Biekorf. Jaargang 42

Mengelmaren

Blutsie. - Zie hierboven bl. 33-35.

Bij het drukken van onze bijdrage zijn een paar teksten niet tot hun volle recht gekomen, nl. de aanhalingen uit de overeenkomst van 14 Mei 1556. De lezing van E. Vlietinck (Cartulaire d'Ostende, bl. 192), overgenomen door K. de Flou in zijn Topon. Wdb., moet alleszins verbeterd worden als volgt: ‘...eenen nyeuwen weerdvck ofte inlaghe ontrent den oosthende [i.p.v. westhende] van 't scependom der zelver stede up 't land vanden Vryen, in 't gehuchte ghenaempt ter kuere ofte Blutsie,...’. De juistheid van onze lezing wordt bevestigd

[p. 85]

door den verderen tekst van dezelfde oorkonde die zegt: ‘[de herstellingen zullen uitgevoerd worden] beghinnende t' heinde vanden voorseiden scependomme daer dat anne comt de voorseide Kuere [of Blutsie] ende landt vanden Vryen oostwaert lanx der zee, tot der plaetse genaempt de hooghe doornen,...’ (bl. 193).

Al de andere teksten bevestigen genoeg dat Blutsie ten oosten van Oostende lag.

Betreffende de yden bl. 35 leggen wij er den nadruk op dat deze de laatste overblijfsels waren van de verzande mondingen der waterloopen díe, tot omtrent het midden der XII^e eeuw, krinkelend door de schorren liepen.

K.L. Coxyde.

Geneesmiddelen tegen de pest.

In 1580 heerschte de ‘haestighe zieckte’ te Opwijk (Brabant) en omstreken. In een sterfhuisrekening van dien tijd vinden we, herhaalde malen, de volgende aankoopen van geneesmiddelen opgeteekend:

‘Betaelt te Dendermonde van corosyne, groene salve, swertte rot salve, solferaen van oerden, sinne poer, wieroock ende dryakelom, tsamen om 5 schell. gr.’ (Eigen Schoon en De Brabander, XVIII (1935), bl. 284).

De juiste lezing is blijkbaar ‘...van corosyve groene salve,...’.

Corrosijf, corosijf, van lat. corrosivus is: uitbijtend, bijtend, vooral van geneesmiddelen gebruikt. Ook in het Lat. komt de uitdrukking medicamenta corrosiva voor. Kiliaen zegt: Corrosijf i.e. septicus, putrefaciendi sive erodendi vim habens, depascens, exedens et absumens, vulgo corrosivus. In een Hs. van Lanfranc's Chirurgie staat het woord corosijf aan den kant geschreven nevens ‘Egipsiacum salve’. Verdam, Mnl. Wdb. i.v.

Rotsalve: anders ook rottesalve, rattesalve; staat nevens ndl. ratten-, rottenkruid: benaming van een vergif, lat. arsenicum. Een andere nog in 't Wvl. levende benaming is Regaal, ragaal (mnl. regael): roode zwavelarsenik, vergif uit arsenik en sulfer, ook ‘vergif’ in het algemeen (De Bo). - Rotsalve is hier dus een zalf, bereid met rottenkruid ofte regaal. Vgl. Verdam v. rattenkruid en regael.

Solferaen van oerden, een soort saffraan, ook ‘sufferaen van oort, sofferaen van orten’ genaamd. Vgl. Biekorf 1933, bl. 310.

Sinnepoer, ook senepoer geschreven in de vermelde rekening, is alleszins geen ‘poudre de sympathie’! maar eenvoudig

[p. 86]

mostaardpoeder. Uit seneppoeder, lat. sinapis. Verdam s.v. seneppoeder.

Dryakelom, anders driakel, triakel, is een oude benaming van tegenvergift.

V.

Moorslede. - Sint-Achariuskapelle.

In 't jaar 1455 bestond er op het grondgebied van Moorslede een Sint-Achariuskapelle (capella sancti Akarii). De kapel had renten en inkomsten waarmede wekelijks twee missen gelezen werden. In gemeld jaar was de kapelnij bediend door heer Karolus Vitse, dienstdoende pastor van Moorslede. J. Warichez. Etat bénéficial, bl. 202. - Is er daar iets meer over bekend in de geschiedenis van Moorslede?

Schreefkens trekken. - Vgl. Biek. 1935, bl. 256.

Een andere lezing uit Deerlijk:

Esschen esschen esschenhout,
Wie is er nog zoo stout
Van te zeggen dat ik liege:
'k Wille wedden voor een vliege,
'k Wille wedden voor een graan
Dat er vijf en twintig schreven staan.

