Biekorf. Jaargang 43

[p. 1]

[Nummer 1]

Van Gaabrieel en z'n Griete.

ZE hielden te gare een beenhouwerijtje op 't Hoogste van Brugge: een luchtig geestig, klaar winkeltje, pereltje net; met zagemul grond en gleiersteentjes rondom aan de muren; àl dat wel, aantrekkelijk en appetijtig was. Baas en bazinne, alle twee menschen van de goe' mul, hadden verstand van leven, 'n deden hunder in nieten te kort, stonden goed gekweekt en blonken van welligheid.

Maar, wat er God meê doet! 't Was op een maandagnuchtend - 'k had juiste de fenteneelen afgepakt en de rolstoors opgedraaid - Griete komt binnengevlogen, met heur haar nog in paveljotjes en een brokke van een roksken aan; en beven dat ze deed, maar beven!... en ze gaf een grooten verzucht.

- Wel, 'k zegge, Griete toch, is 't huishure, dè?⁺

+ Is 't huishure, dè? - Menschen die het niet breed 'n hebben, zuchten erbij als ze den dag zien naderen dat ze huishure of huispacht moeten betalen.

[p. 2]

- Dat 't maar dat 'n ware, kreesch ze; ze haalde een zakdoek uit, en... 't water spoelde over de duinen. 'k Zijn zoo gejogen, 'k en kan 't niet vàn me smijten.

- Alla, zeg ik, stel'-je, jong; zeg' zeere, wat kan ik doen voor U?

Griete kreesch gemakkelijk, maar krijschen en babbelen te gare dat 'n gaat maar slecht; en alzoo de tranen droogden van 's zelfs.

- Enwel, apotheker, sprak ze, 'k zijn e' ki' gekomen om mijn herte uit te sturten; 'k moete ik entwien hebben waartegen dat ik kan klappen, dat 's al mijn troost.

- Ja e'wel, en toen; zeg' mo' wat schilt er?

- E'wel, apotheker, je 'n zij' gij ook al geen kind meer, ei? Je meug' gij dat ook wel weten. Luistert. Allen uchtend dat den Heere verleent, en dat mijn Gaabrieel wakker schiet, 't eerste dat hij doet is e' schoon kruistje slaan; en hij draait toen z'n koffer om in z'n bedde, en 'k krijge toen een smakelijken smok, een klinkaard op m'n kake. En me klappen toen e' lestje, en me staan toen op.

'k Gevoelde dat ik te vroeg verschoten had, en 'k peisde in mijn eigen: Doe' maar schoone voort, Griete, je 'n moe'-je niet haasten, 'k luistere.

- Zoo e'ja van den uchtend, 'k schiete'n) ik wakker en 'k kijke(n) alzoo naar z'n krulletjes, 't zijn eeuwiggodsche scho(o)ntjes! E' 'k zegge(n) in m'n eigen: j'is lijk zoo douce vandage; en 'k geve(n) hem 'en dokstje en 'k zegge(n): He'-je de flim dè vandage?... Maar, al met e' ki', 'k verschoot me dood, Gaabrieel lag daar sterrelinge naar de balke te kijken, met oogen lijk bollanteerns, en zonder taal of teeken. En maar 'k zegge: Gaabrieel toch, wat gaat er omme dè? En z'n mond viel open, en z'n neuze trok op, en z'n oogen gingen lijk half toe... 'k Peisde: die mensch moet zeker niezen,... en dat 't niet 'n gaat. Zoo 'k wilde hem nog⁺

+ De flim hebben - van den luiaard spelen; te lui zijn om op te staan.

[p. 3]

helpen, 'k zegge, al lachen: allei... weer'-je, zeg': schi... etschii... tschiiije! Maar die niet 'n noos,... was Gaabrieel! Z'n mond ging wederom toe... g'heel scheef,... en hij ruttelde entwa' tusschen z'n tanden, dat 'k niet 'n verstond.... z'n tonge sloeg flikke, al dat 't mij docht; 'k zegge, vent, spuig' het in mijn hand, toe! 'k ga 't uitzoeken... Maar 't schuim kwam op z'n lippen! En in een wup, ik uit mijn bedde met den schrik op me' lijf, de deure uit en de strate op; en rechte naar hier! Maar dàt zijn toch toeren, ei?

- Jamaar, sloeg ik er tusschen, als 't alzoo is, 'k weet al genoeg, Griete; scheedt er uit van kèkelen, geen tijd verloren. Gij, naar huis; koude natte doeken op z'n hoofd, en hier die mostaardplaasters op z'n kijten. Ik telefoneere naar den docteur Goemare. 't En gaat misschien nog nieten zijn! Rap-je!

