Biekorf. Jaargang 43

[p. 282]

Westvlaamsche Zanten.

(Vervolg van bl. 237).

Beuter. De beuter van een krabbe (Heistsche visschers) is het geelachtig zakje dat onder het achterlijf van een krabbe te voorschijn komt, die door een woekerdier is aangetast, nam. door het krabbenzakje (Sacculina carcini) waarover wij vroeger hier geschreven hebben (1929, blz. 220). Dit zakje bevat de geslachtsorganen van het krabbenlijf doorwoekerende Sacculina. Men zegt dat een krabbe met heur beuter rondloopt. En de kinders vragen of dat ze heur beuter niet gaat verkoopen! Deze krabben met hun zakje hebben wij in onze kinderjaren goed gekend. Wij spraken te Knokke alleen van de krabben hulder zakstje.

Bibelabuizen (met scherpe i). Waar wordt dat woord gebruikt en wat beteekent het?

Billebijter (Westkapelle): de schallebijter, Fr. le carabe doré (Carabus auratus). Dezen prachtigen kever kennen alle kinderen van den buiten. 't Is een roofdier dat al loopende jaagt. Van boven is hij geelachtig groen, van onderen zwart en als wij hem pakken, scheidt zijn achterlijf tot verweer een dreupel bruin, bijtend, stinkend vocht af. Hier ook genoemd gilwe (gele) of gouden koolbrander en teebijter. Verg. billebijter en teebijter. Men zegt ook koolbrander zonder meer. Maar de koolbranders zijn eigenlijk de zwarte loopkevers (carabes noirs, verschillende soorten van Carabus).

Elders in W. Vl.: kallebijter, kousebijter, schaleboote, schalbijter (De Bo).

Namen als billebijter, teebijter werden waarschijnlijk aan de kintertaal ontleend.

Blazen, mv. van blaas (Ned. blaar). Spreuk te Knokke: die zijn gat verbrandt moet ip de blazen zitten, d.w.z. wie zich schuldig maakt, moet boeten.

Blendemol (Knokke). Blendemol spelen: het algemeen bekende kinderspel, elders blendekalle en blendemannetje genoemd. Fr. colin-maillard.

Blekkaard, m. (Knokke): een blekker of blekkende duine. Vroeger ook blinkaard genoemd, zooals blijkt uit de plaatsnamen. Ook blekhul.

[p. 283]

Blekkodde, m. (Knokke): een duineveugel, die bij 't opvliegen witte steertpennen blekken laat. Elders bleksteert (De Bo).

Blende meeze en Blende vinke (Knokke): schertsende benaming van een str... in de kindertaal.

Blet (Heist). De zee is blet: kalm, effen, onbewogen, zelfs zoodanig dat de schuiten moeten binnengetuid worden. K. de Flou (Woordenlijst 1883) hoorde dit woord van een visscher der Westkust. Het wordt dus blijkbaar langs heel de kust gebruikt. Verg. Eng. flat.

Bluien (Dudzeele): uitspraak van bloeien. Aldus ook gruien = groeien en gluien = gloeien (ui = phon. y).

Boel, m. (Heistsche visschers): net en toebehoorten.

Boer. Uitdrukking te Dudzeele: een boer weunt zoo lange op zijn hofsteê niet = het duurt veel te lang.

Boer van zijn hooi: een kinderspel te Dudzeele. Wordt te Knokke boer ip zilte genoemd, zooals wij vroeger hier al hebben medegedeeld (1927, bl. 256). Dit Boer ip zilte is waarschijnlijk boer ip zijn hilte (hilte = hooizolder, zie De Bo). De Dudzeelsche benaming staaft onzen uitleg.

't Is een werpspel dat door De Cock-Teirlinck (Kinderspel en Kinderlust III, 26-31) beschreven wordt. Er zijn vele wisselvormen van. Zoo wordt het te Knokke gespeeld:

Liefst op strate. In 't midden wordt een klas steenen geplaatst. Op een zekeren afstand van den klas wordt dweers over de strate een schreve getrokken. Achter de schreve is het kamp van de spelers. Vóór de schreve, dus aan de zijde van den klas, is het kamp van den boer, dat is de speler die er aan is. Elke speler heeft een halven kei (een halven afgeronden baksteen of een grooten rolsteen) om naar den klas te rollen.

