Biekorf. Jaargang 37

De Brugsche vogelmarkt

Brugsche huismoeders die ter Zaterdagsche kiekenmarkt hare aankoopen van wild of gevogelte begeeren te doen, klagen wel eens over de beperkte keus welke haar, heden ten dage, te dier plaats wordt geboden. En ‘effectief’, behalve enkele korven met hoenderen en met duiven, alsmede soms wat jonge konijnen of ‘rampeneelen’, wordt er aldaar niet veel gevogelte meer, en allerminst wild, te

[p. 336]

koop gesteld. Terecht mag men beweren dat, ook in dit opzicht, de tegenwoordige toestanden niet tot hun voordeel de vergelijking met ‘den goeden ouden tijd’ kunnen onderstaan.

De verkoop van wild en gevogelte schijnt, in vroegere tijden, een belangrijk onderdeel van de algemeene markt te Brugge uitgemaakt te hebben. De vogelmarkt werd, luidens een Hallegebod van 20 December 1490, op de hierna beschreven plaats gehouden:

‘Te wetene dat niement en gheoorlove van nu voordan, poorters of andere, die hare partryssen ende aendvoghelen bringhen zullen binnen der stede of scependomme van Brugghe of eenich andre wilt mede omme te vercoopene in groots, die te latene ontpackene of upslaen noch uten paendren noch zacken doen daar zy ingebrocht zullen worden, maer gheheel zonder spleten ter gherechter voghelmaerct voor thuus van Coolkerke⁽¹⁾ daer men van nu voordan waranderen zal, ende nieuwers el. Ende dat niement en gheoorlove te tooghene of vercoopene, noch ooc te leverene, eenich goet voor den tijt dat ghewarandeert zal zyn byden dekene ende vinders van der voghelmaerct up de boete van 10 p. par.

Voort dat van nu voordan niement en gheoorlove eenighe voorcoopers of voorcoopeghen met hueren goede ter venten te stane, anders dan ter rechterhoendermaerct, te wetene: tusschen den houc van St-Amand strate ende den huse gheheeten ten Scake. Te dien hende dat de lieden van buten die gheen voorcoopers en zyn, mueghen staen vanden voors. huse ten Scake te Sint Jacopsstrate ende ter Cuperstrate waert an, alzo men van houden tyden gheploghen heift, up de boete van 20 s. par.

_**_*

(1) Westzijde vande groote markt, ter plaats waar nu een bankinrichting gevestigd is.

[p. 337]

Om te vernemen welke rijke verscheidenheid van tamme en wilde vogelen, waarnevens nog ander wild, de kooplust der toenmalige marktbezoeksters in onze gewesten prikkelde, leze men hieronderstaand uittreksel uit een Hallegebod van 31 December 1490.

‘Ordonnancie ghemaect ende ghesloten by mynen heere den hertoghe van Zacxen, stedehouder generael, ende myne heeren van den grooten Rade van den conync neffens hem zynde, up tfaict van alle manieren van leiftuchten deureen ende coopmanscepen, hoemen die voordan coopen ende vercopen zal.

Men zal gheven.....

Eenen aendvoghele 3 g. eenen vetten capoen 10 g. eene vette henne 3 g. eene wilde ghans 8 g. eene themme ghans 6 g. een paer patryssen 8 g. een paer sneppen 2 1/2 g. een paer duven 1 g. eenen vetten reyghere 12 g. eenen putoor 10 g. een conyn 4 g. eene magheren cappoen 4 g. eene maghere hen ne 1 1/2 g. een vanden besten braedveerkins 8 g. Ende alle andre van ghelycken in avenante.’

Wat nu in het bizonder de markt to Brugge betreft, deze ook was ruim voorzien van vele soorten van wild en allerhande gevogelte ‘van diverse pluimage’. Volgende uittreksels uit een Hallegebod van 8 laumaent 1490 (o.s.) laten toe zulks vast te stellen.

‘Item dat van nu voordan alle manieren van ghevoghelten, te wetene: gansen, zwanen, conynen, cappoenen ende alle manieren van andren wilden ghevoghelten, betalen zullen, te wetene de ghone die die in bringhen zullen, ten incommene vanden poorten tghuent dat hier naer vclcht:

Te wetene: van eender zwane, gansen, reyghers, pugoten, faisanten, conynen, pertryssen, lampreelen, hazen, cappoenen, paeuwen, braedveerkins, van elcken stick 12. miten.