Griete wilde nog wat zeggen, maar 'k doog ze vierkantte buiten.

Noch ik, noch Griete, noch Goemare, niemand 'n had er z'n tijd verkwist. Een uurtje later immers stond onze Griete daar al were. En 't was al vele verbeterd: ‘Wel wel, Gaabrieel was al were den bruggeling’! Maggriete was ook al een ander mensch geworden; dat groot snel vrouwmensch, 't was lijk een stoomboot die binnenkwam:

- Ja jaa't, loech ze, natte slunsen en mostaard, da's goud weerd. Maar de(n) docteur wilde algelijk nog dat 'k een duiveltje gaf en een lijklaken op z'n bille zette,... uit alle voorzichtigheid, enja e' mensch 'n weet nooit, ei? - Maar je zou nu zeggen, vertelde de vrouwe voort, hoe is toch Gods mogelijk? Alla kijkt e'ki,: dat is nu e' mensch... hij heeft den hemel op de wereld; al waar dat hij goeste naar heeft, hij krijg' het: wilt hij⁺

+ Een duiveltje - is een deurjagertje; nogal een geweldig fleschje om goed en rap te doen afgaan.
Lijklaken - bloedzuiger, echel. In onze gasthuizen, moederhuizen, enz., 'n durven ze dat prachtwoord niet meer gebruiken; waarom 'n weten ze niet;... 't is (nochtans!) in Holland ook bekend.

[p. 4]

een biefstuk, een van d' heupe?... hij krijg' het; wilt hij een schelle van d' hespe?... hij krijg' het; wilt hij een komme bouillon van den korteling of van 't nekkestuk, met een staaltje silderij derin en een takstje thijmoen?... dààr zie! hij krijg' het; heeft hij liever e' jeugdig mergpuiptje, of e' schoon kastestuk, 'en niertje of 'en tonge?... hij 'n moet 't maar gapen en 't staat daar, 't ligt daar te pakken!... En dat dàt algelijk nog moet begeven en nòg moet ziek worden! Hoe versta'-je dadde?

- Ha-ja, Grietje, te gezond is ook een ziekte, zulle. Voor een kerel van twee honderd veertig pond... te veel aan de goe' brokstjes zitten 'n deugt niet.

- Tut tut tut! aan m'n kloefen, apotheker; dikke geboren en dikke gewiegd, dikke gekweekt en dikke bedegen, moet dikke leven en dikke sterven! Als zoo 'e volk aan 't smelten gaat!... berg'-je, 't smout smelt zeere! Me weten mijnder dat best, me zien dat genoeg aan onze beesten. Zoon kaddei moet rond in 't vet staan, dat zegge 'kik; 'k en houde van geen platte magere schapeschoûrtjes of van flauwe fletsche ribbestukskens, dat 'n is maar goed om kalverfricassee van te maken.

- Al wel, maar wat heeft Goemare gezeid van dat eten?

- Nieten, niet' ten dondere! Hij vroeg hij aan Gaabrieel of hij wat voelde; en Gaabrieel zei, dat 't al in z'n looze ribben te doene was, bij was lijk met stokken geslegen, zeid' hij. En van achter in z'n rik, spiering, heupe en steertstuk, dat stond lijk àl zoo stijf, hij had lijk g'heel den nacht in de ijskasse gehangen, zeid'hij.

- En wat zei Goemartje toen?

- Enwel... je kent hem ei? Met dien baard en dat haar over z'n oogen, 't is net lijk een die een mikrobe uitgevonden heeft. Maar een trappist dat dat is! Je 'n kunt dat niet gelooven, 't en is daar geen gebenedijd woord uit te krijgen. Hij trekt hij toen e' ki' z'n neuze op, en hij nijpt hij e' ki' z'n lippen, en hij kijkt en hij doet hij e' ki'... en j'is hij toen al met e' ki' weg

[p. 5]

en je 'n weet gij toen niemendale, je staat gij daar toen te blinken... Hij heeft hij Gaabrieel z'n bloed afgemeten, alzoo met een harloze op m'n vent z'n arm. En 't was daar e' wijzertje dat weg en were wikkelde lijk een kattesteert. 'k Hiel alzoo goed Goemare in de ooge, en 'k zag al met e' ki' dat hij groote oogen trok, en hij zei: jaaa!... En hij pakte daar dat papiertje en krabbelde daar entwat op, entwat dat op niet 'n trekt; e' ja, bezie me dat! Zwijg' van docteurs, zi',... ze zitten twintig jaar op de banken, ze verslijten den eenen broek achter den anderen... en z'n zijn nog niet bekwame om een fatsoenlijke letter te schrijven!... Zoo e' ja, Gaabrieel moet nu in z'n bedde liggen tillebeenen, met dat lijklaken!... peist e' ki'!