Eerst wordt er afgeteld, gezimd (zimen, met korte scherpe i, is een soort voorspel, waarover wij later schrijven), of om ter verst gerold om te weten wie de boer is. De boer gaat naast de klas staan. Een voor een of allemaal dooreen rollen of werpen de spelers van af de schreve naar den klas. De spelers moeten in 't kamp van den boer hun rolkei terughalen. Terwijl zij hem dragen en naar hun kamp terugloopen kunnen zij door den boer er aan geslegen worden. Maar op 't laatste nippertje mogen zij hun kei lossen. Immers wanneer zij den kei niet genaken, kunnen zij er niet aan geslegen worden. Doch maar twee maal mogen zij den kei lossen. Den derden keer dat zij hem opgeraapt hebben, zijn zij vogelvrij

[p. 284]

zoolange zij niet in hun kamp terug zijn. Wordt de klas omverre gesmeten, dan moet hij door den boer gestapeld worden vooraleer hij de spelers mag achtervolgen. Wie er aan geslegen wordt moet den boer vervangen.

't Is een ruw en zelfs gevaarlijk spel, dat vele ouders aan hun kinders verbieden. De boer krijgt immers gemakkelijk de steenen op zijn lijf.

Boerezoppe (Knokke, Westkapelle). Entwien een boerezoppe geven: iemand hard zijn kinnebak wrijven tusschen de kneukels van duim en wijsvinger. Een zeer pijnlijk gedoe. 't Wordt elders ook gedaan, maar hoe heet het daar?

Boterham. Te Dudzeele: ‘Welken boterham moe je èn (hebben)? Een met twee handen of een met één hand?’

Een boterham met twee handen is een dunne boterham, dien de kinders met hunne twee handen moeten vasthouden om te beletten dat hij brokkelen zou. Een dikke boterham daarentegen kunnen zij met één hand vasthouden.

Bout, boutje (Knokke, Dudzeele): een kleen mannetje. Een kleene knechtjongen. Veel als keppewoord voor kinders gebruikt. Wij schrijven bout, maar 't kan ook boud zijn, verkorting van Boudewijn.

Bous (Knokke, Westkapelle, Dudzeele: phon. bus): groot, in de kindertale. Een bouze jongen. Een bouzen hond. Een bouze vent.

Ook zelfstandig gebruikt: een kleen boustje; een ferme bous van een jongen.

Brad: dertel, wild. Een brad peerd. Bradde jongen. De Bo geeft brat, bratte. In 't Noorden algemeen met d.

Brank, m. (Knokke): stoute jongen. Een droeven brank van een jongen. Is me dad een brank! Nagenoeg denzelfden zin als brakke.

Brioel. m. (Knokke): gejoel, gewoel, herrie, Fr. tumulte. Misschien verwant met Fr. brouiller. Verg. ook Zuid-Westvl. brielen en broeien = verwarrelen, mooschen. De Bo geeft ook: oelie broelie = vanorde.

Bromboer, m. (Dudzeele): keppewoord tot kinders. De Bo geeft dit woord met de beteekenis van een slechten boer, die vele brom (brem) kweekt.

Brood in den oven. Kinderspel te Knokke, springspel gespeeld door twee knechtjongens. De eerste gaat op zijn rug

[p. 285]

liggen in 't zand, steekt zijn beenen in de lucht en strekt zijn armen achter zijn hoofd. De tweede gaat op de handen van den eersten staan en leunt voorover met zijn borst op dezes voeten. En dan springt hij, met geweld door den ondersten vooruitgesmeten. 't Is om de nekke te breken! Kwajongensgedoe.

Broodjes (Knokke). Kinderbenaming der vruchten van stokroozen en pappels (maluwe).

Broodjes(kruid) (Knokke). Kinderbenaming der pappels (maluwe, Malva silvestris en Malva rotundifolia). Kleen broodjeskruid (M. rotundifolia). Groot broodjeskruid (M. silvestris). Zandbroodjes(kruid) is de kleine maluwe, die veel op zand te vinden is. Ook duinebroodjes.

Broodjeskruid of broodjesroozen zijn ook de stokroozen (Althaea).

De vruchten dezer planten hebben inderdaad den vorm van platte broodjes. Zij worden door de kinders geëten. Elders genoemd kaasjesblaren, kaasjeskruid.

De eigenlijke volksnaam der maluwe is pappel (pappels) of pappelblaren, pappelsblaren.

De Bo geeft ook pappe. Van een mengsel van pappels, goezemoeze (phon. guzemuze) en lijnzaad wordt er een pap gemaakt om den brand uit verzwering te trekken.

Bubbel (Knokke). Entwien een bubbel wijsmaken: iemand een leugen of verzinsels ophangen. Ge kunt niet anders of bubbels vertellen gij kunt niets anders dan verzinsels uitkramen. Ge kunt niet anders of bubbels uit jen duim zuigen!

Buiten. De wind zit buiten (Heistsche visschers): de wind zit in den Noord, dus waait van uit de zee. De wind zit binnen: de wind komt uit het land.

('t Vervolgt).

Jozef De Langhe.