Biekorf. Jaargang 39

[p. 282]

Boekennieuws.

Zeeland door de Eeuwen heen door M. Van Empel en H. Pieters. Zesde aflevering. Uitg. G.W. Den Boer te Middelburg in Zeeland. Vgl. Biek. 1933, bl. 91 en de vorigen.

Deze aflevering brengt weer een keur van illustraties vervaardigd naar zeldzame teekeningen en gravures: enkele plattegronden van Zeeuwsche steden, (Reimerswaal, Westkapelle, Brouwershaven, Goes, Zierikzee, Sint Maartensdijk), door den beroemden Jaeob van Deventer voor strategische doeleinden op last van de regeering omstreeks 1550 vervaardigd, een zeekaart van den mond der Wester-Schelde van omstreeks 1570 uit het Kaartboek van den stuurman Goeyvaart Willemsen van Hollesloot, waarvan het eenig bekende exemplaar in Amsterdam bewaard wordt. Ook in den tekst zijn thans illustraties opgenomen: schetsen van de Zeeuwsche kust, ontleend aan de zoogenaamde leeskaarten, de voorloopers van de Zeemansgids voor de Nederlandsche kust. Tenslotte de titel en het vignet der laatste bladzijde van een gedicht op den stormvloed van 1530, dat kort na deze vreeselijke ramp gedrukt moet zijn en waarvan slechts één exemplaar bekend is, dat in de Provinciale Bibliotheek van Zeeland bewaard wordt.

De tekst brengt het slot van de beschrijving van Zeeuwsch-Vlaanderen: bladzijden waarin we onze Vlaamsche monniken zien werken aan de afdamming en inpoldering op de Wester-Schelde: de Vogel, de drie Prochiën (Hontenisse, Ossenisse en Heynsdyc), de heerlijkheid Saaftinge, en aan het uitbreiden hunner uithoven van Zande en Frankendijk. Voorts krijgen we de inleiding tot een beschrijving van Zeeland tusschen de jaren 1400-1570, het tijdperk van groote en noodlottige vloeden. Met groote belangstelling verwachten we steeds de volgende aflevering van dit kostbare Zelandia Illustrata.

B.

Herder's Welt- und-Wirtschaftsatlas- - Freiburg-im-Breisgau, Herder, 1932, - Prijs, in half leder, 42, 50 Mk.

De Herder-Atlas (hierboven, bl. 59) bestaat uit drie gedeelten. Het kaartenkundig deel bevat niet min dan 261 blz. zeer net geteekende kaarten. Staatkunde en volkshuishoudkunde nemen er het leeuwenaandeel in, zooals de titel aanduidt. Herder's Atlas heeft het ten volle begrepen den samenhang in het licht te stellen die ten huidigen dage politiek en economie verbindt. Voor ieder land of landengeroep worden op een bizonder kaartje de bestaansmiddelen aangeduid. De kleuren en teekenen verbeelden niet alleen het voorkomen van een geografisch feit

[p. 283]

maar ook de maat waarin het voorkomt, wat minstens evenveel belang heeft, maar tot nu toe al te weinig aanschouwelijk gemaakt werd. Aldus worden de kaarten echte diagrammen. Merken wij nochtans opdat het tamelijk storend - en onbegrijpelijk - is, dat de economische kaarten van de Nederlanden, Frankrijk en Engeland minder bizonderheden aangeven dan die van b.v. de Balkanlanden of de Z. Amerikaansche Vrijstaten. Talrijke kaarten worden daarenboven gewijd aan klimaatstoestanden, plantengroei, volkskunde, verbreiding van talen en godsdiensten.

Het tweede gedeelte is het zeer uitgebreid plaatsnamenregister. De nadeelen van de staatkundige (en taalkundige) lotswisselingen der laatste jaren worden verholpen door het aanhalen der steden onder hun verschillende namen. B.v. Hermanstadt in Zevenburgen, wordt ook behandeld als Nagyszeben (hongaarsch) en Sibiu (roemeensch).

