Biekorf. Jaargang 39

Van Grenoble naar Alessandria in 1806.
Twee Soldatenbrieven.

DE twee volgende brieven komen van een jongen conscrit uit Ramskapelle bij Veurne, die met zijn klas een van de Fransche regimenten in Italië moest vervoegen.

De conscrits waren eerst eenigen tijd gekazerneerd te Grenoble, de hoofdstad van het Isère-departement aan den voet van de Alpen. Daar ontvingen ze noch kleederen noch wapens, en moesten er oefeningen doen zonder wapens.

De eerste brief geeft ‘nieuws’ over het klimaat, de Alpen, over den wijn die maar 20 ct. de flesch kostte, over de kerkdiensten te Grenoble en over de geldverkwisting bij de conscrits. De jongen merkt nog op dat de brief uit Nieuwpoort maar zes dagen op weg geweest was. De afstand is 600 Km. in vogelvlucht. De

[p. 291]

postdienst moest onder Napoleon zeer goed ingericht zijn om deze snelheid te bereiken.

De tweede brief is verzonden uit Alessandria, een vesting van Noord-Italië, ten N. van Genua. In dezen brief beschrijft de conscrit den tocht van Grenoble naar Alessandria, 72 uren te voet (omtrent 230 Km. in vogelvlucht). De reis ging over Savoje, de Alpen (Mont- Cenis, 2.080 m.) en Turijn. Bij hun vertrek uit Grenoble werden ze in de kerk door den bisschop gezegend; ze hadden een geweer en een sabel ontvangen, maar geen kleederen. In Savoje werden er eenige soldaten vermoord en in Italië werd door de burgers op de schildwachten geschoten. Te Alessandria verbleven er 2.000 Italiaansche opstandelingen die, als galeiboeven, dwangarbeid moesten verrichten.

In dezen brief spreekt hij nog over den prijs van den rijst, de voeding en de soldij (5 ct. daags) die ze ontvangen, en over de veroordeeling van een generaal. Hij verwachtte naar Zuid-ltalië gezonden te worden.

J.D.S.

I

Grenoble den 15 Novembre jaer 1806.

Zeer lieven ende wel beminden Vaeder ende Moeder, zusters ende broeders. Naer ul. gegroet te hebben diendt desen om ul. te laeten weten den staet van minen gesonteyd, Godt lof het gaet noch wel met my, ende jck verhope van ul. het selve. Voorts laet jck u weten als dat jck den brief dat gij geschreven hebt seer wel ontfangen hebt, want hij en heeft maer 6 daegen op den weg geweest van Nieuport tot Grenoble, hij is gekomen in het quartier halle twee in malkanders en het briftke van het geit daer in hebbe jck gevonden negenentwintigh fransche guldens en in de viftigh sentimmen. Maer vaeder gij doet qualick van dat in den brief niet te setten hoe veel dat er was, jck hadde noch vier fransche stukken als jck schreef, maer jck hebbe een paer hanschoen gekocht en een broek. Het hesser noch hier soemer op den dag maer op den nuchtent het is kout om de exsersie te doen; wij moeten staen

[p. 292]