Sneppen, plumeien, vanneelen, middelvoghelen, zweemkins, larderkiekenen, vaerskiekenen, duven, van elcker coppele 6 miten.

[p. 338]

Hennen, aendvoghelen, hanen, veyaerts, van elcken stick 6 miten.

Voort dat niement en gheoorlove van desen daghe voordan eenighe zwanen, pigoten enz. binder stede van Brugghe dierdere en vercoopen dan ten prise hier naer verclaerst up de boete van 3 p. par... behouden dies dat de hoendren ende duven die God elken verleenen zal upt tzyne, hy vereoopen zal moghen tzynen scoonsten.

Eerst zwanen 28 gr. gansen 6 g. reyghers 10 g. pigoten 6 g. faisanten 12 g. pertrissen 6 g. wilde kuenen 8 g. lampreelen 5 g. hasen 10 g. sneppen 2 g. plumeien 1 1/2 g. vanneelen 1 g. wilde aendvoghelen 3 g. middelvoghelenwilt 2 1/2 g. zweemkins wilt 2 g. meessensche cappoenen 10 g. de beste ende dandre in avenante, noordersche cappoenen 12 g. de beste ende dandre in avenante, rente cappoenen 5 g. lardeirkiekenen 5 g. van paesschen tot synxene ende van synxene achterwaerts 3 g. veerskiekenen 3 g. van paesschen tot synxene ende van synxene achterwaerts 2 g. duven 2 g. van paesschen tot synxene ende van synxene achterwaerts 12 miten, hennen 3 g.’

Teekenend voor de eigenaardigheid van de Brugsche markt in het hier besproken opzicht, zijn ook de volgende aanteekeningen uit de ferieboeken der Tresorie, naar aanleiding van processenverbaal, opgemaakt door den amman of den deken van de zuivelmarkt ten laste van ‘poullaigiers’ of andere delinquenten op het stuk van den vogelhandel.

Actum 12 december 1579.⁽¹⁾.

Deken zuuvelmart jeghens Fran. Mahieu 3 mael 3 p.p. over dat S^te Cathetynedach smorghens ghecocht heeft wilt ghe-voghelte by buyte liens innegebrocht. Idem dat de 6^en heeft hy bachten Gruuthuys muer van eeneu coopman van Antworpen ghecocht heeft een grooten hoop zwaenen ende haentvoghels voorts ende ten 3^en dat by ten zelfven daghe voor dhalle dueren ghecocht heeft ende oick /... Verweerdere zegt de 2 eerste reysen ghecocht thebbene jeghens

(1) Feriebone Tresorie 1578-1585, f^o 36 r^o, Stadsarchief Brugge.

[p. 339]

eenen Antwerpenaar dye weder capoenen ghecocht hadde, zegghende van den prys eens gheweest thebbene van te vooren. Verclacrt alle drye de calaengnen goet condemp-neerende inde zelfve, mits dye modererende up 6 p. par. met interdictie van meer te incoepene up peyne by de voorgheboden.

Actum 17 October 1573⁽¹⁾.

Zuuvelmarct contra Maykin, uxor Jan van Stichele 10 p. par. van leveringhe van vyncken die zou eener andre cutsere vercocht heeft. Verweerdereghe kent. Al ghehoort 20 g. costen ende interdictie.
Idem contra H^e Iden 10 p. par. van vercoope van vyncken. Al ghehoort 20 g. costen ende interdictie.

(1) Feriebouc Tresorie 1578-1585, f^o 36 r^o, Stadsarchief Brugge.

Actum 22 wedemaent 1573⁽²⁾.

Amman contra Hendrick Iden 3 p. par. van te coopen zekere quackels voor de huere. Verweerdere meende naer de huere te zyne. 20 g. ende costen ende interdictie.
Idem contra Martin de Maecht 3 p. par. van te coopene zekere quackels voor de huere ende daernaer voortvercocht. Verweerder dicit dat naer de huere was. Al ghehoort 20 g. ende costen met interdictie up de vulle boete.

Waaruit men kan besluiten dat het vangen van vinken en kwakkels als tafelgerecht - (naar ons van bevoegde zijde wordt bevestigd: een lekker hapje voor fijnproevers) - reeds over vierhonderd jaar een bekenden stiel was.

J.C.

(2) Ibid. f^o 134, v.