Biekorf. Jaargang 40

[p. 24]

Uit den levene der spinnecoppe.

IN mijn hoekske met een oud boekske vraag ik mij af of er wel een Vlaamsch schrijver zoo treffend de kobbe heeft beschreven als Pater Jan David (1545-1613). Hij heeft de kobbe in hare doening goed bekeken; zijn taalveerdigheid verraadt hier zelfs (zoo meen ik toch) zijn Kortrijkschen oorsprong: hij kent de weverstale!

Het boekske is een strijdschrift in allegorischen vorm tegen de ketterij: Kettersche Spinnecoppe is zijn titel. Het is uitgegeven ‘Tot Bruessel, By Rutgeert Velpius / inden gulden Arent. Met Privilegie. 1596’⁽¹⁾.

Ziet hoe wonder de kobbe heur webbe weeft!

‘Sy scheerdt de keten, ende stelt het werck int ghereedt, met zoo wel ghepaste ende ghematighe naghelen, soo iuyste, met soo effen, en ronde draeykens, zoo al beschickende, dat het om verwonderen is, gheen ander ghewichte ghebruyckende, tzy int spinnen, tzy int weven, dan tghewichte van haer selven, dats haer wervelinck, dat zijn haer loykens, dats haer calandre.’ (bl. 189).

Al de menschen die met netten en netwerk omgaan, mogen ‘ne punt zuigen’ aan de veerdigheid van de kobbe:

‘Principalyck, alle Visschers, Jagers, Vogelaers, Wewers, Tapijtsiers, Borduerwerckers, ende de spinningen mede: die toch alle kennen ende belijden moeten, dat sy altsamen, hoe abel ende expert dat sy in haer conste zyn, noch wel mochten by de spinnecoppe ter

(1) Dit is de tweede uitgave. De eerste verscheen bij denzelfden uitgever in 1595. Een latijnsche vertaling ervan, Haereticus Araneus, verscheen te Keulen in 1609. Zie Bibliotheca Belgica, 1^e série, VIII, D. 129 ss. David schuilt onder den naam ‘Jason Petronius, Doctoor in de vermaerde Vrije Consten van Leyden.’

[p. 25]

schole gaen, om van haer te leeren, de cleynte, fijnte, ende effenheyt des garens: de subtijlheyt ende vasticheyt der litsen, ende cnopkens, de lichticheyt, ende nochtans goey proportie int weven: de abelheyt van zoo fijnkens, en soo haest te stoppen, en te vermaken, datter gebroken werdt: ende ten laetsten, de fijnicheyt haers wercx, soo datmen somtijdts anders niet en siet, of ten is eenich fijn dunne velleken, gheen floers, oft kerspendoeck soo fijn.’ (bl. 258-259).

Hoe onbermhertig is de looze kobbe als een vliegsken in heur webbe geraakt!

‘Alsser eenich beestken int net gevallen is, terstont die spinnecoppe int middel haer centinelle houdende, oft van daer sy sadt en proncte, deurt roeren der webbe, twelck sy terstont gevoelt, gewect sijnde, ende ghewaer werdende vanden vanck, compt vloecx derwaerts geloopen, ende gaet de proye te keere, die voort eerste, met haer ghespin dapperlijck omwindende, ende soo int garen verwernende, dat sy het arm beestken gheheel moey, mat, ende crachteloos maeckt. Ende facket alsdan op, ende draghet naer haer hol, oft vertreck, ten zy dat zy verhonghert is, ende langhe daer naer ghevast heeft, dan soo suycht zijt terstont, ter selver plaetsen daert ghevanghen is, al sijn bloedt uut.’ (bl. 245).

De menschen zijn altijd schuw van een kobbe, maar vooral 's avonds is 't om te gruwen!

‘Ende daerom, teghen gheen ander dier van sulcken slaghe, en ismen soo rap inde weere, om te dooden, ende hem quijt te maecken, als teghen een spinnecoppe, principalijck als die eenen mensche tsavonts, onverwacht, met die langhe schatse beenen ter keersewaert compt aengestreken, al oft een cleyn neckerken waer, dat u compt becruypen.’ (bl. 118).

Is dat niet om er aan te smekken...? niet aan de kobbe maar aan Jan David's teekenende tale?

K.R.