Het derde deel is een verzameling statistieken, ‘Die Welt in Mass und Zahl’ (de wereld in maat en getal). Men vindt er over ieder land (of bondstaat) gegevens over alle gebieden van het aardrijkskundig leven: natuur, bevolking, volkshuishouding, staatswezen en kerkelijke verhoudingen. Dit gedeelte kan losgemaakt, en na volledig verschijnen van den ‘Grosse Herder’ door een nieuwe uitgave vervangen worden, wat zal toelaten nauw rekening te houden met de gebeurtenissen van de eerstkomende jaren.

Men ziet het dus, Herder's Atlas is een kostbaar werk, dat ongetwijfeld veel diensten zal bewijzen, niet alleen aan de geleerden, maar aan al wie nauwkeurig over de aardrijkskunde wil ingelicht zijn.

J.-A. V.H.

Van wege den Standaard-Boekhandel, Antwerpen en Brussel: Uitgaven van de ‘Vlaamsche Toponymische Vereeniging’.
H.J. Van de Wijer. Onze Vlaamsche Gemeentenamen in moderne Spelling, 5^e druk. - 2 fr.

Deze 5^e druk bewijst dat de moderne spelling hoe lang zoo meer instemming vindt; in het begin werd er veel tegen opgekomen, zooals voor vijftig jaar tegen de nieuwe spelling van het Nederlandsch die na enkele jaren toch algemeen aanvaard werd. - De dienst van Bruggen en Wegen gebruikt reeds overal de moderne spelling (zie b.v. de nieuwe wegwijzers aan de kruisstraten). Met de moderne spelling zullen monsters verdwijnen zooals te Gistel op de statie waar ‘Ghistelle’ Vlaamsch en Fransch moest zijn tezelfder tijd.

E. Ulrix en J. Paquay. De Zuidlimburgsche Plaatsnamen. Excerpten XIV^e-XVI^e eeuw. Toponymica IV. - 25 fr.

[p. 284]

Dit werk is om zoo te zeggen een tegenhanger van de Toponiemen uit de provinciën Antwerpen en Brabant die, door wijlen K. de Flou in de Verslagen en Mededeelingen van de Kon. Vlaamsche Academie (1925) uitgegeven, ons zulk een verrassend overzicht gaven van den rijkdom der Brabantsche toponiemen. Door deze rijke verzameling die toponiemen uit 98 gemeenten heeft bijeengebracht, kunnen we ons nu oók een gedacht vormen van de toponiemen die in Zuid-Limburg gebruikt worden; enkele ervan klinken vreemd voor ons West-Vlamingen, terwijl andere veel gelijkenis vertoonen met de onze.

Als vergelijkend materiaal mag dit werk bij geen toponymist uit West-Vlaanderen ontbreken; het raadplegen is gemakkelijk door de alphabetische lijst die er achteraan bijgevoegd is.

J. Lindemans en E. Vander Linden. Het Cijnsboek van Duyst. Toponymica. III. - 15 fr.

Dit cijnsboek van 1483 verscheen voor het eerst in 1931 in de Mededeelingen van de Vlaamsche Toponymische Vereeniging; wegens zijn groote waarde werd het heruitgegeven met aanzienlijke aanvullingen voor Ukkel, St Gillis en Elsene. De uitgave is tevens een praktische leidraad voor de bewerking van historisch-toponymisch materiaal; over de bewerking van historisch materiaal is reeds een eerste artikel verschenen in de Mededeelingen van de Vla. Top. Vereeniging.

De uitgave van het Cijnsboek bevat eerst een beschrijving van de bron, daarna een lijst van de toponiemen gevolgd door kostbare aanteekeningen over de meeste ervan, en eindelijk een register.

Jos. De Smet.

R.V. Mortier S.J. Redekundige Ontleding. Woordontleding. Derde uitgave, Wetteren, De Meester.

Het bekende handboek van P. Mortier dat zijn weg en naam heeft gemaakt, zorgvuldig herzien en verbeterd. De overvloedige voorbeelden maken van het werk tevens een goed oefeningsboek.

B.