L.D.

Muizelen. - Muizelmeulen.

Ik kende zeer goed den ‘Muizelmeulen’ van Hulste, die op de hoogte staat tegen de grenzen van Oyghem, Rozebeke, en Bavichove. Doch ik wist niet wat die naam wel mocht beteekenen.

In 't werk van heer A. Ronse over ‘De Windmolens’ staan er veel windmolens afgebeeld, houtene en gemetselde. Die oudste afbeelingen zijn m.i. niets anders dan scheppingen van schilders en dichters die aan de molens een schilderachtig uitzicht gaven... ten koste van de waarheid; want hun molens, zooals ze daar afgebeeld staan, kunnen onmogelijk draaien. Om dit te bewijzen deed ik opmerken aan heer Emiel Huys van Heule (die over de windmolens van de streek aan 't zoeken is) dat het dak van de afgebeelde molens al den kant der roeieinden, niet afgesneden is: daardoor kunnen de zeilen onmogelijk in beweging komen zonder aan het dak te haperen.

In zijn opzoekingen ondervroeg heer E. Huys verscheidene oude mulders (die graan gemalen hebben) en molenaars (die ofwel graan maalden ofwel zwingelmolens deden werken): hij wilde o.a. weten waarom dat de kappe van de molens, al den kant van de zeilen, altijd schuins afgesneden was.

[p. 87]

- Maar, Mijnheere, wierd er hem geantwoord, dat is volstrekt noodig, want de meulen moet kunnen muizelen!

Het zijn aldus, met name, de moleneinden die moeten kunnen muizelen, d.i. weg en weere gaan. In 't geweld van den wind moeten de draaiende moleneinden kunnen weg en weere wiegen, anders zouden zij afkraken.

Zouden dan de Muizelmolen van Hulste en de Muizel van Thielt, hun naam niet gekregen hebben omdat zij, op hun geheel, muizelen in den wind? d.i. weg en weere wiegen, lijk een toren bij 't luiden der klokken?

Naderhand viel ik op een ander ‘muizelen’ hier in Biekorf zelve, in Karel De Wolf's vertelling van Wanne Craeye (1927, bl. 309). ‘Blij is die schoone Meneere als hij nu steentjes mag' muizelen’. Steenen muizelen, staat er aldaar aangeteekend, dat is, lijk de briekebakkers, geklaste hoopkens steenen van hand tot hand oversmijten.

Dit muizelen schijnt mij al verre denzelfden zin te hebben als 't muizelen der moleneinden, d.i. weg en weere gaan. Beziet den steenbakker die een hoopke steenen moet oversmijten: hij zal het niet rechtstreeks verwerpen, maar zal het eerst, met een armzwaai, weg en weere wiegen, ‘muizelen’, om het dan te laten overvliegen in een hoop die niet verscheên valt.

P. De Brabanders.

Zeispreuken. - Vgl. hierboven bl. 38 en de vorigen.

- 't Is effen, zei Kavane, en zijn kot brandeg' af.

- Timmeren kost geld, zei boer Jan, en hij ging om een cent nagels.

- Overal moet er ontzag zijn, zei de koster, en hij geeselde de beelden.

- De duivel is zwart, zei de vent, maar mijn wijf is nog zwarter.

- Alle ding is mogelijk, zei Marten, maar 't en regent nooit geen geld.

- Zwijgen is onverbeterlijk, zei dronken Djoor, en hij had alles verteld wat hij wiste.

- Dat gaat te verre, zei Cijs, twee honden hebben en zelve moeten bassen!

- Behulp is alles, zei de boer, en hij spande zijn wijf voor den ploeg.

- Ze maken nu d'haringen van langst om minder, zei 't wijf, en ze zag schardijnen te koope liggen.

- Dat en kost geen geld, zei boer Jan, en hij gaf zijn jongen van de wisse.

[p. 88]

- Wel verzind is half gedaan, zei Jan Snep, en hij naaide den lap aanzijds het gat.

- Zoo vele in 't scheên als in 't komen, zei Jan, als hij zijn wijf begroef, en hij ontbood den speelman.

- Spaart, spaart! zei Grootje Gramgats, lekker en is maar een vinger lang.

Archivenboek van Rond den Heerd.

- Tot hoeverre loopt het Archivenboek door Rond den Heerd uitgegeven? 'k Zou dat eens juiste willen weten, om te zien of mijn verzameling volledig is.

V.K.