- En weet je ten minste hoe dat ze lijklakens zetten?

- Wat zou 'k! bah neen ik!

- Aaa! Enwel luistert.

De vrouwe met een elleboge op den disch geleund pakte heur kinne kloek vaste, om nieten te verliezen.

- Stekt hem bij z'n been, en gaat dan maar aan 't frotten op z'n bille dat 't schuimt; je moet dat doen met een harde pemenborstel en met warm zeepzop. Toen wrijf'-je die plaatse poerdroge met 'en ruwharigen handdoek, en wrijven zulle! dat hij zegt: ‘Zoete kind, een beetje zachter als 't u belieft’. Gaat er dan over met een kleen zuiptje melk, g'heel lijzetjes,... zet er 't lijklaken op, en houdt er een wijnglas over tot dat Gaabrieel een muiletje maakt en dat hij zegt: iii... 't stekt, 't stekt! Pakt toen 't glas weg en laat 't beestje zuigen naar hertelust, al was 't een ure lang... tot dat 't er afrolt... zat lijk een vierveugel!

Daarmeê lag Maggrit buiten, en voor g'heel den dag. 'k Was al benieuwd om 's anderdags verslag te hooren. En ja waarachtig! ze kwam het af, en met moete, want ze zette heur op den bank. 'k Peisde: al neerstig, mensch, en sla' gij maar jen tater uit!

- Aaa! 'k zegge, gebuurnege, hoe is 't met Gaabrieel, en met z'n korteletten?

[p. 6]

- Enwel, apotheker, om 't al in eens te zeggen: God zegent-je! m'hên van den nacht een pijpe gerookt, zulle! W'hebben wat tegen gekomen; maar nooit meer, j'hebt 't verstaan, ei! Nooit meer! zeg ik. Dat zeepzop en dat frotten en die melk dat was kinderspel, maaaar!!... als we gingen gaan beginnen peizen om dat potje open te doen, en dat lijklaken uit te halen!!... Wel... allemezoorementotten!... als me z'n kop zagen, me hijverden en me bibberden van den gruw. E' 'k zegge, ‘ik daar àan komen?! de(n) daver loopt dweers door m'n lijf...’ En me keeken alzoo e-ki' scheel naar malkaar: ‘'k zie-je stijf geren, zei ik aan m'n baas, maar dàdde? dadde 'n kan ik niet, nog voor mijn oogepitten niet! 't Is mij te machtig! Neen 't en ga' niet gaan...’

Gaabrieel rees rechte in z'n bedde en met z'n twee handen vooruit:

- Is 't bijaldien, schruwelde hij, dat er zoo 'en leelijke, kijzige, vuile, vette lokkedijze aan m'n lijf komt, en dat 'k in een appelflauwte valle(n)... Griete, je kan zien dat je me wakker krijgt!

En weet je wadde, apotheker, 'k heb ik dat potje wederom toegekletst! En weet je wat dat ik dan gedaan hebbe? De(n) baas had honger, ‘'k zie ze vliegen’, zeid' hij; en 'k heb ik hem een geestig stooverijtje gereed gemaakt met 'en anjuintje daarin en e' lauwlierbladtje; en m' hadden daar nog een oude flessche wijn liggen, en 'k zegge: ‘Vent, wat peis'-je’? - ‘Kom' maar alhier met die zwarte nunne, zeid' hij. Is 't dat ze per ongelukke op den grond valt, daar 'n heeft niemand geen deugd meer van’. En m'n kozen heeft de-deze ook nog gekraakt, en binnen geleersd tot 't laatste druppeltje! Je 'n moet niet vragen of het hem smaakte. En 'k hên toen den radio opengezet, g'heel open; en vijf minuten later lag Gaabrieel te slapen dat hij ronkte, met z'n neuzetje verzonken in 't vet en met z'n mond wagewijd open. Binst den middelen tijd heb ik met een⁺

+ Hijveren - is Westvl., kustsaksich, voor = huiveren. Zie ook De Bo.

[p. 7]

lepel Santrarondel, en peper, en mostaard een g'heelen melanzei-van-tout gemaakt, en daarmeê een torre geschilderd op alle tiene z'n teen, en nog een goe' lek op z'n schenkels. Ze zeggen dat dat 't bloed omleege jaagt en de pezen omhooge trekt.

Enwel hij heeft hij dat al deure geslapen, en als hij wakker schoot hij wist hij van de wereld niet.

- Al wel, Maggrit, maar als de docteur komt en van dat lijklaken kuimt, wat ga'-je gijnder zeggen?

