Biekorf. Jaargang 41

[p. 303]

Het bondelke myrrhe

dat zijn Taal- en Letterkundige Wetensweerdigheden neerstig uitgelezen door Leenaart Vlamincx en eerbiedig opgedragen aan den Eerw. Heer Voorzitter van het Davidsfonds, afdeeling Brugge.

1873. - ‘In de schrijvende taal nogtans hebben de West-Vlamingen, om tot de eenheid, die onze naburen gebroken hadden, weder te geraken, sedert lang de eigenaardigheid van hunne spelling en spraakkunst, hoe oud en logisch ook, geslachtofferd; ja zelfs de woorden en de wendingen, die hun vreemd zijn, aangenomen... Iets waar zij nooit van afgezien hebben is het recht van ook hunne eigene woorden en wendingen, die den toetssteen van een gezonde taalkunde niet vreezen, te baat te nemen.’

- Deken De Bo in de Inleiding van zijn Wvl. Idioticon.

1899. - ‘Eenheid van taal voor Noord en Zuid is zeker gewenscht, maar ze moet vóór alles bestaan in eenheid van bouw, van syntaxis, veeleer dan in eenheid van woordenschat. Dit laatste wordt door de Hollanders zelf niet meer verlangd: de grondbeginselen, waarvan de tegenwoordige taalwetenschap uitgaat, zijn in Noord-Nederland, althans onder het hooger ontwikkeld publiek, reeds zoo verspreid, dat het recht van bestaan der dialecten in 't algemeen overal reeds vrij wel bekend en erkend is, zoodat men heel goed begrijpt dat het verschil tusschen Noord- en Zuidnederlandsch in 't bijzonder een verschil is in topographische en chronologische ontwikkeling, die met geen machtspreuk weg te cijferen is.’

- Dr. W. De Vreese. De Gallicismen in het Zuidnederlandsch, bl. XLIII (Gent, 1899).

1923. - ‘Door de tongvallen en de daarin erborgen “schatten uit de volkstaal” leeren wij de gelijkgemaakte, de keurig opgemaakte, en met zorg bewerkte schrijftaal

[p. 304]

beter begrijpen, juist omdat wij daar het oorspronkelijke natuurleven - d.i. den oorspronkelijken woord- of taalvorm - kunnen terugvinden...’

- J. Verdam. Uit de Geschiedenis der Nederlandsche Taal, bl. 103 (Zutphen, 1923; 4^e druk herzien door Prof. A. Stoett).

1924. - ‘Sommige leeraars nemen voor beschaafde taal de taal-op-papier en denken dat het vaderland gered is als men den regel toepast: Spreek zooals er geschreven staat. Zoo bekomt men een misselijke schoolmeesterstaal...: een mozaïek van geijkte formules, zinlooze woorden, versleten beelden.’

- Prof. Dr. A. Boon, Algemeen Voorzitter van het Davidsfonds, in zijn voordracht over Taal en Onderwijs, n. 224 (1924) der Verhandelingen van de Kath. Vl. Hoogeschooluitbreiding, bl. 26-27 en 43.

1924. - ‘Bestudeer dus de woordkunst eerst en vooral in uw moedertaal.

Moedertaal in den eigenlijken zin is die taal, waarin moeder ons heeft leeren spreken, waarin we thuis zijn opgevoed, door wier warmte ons zieleleven ontloken is. Voor velen is dit niet het Algemeen Beschaafd maar hun dialect. Dat alleen bezit de woorden en klanken, die innig spreken tot hun gemoed. Daarbij vergeleken heeft het Algemeen Beschaafd, dat op school geleerd werd, iets kouds, iets van een vreemde, van een stiefmoeder.’

- H. Padberg. De Mooie Taal, bl. 12 ('s Hertogenbosch, 1924).

1930. - ‘Ons Algemeen Beschaafd was en is voor de meeste Vlamingen een soort vreemde taal, uit de boeken geleerd, niet levend en daardoor minder geschikt voor kunstuiting.’

- J. Van Ham en Dr S. Hofker. Een Nieuwe Nederlandsche Spraakkunst, Tweede Deel, bl. 12 (Groningen, 1930; derde druk).

1930. - ‘Voortdurend is het Algemeen Beschaafd in voeling met het dialect en tusschen het een en het ander

[p. t.o. 305]

Cliché Brugsch Handelsblad
Marie De Groote van Heist, korrebreister sedert 50 jaar, aan 't werk op haren ouden korrestoel.
(Lees Biekorf 1935, bl. 287)

[p. 305]

heeft een onafgebroken wisselwerking plaats. Steeds blijft het algemeen Nederlandsch dan ook bestanddeelen ontleenen aan zijn dialecten...’ [...de Vlaamsche niet uitgesloten. B.]

- C.H. Peeters. Nederlandsche Taalgids, bl. XII (Antwerpen, 1930).

1934. - ‘Dialect is natuur en àl wat natuur is bij 't kind, is bruikbaar voor zijn opleiding. De grootste vergissing die de moedertaalleeraar kan begaan is: te denken dat het dialect iets is wat het beschaafde-taalonderricht in den weg staat, dan wanneer het er een uitgangspunt en een in allen deele bruikbaar hulpmiddel toe is.’

‘Modern moedertaalonderwijs (kan) toch nooit aansturen op inwijding van het kind in geest en bezit der “hoogere taal”, ten koste van de zeer gezonde, want natuurlijke, taalkennis en taalinzicht die het reeds bezat vóór of buiten zijn schooltijd!’

‘Maar ik blijf bij mijn oordeel: het dialect, dat de kinderen van de jeugd af bezitten, kan met zijn woordenschat, z'n vormleer, z'n eigen zinsmelodie en spreukenrijkdom in den dienst worden gesteld van de heele kinderlijke taalopleiding...’

‘Ontwikkelen in den groeienden mensch van een karakteristieke eigen taal, een persoonlijken taalstijl, dàt weze het verre doel [van het moedertaalonderwijs]; en dat veronderstelt ontwikkeling van het karakter, d.i. het eigene. Pas op dezen grondslag is ware taalgroei te verwachten; en zóó komt het dat de taalvaardigheid van een Gezelle, een Streuvels, een Timmermans - buiten alle boeien van correctheid en taalschematisme - zooveel hooger staat dan ons aller ‘doorsnee-Nederlandsch’ (bl. 44).

- Prof. Dr. Fr. Baur. Moedertaal, bl. 44 en 70-71, in Deel II van Nieuwe Banen in het Onderwijs uitgegeven onder leiding van Dr V. d'Espallier, Antwerpen, 1934.

1935. - Bepaald ergerlijk is het hoe onze schoone, kernachtige, rijke moedertaal wordt verhaspeld en verknoeid met doorspekken van aan vreemde talen te pas

[p. 306]

en te onpas ontleende woorden en gezegden. Nieuwe Rotterdamsche Courant, Avondblad B. 28 Sept. 1935.

De Vlaamsche tale is wonderzoet
voor die heur geen geweld en doet,
maar rusten laat in 't herte, alwaar
ze onmondig leefde en sliep te gaar,
tot dat ze, eens wakker, vrij en vrank,
te monde uit gaat heur vrijen gang...

Gezelle.

Verlos ons van den preêktoon, Heer!
Geef ons natuur en waarheid weer.

De Genestet.