesetje Van Oost.

Ge moet weten, er bestond toen nog geen ander leering in de kerk, buiten de zevenweeksche leering, van de eerste Kommunie.

Lewiesetje woonde in de Jeruzalemstraat op den hoek van den Rolleweg. Het was een oude fijne spellewerkster, die 's avonds van 6 tot 7 uur de catechismus leerde aan alle eerste kommuniekanten van 9 tot 11 jaar oud. Ieder leerling betaalde zeven cents en half te weke.

[p. 43]

Er was ook concurrentie in 't vak. Bij Nathalie in de Roodestraat betaalde men maar zes cents; en Manse Kobejans, een melkerigge uit de Peperstraat hield leerschool voor een kluite te weke.

In den Winter moesten de kinderen de kloefen afzetten in den gang, zoo gezegd ‘voor de properteit’ en 't geruchte. En toch was er daar een lawaai van alle duivels. Verbeeld u een veertigtal knechten en meisjes op lange lage banken, onder 't schaarsche gele licht van een kinkeetje en daar tegenover Lewiesetje op een hoogen stoel, die in plat Brugsch en met bevende stem de catechismus uitlegde. Het zal dan ook niemand verwonderen dat de ‘pelissie’ in eigen persoon de leerschool in 't oog hield als de knechten buiten stormden, of lachend en stootend naar hun kloefen zochten.

Lewiesetje eindigde de leerschool met een lang avondgebed en de volgende gebedetjes, die nog door verscheidene oudleerlingen gekend zijn, en altijd in dezelfde volgorde opgezegd werden.

1) Onze lieve Vrouwtje stond op den hooge autaar

't Kindetje Jezus kwam daar gegaan

't Zei: ‘Wel, lieve moeder, waarom weent gij alzoo?

Ik zou daar zoo drukkelijk niet kunnen staan

mijn oogjes zullen leken

mijn hertje zal breken

mijn zieltje zal rondgaan

En die dat gebedetje alle dagen leest

Zal naar den hemel gaan.

2) O zijt gij vloeker zoo verblind

Die door uw vloeken niet en wint

En Jesus voor zooveel gij kont

Zeer bloedig geeselt en verwondt

Bekeert u spoedig, het is nog tijd

Eer gij vertrekt naar de eeuwigheid.

3) Heilige Barbara, heilige maagd

Die de schoone krone draagt

Boven alle martelaressen

Edele juffer, maak dat ik zal hebben biecht en berouw

Eer dat ik van deze wereld scheiden zou.

[p. 44]

 

4) De bekende avondgebeden uit ‘Het dobbel Kabinet der

 

Christelijke Wijsheyd’ als volgt samengevoegd:

 

's Avonds als ik slapen ga

 

volgen mij zestien engeltjes na

 

enz...

 

twee die mij wijzen

 

naar 't Hemelsch paradijs.

 

't Hemelsch paradijs staat open

 

de helsche poorte is gesloten

 

met twee ijzeren banden

 

met den heere Jezus' gebenedijde handen.

 

'k Leg, mijn hoofd op mijn slaapkussen

 

met God den Vader zal ik rusten

 

met God den Zoon zal ik slapen gaan

 

met God den Heiligen Geest zal ik opstaan

 

Hiet te vroeg noch niet te laat.

 

als de klok 5 (of 6) uren slaat.

 

 

 

5) S^te Petrus en S^te Paulus van Romen

 

Bewaart mij van alle kwade droomen

 

Van alle kwade gepeinzen

 

Opdat ik met God mag naar den hemel reizen.

 

 

 

6) Heere Jesus door uw bloedige wonden

 

Vergeef toch al mijn bekende en onbekende zonden

 

Door uw kruis en lijden ende dood

 

God helpe die arme zieltjes uit den nood

 

De naam des Heeren zij gebenedijd

 

Van nu af tot in der eeuwigheid

 

Geloofd zij Jezus Christus! Amen.

Wij hoorden ook nog enkele andere oude gebedetjes in denzelfden aard als de hierboven opgeteekende.

1) Heilig Engel Sinte Michiel

Wil mij wekken met lijf en ziel

Heilig Engel teer en zoet

Wil mij wekken met de spoed

Niet te vroeg noch niet te laat

Als de klok 5 (?) uren slaat.

2) O Grooten Heere, klein kind,

Gij zijt den Heere, die ik bemin

Gij zijt den Heere bovenal

Gij weet wanneer ik sterven zal

Als mijn oogen zullen wezen geloken

[p. 45]

 

Als mijn herte zal wezen gebroken

 

Als mijn mond niet meer kan spreken

 

Mijn arme ziel toch niet vergeten,

 

Mijn arme ziel gedachtig zijn.

 

'k Leg mijn hoofd op mijn kussen

 

Met God den Vader, enz. (als hierboven).

 

 

 

3) Maria, edel ende goed,

 

Ze heeft gedregen Ons Heeren dierbaar bloed.

 

Als Maria dat bloed ontving

 

Het was naar den tempel dat ze ging

 

Den engel Gods kwam voor haar staan

 

- ‘Maria, gij moet niet weenen of niet droevig zijn,

 

gij zult baren een klein kind,

 

't Zal den Oppersten Heer van heel de wereld zijn!’

 

Als Sint Jozef dat werd geware

 

Dat Maria was groot en bezware,

 

Hij meende Maria te verlaten

 

Maar hij heeft ze niet verlaten.

 

Hij heeft ze genomen bij haar hand

 

En geleid naar Egypteland

 

In Bethlehemstad is God geboren,

 

Te Jerusalem is God verloren,

 

Te Jerusalem starf God den dood,

 

Ze hebben Hem gebonden aan een kolonne groot,

 

Ze hebben hem gegeven 5.666 slagen

 

Op zijn gebenedijd lichaam

 

En die, die slagen kan tellen,

 

Een heel jaar met zijn nuchteren mond

 

Zal verdienen 77 messen

 

En eer dat de ziel uit het lichaam zal gaan

 

Zal Maria komen voor haar bedde staan

 

en zeggen:

 

- ‘Mijne lieve vriendin,

 

Komt gij maar bin',

 

Vergeven zijn al uwe zonden

 

Al waren zij nog zoo groot’.

Dit laatste gebed is een belangwekkende variante van een oud gebedeke waarin nog een middeleeuwsch volksgeloof voortleeft. Zie Biekorf 1933, bl. 168; 1935, bl. 84 vv,

Magda Cafmeyer.