- Hoe? e' niemendalle! me 'n gaan mijnder van niet gebaren. 'k Hebbe daar al e' kommetje koeiebloed staan en me gaan hem dat schoone onder z'n neuze steken, nè! Niet meer of dadde!...

Maar 't en is nog niet àl, je gaat hooren: gisteravond, zegt de(n) baas al met e' ki', ‘Maar Grietje, zegt hij alzoo, hoe ziet er dat nu eigenlijk uit die slekke, zou'-je gelooven dat 'kik dat lijk nog niet gezien 'n hebbe’.

Zoo, ik naar dat potje en met lange vingers dat dekseltje opg'heft;... maar, ollemezoorenmezotten toch! zou'-je 't peizen, die beeste was er uitgekropen,... en ze was den bosch in! En me gaven daar te gare een schruwel, maar een schruwel! dat z'het hoorden tot aan 't Putje! Maar vies dat me waren en benauwd! benauwd van een voet te verzetten... uit vreeze van der op te terten en ze te versmeieren;... zoo 'en vuil dingen, zoo 'en kijslander van 'en tetting! En zoeken dat we dan gedaan hebben: ik, met m'n keerse in m'n hand en in mijn nachtgewaad, en Gaabrieel in z'n onderbroek en met z'n Orleansch vestjen aan! W'hebben al de kassen en schoven opengedaan, in den watersteen gekeken, in den koolbak, in 't vuilputje, in de stove, in 't gotegat, de vliegepiere, de spinde, in 't zoutvat, de peperbusse, tot in 't kavejong toe,⁺

+ Santrarondel - Sal-rat-dotel of Saltraten Rodell's. Geparfumeerd zout.
Kuimen - ‘over iets reppen’ (z. De Bo); ook ‘kuchen’ en ‘klagen’. Oud Germ. w. waarbij Hd. kaum = Mul. cume ‘ter noô’ en Eng. comely.
Kijslander - kijzigaard, vuilaard.

[p. 8]

- 'k wil had'-je die percessie gezien! - ...en nievers geen lijklaken te vinden. We 'n hebben van g'heel den grondigen nacht geen oogstje toegedaan; 't was alsan: voel-je gij entwat?... bijt hij?... Jamaar, had hij e' ki' tusschen de lakens gezeten en beginnen zuigen, dè! alsan maar zuigen, aan ons herte bijvoorbeeld. Of had hij in een z'n mond gekropen, en van daar naar de mage... me 'n gingen van nieten weten; en 't ging àl bloed zijn, àl bloed! en misschien... 'k en durve 't niet uitspreken! Al die dokteurs met hunder slekken, dat ze ze rond hunder nekke hangen lijk de negers, mezoore! ‘Zi', zei Gaabrieel, als 't nog gebeurt dat ze met die vuiligheid in huis durven komen, 'k stekke den tetting bij z'n nekke en kletse(n) hem dat hij met z'n kop al den overkant blijve aan de steenen plakken. Hij kan toen daar op ze' gemak 'en beetje de olie zitten uit de kalsij'en zuigen!... Ik, ik sterve liever aleene!’

En in één nacht, apotheker, is hij in z'n haar zoo wit geworden, maar zoo wit of den paatriark van 't Zeruselem.

- Ja enwel, Griete, kwestie van dat haar, ge'n moet daar niet in verschieten, 't en groeit op geen kletskop. En verders toen, ge'n kunt gij niet beters doen of schommelen, jong, van up-toe-nêre; en dan e' goe' laagstje zout rond het bedde leggen, ei! Lijklakens smelten weg in 't zout.

- Is 't waar riep Griete, ollemezoorenmezotten, 't is een gedacht! We gaan der met vuile voeten deuregaan! Dat is 't voorzichtigste, ik ben voor de groote middels!... En zij naar huis!

Drie dagen en drie nachten lang, - biechtewaar! - hebben ze met een tapijt zout van twee duimdikke rond hun bedde gelegen. De pekel kwam door de zolderinge⁺

+ Vliegepiere - stel om vliegen te vangen. Ouddietsch woord: pieren, fokken, in strikvangen. (z. Loq.) pieren en vliegpiere.
Kavejong - gemetste zak waarin het grijmsel, 't kavezwart en de bitter vergadert. (z. Loq.).
Patriark van 't Zeruselem, van de Brugsche Jerusalemkerk te weten; de bejaarde Kapelaan was bij 't volk ‘de paatriark’.

[p. 9]

in de beenhouwerij gezijpeld! en de menschen vroegen wat ze daarboven uitmaten! Maar ollemezoorenmezotten, ze 'n hebben nooit-jamais geen lijklaken meer gezien!... en 't is nu al drie jaar geleden!!!... Ja!

K. De Wolf.