Biekorf. Jaargang 41

Rumfordsche soep.

GEDURENDE de jaren l846-'48, die in mijn jeugd nog vrij algemeen op het Geldersche platteland ‘de kwade jaren’ werden genoemd, heerschte in Noord-Nederland onder den arbeidenden stand, wiens hoofdvoedsel de aardappel was, vrij wel hongersnood. Tengevolge van hevige slagregens in de maand Augustus van eerstgenoemd jaar werden de akkers in Ierland, Engeland, Nederland en België blank gezet en toen ze weder bloot kwamen en de aardappelen gerooid konden worden, bleken ze aangetast te zijn door ‘het rot’, de aardappelziekte, welke na dien tijd niet weder geweken is.

Zwarte armoede, vooral in '47 en '48, toen het pootgoed ontbrak, waarde in Nederland rond. In verschillende steden ging men er toe over aan de armen ‘Rumfordsche soep’ te verstrekken.

Wat was dat, Rumfordsche soep?

Toen ik mij die vraag stelde, waren zij, die ze wellicht hadden kunnen beantwoorden, uit het leven verdwenen.

In den ‘Maandelykschen Nederlandschen Mercurius’ van 1800 bladerende (deel LXXX), vond ik op blz. 617 het antwoord op die vraag.

‘Daar 'er thans in Engeland, Frankrijk, en Duitschland veel drukte is, wegens de Soepen, uitgevonden, ter

[p. 110]

ondersteuning van behoeftigen door den Engelsche Graaf Rumford, heeft men het genoegen te ontwaren, dat ook hier te Lande deze Oeconomische Soep-Kokery algemeen in aanmerking komt. De intekeningen welke te Haarlem⁽¹⁾ tot een groot getal van portien is aangegroeid, hebben ook in deze stad (n. 1. Amsterdam), gelijk ook te Rotterdam, Leyden en in 's Hage dagelijks goeden vooruitgang.

Verschillende Recepten worden van dezelve opgegeven, de meeste bestaan uit Garstemeel, Gort, Grutte, Graauwe en Groene Erwten, Wittebonen, Aardappelen, Peen, Uyens enz. Brood, Bier-azyn, zout en water; waarby zommigen nog voegen, Vleesch of Spek.

Zodanig ene Soep voor 12 monden alhier toebereid, waarin zelfs 1/2 lb. spek aan dobbelsteentjes gesneden gemengd was, kostte met de brandstoffe niet meer dan 9 duiten⁽²⁾ de portie.

Dat men dezelve zo smakelyk kan maaken als men verkiest, is gemaklyk nategaan, door 'er verschillende soorten van toekruid by te doen’.

Haarlem.

J.D.H. Van Uden.

(1) De boeren hadden toen geen klagen. Tarwe uit Polen en Rusland (f. 370-430 het Last = 30 H.L.), uit Vlaanderen en Zeeland (f. 360-390), was niet te betalen. De andere gold f. 250-295, inlandsche rogge f. 265-290, haver f. 90-165, kaas f. 16-4 per 100 pond, boter f. 29-46 per vat.

(2) “Och, jongen”, zei eens een oude dame, die gaarne gaf, maar slechts weinig kon missen, tegen me, “voor een dubbeltje heb je 16 God-zegen-je's”. (1 dubbeltje = 10 cents Holl. = 16 duiten).