|
| |
| |
| |
| |
Van den klaarmaker.
'T WAS putjewinter: een klinkende klare blauwe lucht, een ketterende zonne van goud, en een ferme bakte sneeuw... g'heel de bleekerij lag er onder bedolven. Buiten nu en dan een kooie spreeuwen die met een scherp getjiep alover 't huis schoor, was 't overal zoo stille, zoo doodstille als in een graf.
Zuul, de oudste van de zoons, een opschote van rond de twintig, was er op gevierd om vogels te schieten. Met den stratevager had hij in den bilk een paar strieptjes bloot gevaagd, en op het groene gers wat kruime van brood gestrooid. 't En duurde geen onzevader-biddens: spreeuwen zien naaldescherp, - z'hadden beter stekeblind geweest - met vijve-zessen kwamen ze neêrgeschoten op een van die groene tapijtjes, en meenden tewege hun schamel buikstje een zielemestje te doen... Zuul met z'n karabijn kroop over handen en voeten 't waschhuis uit en 't poortegat in, lei aan g'heel voorzichtjes, en... pardaffe!... 't Was een geruchte van alle duivels in die stille winterlucht! Eenige sukkelaars van spreeuwen, och arme, lagen te spartelen en te vechten tegen de dood. Zuul, g'heel hooveerdig, liep den buit oprapen, klopte de sneeuw van z'n kloefen, en kwam de keuken binnen. Tante Stijne was aan 't petatten-schellen:
- Ha jongen, zei ze, proficiat! hoevele zijn der?... Viere in één trek! Leg'ze me daar; we gaan ze pluimen en kuischen en je kun'ze gelinder t'avond binnenspelen.
Jamaar mendooie!... daar sloeg een leelijk nok in 't zeel... Thuur, de schoenmaker, 't braaf broertje, - dat binst de wijle op de hoogkamer neerstig op z'n krispijn aan 't totteren was, - bij 't hooren van dat schot, rechtte z'n hoofd en keek 'en keer alzoo naar die wonderschoone besneeuwde Kruisveste, die lichte witte
| |
| |
takkelinge van de boomen en die hooge bliksems van molens ginder verre met hunder winterkazakke... maar al met eens ziet hij mij daar, zwart op wit, geen stuk schâbletter komen, dah?! - juiste voorbij den draai van de vestegracht aan de bleekerij van Baas Boereboom, - een schâbletter in àl z'n glorieficentie, al draaischoûren en armzwaaien lijk een die ze ga' gaan pakken! Goeden Herdere! 't Was Dobbelartje! 't dulste duiveltje van g'heel de wacht! 't Had van z'n leven nog koprol geweest bij de piotten; en uitschieten dat 't kost, en e' mensch in 't zweet zetten, en de dood op je lijf jagen! Geen prokureur die 't hem afdeed. De menschen zonken door de steenen van schrik als 't entwaar inviel.
Thurten zag hem komen: rood lijk een engelsch haantje, keerstjerechte, met groote witte manchetten uit z'n mouwen, een donkerblauw kazaksken aan netjes ingepakt aan d'heupen; altijd lijk brandnieuwe, lijk een duiveltje uit e' doozetje.
- Dat dat hooveerdig huisteknuistje nu juiste ‘van onder de (j)aarde moeste komen’ als dat schot viel!... rulde Thuur.
...En gaan dat Dobbelaere deed,... maar hij 'n scheen nu lijk van niets te gebaren, niets te bezien, doodonverschillig te zijn... Arthur volgde dat spel en 'n betrouwde 't van geen zier,... liet zeulen en achterlappen in den branden stoof den zoldertrap op! 't Dakvenster gaf uit op 't einde van de Kruisveste, juiste van passe om dat 'en keer schoone af te schieten.
- 'k Weet 's wonder wat die kerel in 't zin heeft, peisde hij, zou hij de Dampoortbrugge optrekken en onze doeninge laten liggen?... Zoud' hij?!... 't Is verloren, die valsche kater, 'k verwedde mijn hoofd dat hij den Haarakker inkeert naar de poorte van de bleekerij... Kijk! kijk-zi'! Dedjijne! Waarachtig! 't Is zoo 'n
Van onder de jaarde:. Brugsch: ietwat plechtig gezegde, niet voor gewone ‘eerde’ maar voor ‘orbis terroe’ met aangevoegde j- als bindstaf? Zelfde verschijnsel als in Oudnoorsch: jörd = ‘aarde’?
| |
| |
blink!!... De Plisse!! tierde Thuur, de plisse!!! en hij robbelde van al de trappen: 't Gewere gevlucht en de veugels weg!