dat onse voeten aen het lant vervriesen, min lien die was lick gebroken in het eerste maer jck begennen het te konnen. Vaeder gij en moet niet vreesen omdat jck min geit sal verquijsten, jck en doen niet gelijk Mouhie van Nieuport gedaen heeft, hij heeft mij geseijt dat hij 30 fransche stukken hadde als hij van Nieuport quam en als hij tot Versalien [kwam] hij en hadde niet meer; jck sal min geit beter [sparen] tot dat jck voder komen, want het woort is dat wij gaen vertrekken maendage naertscomende naer Allixanderrien aen de kanten van Etalien, twee hondert huijren van Grenoble; maer ijck sal u de wete laeten in een maent van hier of wij vertrokken sin of niet. Wat aengaet van Josepha de Graeve dat doet mij groet plasier. Dat soude my grote pene [doen] van te vertrekken om dies wille wy sin hier wel, wij drinken den win an vier apeningen de bottel, maer jck en mag geen meer. Vaeder gij en schrift niet van de reserve, maer jck hebbe vernomen uijt ander brieven dat de reserve al drie weken op den weg sin. Hier sin bergen van drie huijren hoge waer op dat de sneuw legt winter en somer. Wat aangaet van de diensten die er geschieden in de kerke, sij sin meer van werden als in Vlaenderen in de oogmesse, daer sin ses priesters op den autaer; jck gaen halle daege naer de messe ten 6 huijren anders en hebbe jck geen tyd, wy moeten op onsen tyd passen van (want) het preson en is niet verre, dat is te verstaene. Mosiur de Volthijer is de naeme van min capetin maer jck sal het beter explekeeren en naeste keer. De coplementen aen al mine goede vrienden en kennessen ende jck versoeke u vaeder dat gij soude willen hun bedanken over de caretaerte die sy my gedaen hebben, en aen de Muijlenaers en aen het menasie van de wewe Wilinck; Etem aen Aurecus Cornelie en sin huijsvrouwe en aen de vedeva Opsomers en aen Cornelis Vermeersch tot Ramscappel en aen broeder Jacobus en Merrianna Schoreels. Ick hebbe noch een broek en veste tot Brugge gelaeten dat jck niet mide draegen en konde, se is voor min broeder en min klackmutse die is tot

[p. 293]

Ramskappel ook voor Jacobus. Dit is schoone geschreven, vaeder gij moet u bril packen als gij het wilt lesen; ul. onderdaenegen dienaer endezoone Joseph Vermeersch.

Adres: [Grenoble,] A monsieur de Keuser a Niport. dans la rue d'Iper, parez maitre Cornelis Vermes arondissement de Feurnis, departement des Lis.

II

Alexhanderrien den 12 desember jaer 1806.

... Voorts laet jck u als dat jck vertrokken van Grenoble vier daegen naer dat jck den lesten brief geschreven hebbe. Voor dat wij Grenoble vertrokken zin, wij hebben heene schoone benedictie ontfangen van Min heere den Bisschop van Grinoble in de kerke met onse museke. Wij hebben het landt van Savoin gepasseert waer dat wy en moeten in de schuijren slaepen in het stroeij; be nacht hebben se van ons volck vermoort, maer jck sliep met den sabel in de handt bloot. se hebben ons eenen sabel en fusike gegeven als wij van Grenoble vertrockken sin maer geen kleederen, maer jck hope van der te kregen aenstons want het woordt is dat wij gaen vertrecken bin thien [dagen naar] Napels booven Romen, waer op dat jck blede ben, want het ten is er maer slecht, wy slaepen op de stroeysacken met een sarsie sonder laeken of maltratse en vele luijsen daer in; den ris die gelter maer een stuijver het pont, wy hebben een broot voor twee daegen, wij en connen daer mide niet geraeken, wij trekken een so daegs dat is een hapening in ons geit. Wij hebben gepasseert den berg van Montsenis genaemt, wij mosten drie huijren op gaen en als wij daer opwaeren wij gingen daer mide af vier huijren onder de stenen van den berg, wij zin gekomen tot Turin dat is eene schoone [stad], van daer naer Alexhade dat en is maer 72 huijren van Grenoble. Wij leeren alle daege de exersie met het geweyre; daer sin twee duijsent brigang galeyboven die in d'esers sitten, se moeten alle daege werken met die bollen an, de borgers schieten de schillewachten van hulder post bij nachte. Ick bevinden het

[p. 294]

land van Etalien maer geele slecht en droef, maer als er maer een bosiert wy mogen se voor den kop schieten, onse geweijren die sin altijd gelaen. Den generael van de stad die is gekondemneert voor 7 jaer om dat hij sin volck in den brant gelaeten hebt, hij heeft de stadt voor zin prison. Minen luijtenant die gaet in een ander companie voor capetin dat is min ongeluck, maer jck sal min besten doen aen den handeren gelyck of jck aen den eersten gedaen hebbe.

De coplementen aen...

Staatsarchief te Brugge, Modern Archief, Bundels, 3^e reeks, n^r 1.068.