Biekorf. Jaargang 39

[p. 148]

Twee soldatenbrieven uit Portugal. 1808.

OP 16 Mei 1806 riep Engeland de blokkade uit tegen de Fransche zeehavens; Napoleon antwoordde op 21 November 1806 door het dekreet van Berlijn waarbij aan de inwoners van Frankrijk en van de verbondene staten verboden werd nog Engelsche waren in te voeren.

Portugal, dat een belangrijk afzetgebied was voor de Engelsche waren, weigerde het dekreet van Berlijn uit te voeren.

Napoleon liet de hoofdstad Lissabon in November 1807 door generaal Junot bezetten; hij zou Portugal verdeelen tusschen Frankrijk en Spanje.

Over de bezetting van Lissabon handelt de eerste brief.

Na de nederlaag en de overgave van een Fransch legerkorps in Spanje, op 22 Juli 1808, brak er in Portugal een volksopstand uit. De Fransche troepen werden door de opstandelingen en 16.000 Engelschen onder generaal Wellesley, de latere hertog van Wellington, in Lissabon teruggedreven en belegerd.

Door de overeenkomst van Cintra (ten N. van Lissabon) werd de overgave onderteekend, de overblijvende 9000 man van generaal Junot werden over zee naar Frankrijk teruggebracht. Portugal was voor goed voor Napoleon verloren.

De volksopstand en de overgave van Lissabon zijn behandeld in den tweeden brief.

J.D.S.

I

Deezen 6 Aperel 1808, Meulebeke.
Zeer beminden Vader ende Moeder,

Ik laette hulder weten den staed van mynne gezonhyed en ik verzoeke dat gy mey eenyg geld zoo

[p. 149]

opzenden daer dat ik gel[d] van noodig hebbe. Ik vreeze van naer het kamp te moeten gaen leggen tegen Lysbonne, wy leggen daer in eene stad, ten is daer gen levenmydel meer, ten geen graen, maer wy moeten thusten tarwe brod [maïsbrood] eten, het is kleen brod; wij hebben wel ryes [rijst] te heten en alle daege een pinte wyn gehad zeder Bamesse. Wy hebben Portegaele gewon en zy moeten ons gel niewe glen [kleeden] in schonne klers. Ik ben al 9 maenden soldat, ik kan niet meer fran spreken of dat ik van hus ging, maer ik verstad wel. Ik hebbe gel schonne, ik en moet geen eessesitye doen, ik lygge met een zeeren voet. Ik hebbe in 6 maenden nog maer thien stuyvers geld getrokken, wy en kan niet vele koopen. ik hebbe nog niet klers gehad, ik hebbe nog meynnen roen alsdoek en myne beste veste en myn koesen. Wy hebben Portegaele gewon waer wy wel grote aerremoede gehad hebben. Wy hebben wel thien daegen gegaen dat wy geen brod gehad, men aen [hadden] anders niet of zy dat men pakte en wy mogten menst geile dagen uyt onzen rank niet gaen en omme in de stad kanmen [kwamen], het was altid thien of twalf van den acht, men vond daer nog God nog mensch in de stad; wy hebben huyzen ofgetrokken en met keepers ende dueren vier gemaekt, wy en vonden noeyd geen eeten anders niet of het wyn te drinken en wy lyeppen giele daegen dronke en op ons gat vael van flauten. Wij hebben wel twee dues[t] swarte zwyn gepakt en op eten. Wy hebben alle daege moetten door het water gaen wel ses keers op eenen dag tot aen onzen brokband, en omme in Lysbonne kwammen wy waeren zoo stief de carwaese en op de aerde te slaepen dat wy uyt onze plukke niet en kosten, maer wy zyn al geneezen. Ik verzoekke de koppernenten te doen aen noem en moeiem en aen al myne goede goede kennesse, myn naeste kammeraed Ko Opsommer is in ostetael [hospitaal]; Leoander Coulyr gy moet de coppelmenten doen. Den brief dat gulder schrift, gy moeten op Portegaele schryven, [de]partement de Lysbonne, 12 resement, 3 battelyon,

[p. 150]

4 compenie. Gy moet mynen naem Lauuevers schryven anders en verstaen zy niet.

Adres: [Espagne par Bayonne] Monseur monseur Joseph Lauwe tot Meulebeke het andesement van Cortryk de partement de La Lys, canton van Meulebeke. Sito, Sito, Sito.

II

Dezen 28 October 1808, tot Rochelle⁽¹⁾ in Vrankeryck.

Zeer beminden Vader ende Moeder, jk laet ul. weeten dat ik nog in volle gesondheyd zyn en jk verhope dat ul. ook nog in volle gesondheyd zyt. Nu laet ik ul. weeten dat wy in Portugael groote armoede gehad hebbe door de orzaeke dat alles bregaens [brigands] geworden zyn die kwamen om alles te dooden; zoo zyn wy daer tegen moeten opstaen en alles gedood dat wy in Portugael vonden en twee ste[d]en in asschen gebrand genaemd Nazareth en Evora⁽²⁾ en daer by al de ander geplundert, zoo dan wy Portugael bynaer geheel vermoort hebben; wy dooden al dat wy vonden toe de kinderen in de wiege toe; zoo is den Engelsman dat gewaer geworden en is gekoomen om Portegael te helpen, zoo dat wy dan moeten tegen de Engelsche vechten twee dagen sterk en wy hebben daer den slag verlooren en al voor prusynier [prisonnier] gepackt geweest. Zoo hebben de Fransche ons afgekocht van de Engelsche en ons doen bringen op de zee met de schepen in Vranckeryck zoo dan wy 48 dagen op het water geweest hebben en zoo goet als vergaen hebben van den onger ende dorst, want wy hadden maer eten voor 10 dagen en wy hebben zoo verdoelt geweest door het slecht weder dan wy moeten 48 dagen vaeren; ook laet ik aen ul. weeten dan wy met 50 duysend

(1) La Rochelle, zeestad op den oceaan, hoofdplaats van het Fransche departement van de Charente-Inférieure.

(2) Nossa Senhora da Nazareth, dorp op de Portugeesche kust in Estramadura, 100 km. ten N. van Lissabon. - Evora, dorp op 10 km. ten Z.-O. van Nazareth.

[p. 151]

mannen in Portugael gegaen zyn en daer van levend wederom afgekomen ontrent de 20 dust. Nu vrage ik aen ul. naer de niemaeren van Vlaenderen en van myn familie, en ook zegge ik aen myn broere Pietrus als hy een sertifcat⁽¹⁾ van doen heeft, dat hy het my moet seggen. Nu vrage ik aen ul. vader vier geneen⁽²⁾ als het u belieft dat gy het sou sitoy opsenden.

Doet de complementen aen geheel de familie zeer beminden vader ende moeder, ul. oodmoedigen dienaar ende zoon

Franciscus Desmet

myn addres: sasueir à pied à 15 resement, 2 companie, 3 batailloin, 2 devision de infantrie légère à Rochelle.

Adres: [16. La Rochelle]. à monsueir monsueir Louwy Desmet, commune de Oostroosebeke, canton de Corteryck, departement de la Lys. Sitoey, Sitoy.

Staatsarchief te Brugge, Modern Archief, Tr. 904 en 929.

(1) Over het certificaat, zie Biekorf, 1932, bl. 374.

(2) Guinea: vroegere Engelsche goudmunt van 21 schelling; heden nog in Engeland als rekenmunt gebruikt.