Zuul, dien grooten dikzak, was om er z'n dood aan te halen! Hij sprong in 't vertrek, met een aangezichte lijk een pannekoeke, en sloeg de deure op slot...
Lingkalingkaling!... de belle ging onder d'hofpoorte... Thurten, pas zestien jaar, en eeuwigen stouten deugeniet, keek in den spegel, stak z'n hand in z'n krullen, en
- Wacht 'en beetje, sprak hij, me gaan dien loeder e' keer 'en paar kloefen gaan passen! Tante Stijne, doe' maar open en houd' je Luthersch, zulle! zoo onnoozel of e' lamme Gods. 't Is Prooteloore-Dobbeloore.
Tante lei heuren bril nêre,
- Alla wat gaat 't nu zijn, zuchtte de vrouwe, me zijnder aan gewasschen, en leelijk! En met een hand op heur heupe en stijf op heur ongemak, ging ze al slufferen opendoen.
- Haa, vrouwe! zei Dobbeloore met een valsche vreugdige stemme, 'k zou hier wel e' keer willen binnenkomen.
- E... kom' gij binnen, mensch, antwoordde Tante bedeesd, en wat zou er u believen, Menheere de plisse?
- Vrouwe, - en hij wachtte alzoo een beetje, - zijn er hier altemets geen geweren in huis? En met z'n armen gekruist en z'n beenen open, stond hij daar die oude sloore te bekijken met een paar kijkers lijk van een kerkuil.
Tante voelde 't zweet uitbreken al alle kanten. Heur onderste kakekeen ging op en neder, en daar 'n kwam geen kuimtjen uit heuren mond... Gelukkiglijk Thurten schoot er hem tusschen; en op z'n eeuwig gemak:
- Wel! Dag, Menheere den agent, sprak hij luchtig, g'heel beleefd gelijk een grooten, en wat is er van jen dienste, Menheere den agent? Zouden we je kunnen helpen in 't een of 't ander misschien?
Houd' - je Luthersch: gebaart van Pijkens, van Lotten, van krommen Haze, van Ko, enz.; gebaart u onnoozel.
| |
| |
't Dobbeltje, nog altijd met z'n beentjes open, rechtte hem op z'n teen, liet hem zinken op z'n hielen, en wiegde alzoo wel drie-vier keeren achtereen; z'n oogen gingen stilletjes stilletjes toe... 't en waren op 't einde maar garretjes meer...
- Ventje, ging hij op, zegt e' kee' schoone aan me... of er hier soms geen geschot in huis 'n is... - En dat woordeken ‘is’ schuifelde wel tien sekonden lang...
- Geschot, agent? bah jaa 't, bah jaa 't, bah jaa 't! Wel, als we je daarmeê kunnen plezier doen, kijkt e' kir hier zie! - En hij haalde me daar alzoo uit den hoek van de schouwe een oude roste beroeste klakkebusse voor den dag, een leelijk scheuvel, nog van vader Bossier zaliger! - Schoon ei? Maar je zou 't eerst moeten e' beetje invetten en kuischen met petrol. Is 't om seffens te gebruiken, agent?
...Maar ‘agent’ lei z'n handen op z'n rik, en z'n teen speelden in z'n schoen...
- Mannetje, snauwde hij, me 'n gaan niet lachen, ei? - En rood dat hij was -! Kort en bon! Is er hier geen ander geweer in huis? 'k Hebbe daar hooren schieten... hier op 't hof! en me gaan dat hier e' kir e' beetje klaar gaan maken! - En blekken dat hij deed! kernon! daar 'n viel niet meer te spotten, zulle... - 'k Zou hier wel e' keer m'n hoofd willen buitensteken.
- Wel Menheere den Agent, zei Thurtje, steek' gij maar, mensch; doet maar lijk thuis.
Dobbeloore ging door 't poortegat en overschouwde g'heel den achteruit, lijk iemand die er verstand van heeft. Maar hij kreeg daar al met e' keer een reke duiven in de gaten - panneschijters, da' me zeg' - die met den kop in de pluimen, opgeteerd en versteven van de koude, zaten te knutteren en te mediteeren op 't dak van 't Meulenhuis, juiste over de scheegracht van de bleekerij.
- A-haaa! jubelde 't Dobbelartje; z'n kinne verdween in z'n krage, en met z'n mond halfopen en z'n oogen
Garre - Garretjes: gerre, spleet.
| |
| |
half toe: van wien zijn die duiven daar? Zegt e' keer schoon, ei?!
- E'... van 't Meulenhuis, Menheere.
- 'k Heb die beesten zien opvliegen als de scheute afging. 'k Zou wel willen weten of er daar geene van kapot 'n zijn. Waar is dat Meulenhuis?
- Hier op 't hoekstje, Menheere, antwoordde Thure doodonschuldig en g'heel gedienstig.
Sapperlooten 't wierd serieus! Den Dobbelen deed de knopen van z'n jas open en haalde z'n boekstjen uit...
- Roept daar 'e ki dien vent, gebood hij.
't Was Sissen Nooyoort, den oude' knecht, die bezig was met een vervrozen waschte op een kortewagen te smijten.
- Sissen! Sissen! riep 1 huur, Sissen! Komt e' ki' vóór de pinne, man!
Maar achter 't Dobbelje z'n rik deed Thurten uiteen, met een hoope makementen, dat hij, kwestie van dat schieten, moest z'n asem ophouden.
Zoo Sissen kwam het af, al tjaffelen door de sneeuw.
- Ha den baas! groette Dobbeltje, heb'-je daar over e' lestje niet hooren schieten, vent?
- Schieten! zei Sissen, met z'n knagertje tusschen z'n tanden. Hier schieten? 't Dunkt mij van ja, als ge 't gaat gaan zeggen. Maar dat is hier alle dage 't zelfste! 't Schiet en 't poeft en 't paft hier soms, je zou compleit zeggen 't is kleenen oorloge! En schieten dat ze doen! maar schieten!!! hooo... E' dat is ginder bij de kaptein zi', of te Boerbongs, of over de Kruisveste; ze zijn lijk van den duivel bezeten, 't en stop' niet, 't en stop niet! E' me 'n letten er zelfs niet meer op, bah neen me, wat zou' me wel! - zei Sissen al trekken aan z'n pijpe en al scharten aan z'n been. - Maar, me loopen mijnder hier e' beetje tusschen de kogels; en die menschen weten dat al... dat ze op ons niet moeten schieten.
- Bon, sakkernon! vloekte Dobbelartje... en schrijven dat hij deed. We gaan daar middel in schaffen! We gaan dat spel hier algauw 'en keer klaar gaan maken!
| |
| |
Thuur, met z'n hoofd scheef, bekeek alzoo den Dobbelen een beetje oostersch weg al over z'n schoure, en met 't onnoozelste schapegezichte:
- Mo, agent, vroeg hij,... tusschen ons gezeid... mogen ze niet schieten, dè?
- Ba, vervloedig, ba neen ze! Dat 's tegen de wet!
- Jamaar... en dat 't alzoo een g'heel kleen kleen schotje ware!...
- Kus' m'n oore, rulde 't Dobbeltje binnensmonds; en dan luide voort: Me 'n gaan dat hier alzoo niet laten liggen, dat moet hier klaar komen, en 't is daar meê uit en amen! Wat dingen! dat 'n zou hier maar àl te geestig zijn.
En op den eigensten oogenblik zag hij ginder tenden een man langs de hage schuiven... met een spade op z'n schouders. Dobbelartje peisde zoo korrekt dat dat een gewere was!... en oprecht 't was gespogen lijk een gewere ook!
- Ha-haaa!... loech hij al knikkebollen! Daar hebben w'het!!... Wien is die kerel ginder?
- Den dien ginder?... e'... dat is Vinckstje den blomist! sprak Thuur... met z'n planken gezichte.
- Bon-sakkernon! ging dat alwere. Nous verrons, kernon! Nous allons voir, voir is voir! En al waar kan ik hier bij die Vinckeveugel geraken?
- E'wel Manheere, zei Thure... en hij rekte al z'n arms uit, zi'... je gaat al hier de poorte uit, e' wo?... en je gaat dan aldaar links... d'Haarakkersstrate in... goed verstaan, ei? En je komt toen in Petersalliestrate; en je vraagt daar aan den eersten den gereedsten: ‘Waar weunt hier Vincke, de pensejager?’ ...en iedereen gaat 't je wijzen.
- Bon... Bon! Wij gaan van hier naar 't Meulenhuis; eerst dààr ons hoofd ingestoken; 'k weet 's wonder hoeveel duiven dat er wel ontbreken.
- Dat is een slim gedacht! zei Thurten en sloeg z'n twee handen te gare van klare verwonderinge.
'k Weet 's wonder of...: I wonder if...; ik weet als wonder of...
| |
| |
Zoo, Dobbelaere en Thuur derachter, naar 't Meulenhuis, en Emma geropen.
- Madam, sprak hij plechtig... in al z'n manneficentie, je kweekt gij hier duiven, ei?
- E'... ja-me, Menheere, antwoordde Emma, dood van alteratie, maar die beestjes 'n doen hier niemand geen kwaad, Menheere!
De vrouwe peisde waarachtig dat er eene van heur duiven - lijk of 't nog gebeurd was - ievers was binnengevlogen, en 't een of 't ander ‘faazetje’ van de frieze geneukt had; of wel entwaar, God weet 't, z'n steert opgeheft...
- Kom' maar alhier, en maakt het kort ' beet den Dobbelen. Kom' maar alhier, kijkt en telt e' ki schoone of al de duiven er nog zitten.
Emma ging aan 't tellen, aan 't tellen en 't hertellen; ja... ze zaten nog àl schoone bijeen in 't zunnetje.
- Bon! sprak Dobbelaere... en hij schreef... en hij schreef nog. En dat gaat klasse zijn, zi'. We gaan van hier naar den bureau, en... we gaan dat hier klaar maken! Alzoo waar of dat ik het zegge! 't Gaat gedaan zijn met zotten! En zwak toen nog! 't Moet!!...
- E' ja 't is klaar! zei Thuur, en me gaan toen eindelijk e' kir mogen op ons gemak zijn; dat 'n kan alzoo niet blijven duren!
En zonder hond of beeste te zeggen, was Dobbelartje de strate op,... stap en half, met boek en potlood, alles klaar gaan maken!
Toen hij al lange weg was stak groote Zuul voorzichtig 'en keer z'n hoeptje buiten 't huizetje... om te weten of er nog onraad was... Maar Thurten, dat scheuvel, kwam toegevlogen met groote janverdikkers!
- Houd'- je koeste, jandorie! riep hij. Zou'- je willen in den bak vliegen misschien? Met al jen onvoorzichtigheden!...
En 't deurtje ging seffens wederom toe '... Z' hebben dien duts alzoo nog wel een ure laten zitten koekeloeren,
Hoeptje: hoofd.
| |
| |
blauw van de koude, met den schrik en den daverare op ze' lijf!...
's Anderendags kreeg Vincke - die van niet-ten-donder 'n wist - een brieftjen in z'n busse; 't was eentje van ‘Ville de Bruges - Commissariat de Police - Quai Long’... -? - ‘en dat hij 's achternoens ten 3en fiks, zonder faute, verwacht was in den biro’...! Vincke keek lijk zot, en vertelde dat alzoo alover d' hage. Zuul gebaarde van Lotten, maar Arthurten sloeg er z'n haak tusschen:
- E... je ga' je schoone moeten scheren, Vincke, zei hij, en je'n beste samaren aantrekken, ei-ja.., om vóór den kommissaris te komen.
- Ja-ja, m'n rouks, rulde Vincke, wat nukt mij die kommissaris, dat hij 'en beetje fijn m'n kloefen kust. 't Gaat nijpen van den nacht, 'k zit verdeesemd in 't werk, en 'k en heb ik hier waarredig geen tijd te verledigen.
En waarlijks Vincke was g'heel den dag neerstig aan 't stoken in z'n seeren: 't vroos ook dat 't kraakte. 't Moet zijn dat er de kommissaris ook z'n beste kloefen aan vaagde, want 't en heeft daar lijk nooit geen haantje meer over gekraaid; en 't volk, ginder van 't geweste, 'n heeft er van z'n levensdagen nooit geen Dobbelaere-Claremaker meer gezien... zelfs niet als ze schoten. Niemand 'n was er kwaad om ook... 't is klaar!
En kwestie van die spreeuwen... wanneer ze nu 's avonds gevieren, met een stokstje door hunder lijf, in de panne te braden lagen:
Samaren: fr. simarre; beste kleederen.
M'n rouks of m'n roek's: mi en roekt des niet, ik ben roekeloos in die zaak, t.t.z. achteloos, bij *roeken, oudfranksch ruoken, ‘bedacht zijn op, zorgen voor’. Bij de Dene, in zijn Testament, staat er op bl. 265 verso: so zal hy wech loopen / eist dat ghyt zoo claert men roucx ghevaere / al liep hy ter ghalghewaert.
Waarredig: waar-in-reden; waarachtig.
| |
| |
- Wachte! zei Thurten, voir is voir! Non-de-kernon, me gaan dat hier e'ki klaar maken, ei?
Ze waren àl van dat gedacht, schoven al zeere bij... en lekten de vingers af tot over hunder ellebogen!
- Als 't op eten aankomt, loech tante Stijne, 'n hebben wij geen Dobbelen van noode... 't klaart hem hier nog al gemakkelijk van 's zelfs.
K. De Wolf.
|
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd
