Biekorf. Jaargang 36

[p. 381]

't Meulentje van den Krommen Olm

ALZOO is de name van 't meulentje, dat hierboven afgebeeld is, zooals 't er nu uitziet

- 't Is verre gezet, zoudt ge peinzen!

- De kerke van Heule zou eerder inwaaien! zei Theophile Deprez, den eigenaar van 't meulentje, die me den 11 November laatstleden met Vlaamsche hertelijkheid alles toogde en uiteen deed.

De ‘Krommen Olm’ is de name van een ‘hoek’ of klein gehuchte gelegen op 't grondgebied Heule, een endeke over den Watermeulen als ge van Kortrijk uit gaat. Vroeger stond er daar een ouden krommen olm. 't Meulentje staat innewaard de drieweunste van ‘Depreetjes van 't Meulentje’: onder dien naam is de familie Deprez in de streke best bekend. De grond schiet van daar in 't opene Zuidwaarts naar de Leie toe⁽¹⁾.

(1) Nu onlangs is de strate die door den ‘hoek’ Heulewaarts loopt officieel de Hoogweg geworden.

[p. 382]

't Meulentje is gebouwd in 't jaar 1867 door Vader Ivo Deprez, zuiveruit om te zwingelen en 't heeft nooit voor iets anders gediend. Vader Deprez was vlaszwingelaar van den stam uit, maar ‘'t was e'zoo ne poenderäre en 'n huisduive’, nen taaie werker en ne zoeker: hij had ne schaafbank en veel alaam en was altijd bezig. Heel 't meulentje, zooals 't daar gaat en staat, is zijn opzet geweest, en 't meestendeel van 't houtewerk, 't is hij die het t' hoope gekalefaterd heeft.

Dat hier en is eigenlijk zijn eerste meulen niet geweest. Zijn eerste meulen stond op een wagen met vier wielen: hij moest hem ‘in den wind steken’. Hij is hem zelfs 'n keer gepakt geweest, schertsewijze, deur zijn vrienden: z'hadden hem op een koelen nuchtend naar de Leie neeregevoerd.

Gelijk dat ge ziet, die meulen, dat zijn twee ‘kuipen’ boven malkaar: een steenene en een houtene. Van de zeilen waren er twee met berdals of plankskes: die kosten we open-en-toehalen volgens den wind: 't zijn die twee die er nu nog aan zijn. De andere twee waren met ‘kleeten’: en zijn al sedert eenige jaren afgebroken.

't Meulentje heeft altijd wel gedraaid en met gelijkwelken wind; de beste wind is uit de Westen, de Zuid-Westen en den Oosten; de Noord-Westen is de zotste wind, maar 't ging toch met den dien òok: ‘me smeten de kleeten af en 't draaide lijk ne schijver!’

D'houtene kuipe draait op 'n zwaren boom; boven den boom is er een tandwiel op den ijzeren asse die dwers deur den boom zelve zit. Dat wiel loopt in een kamwiel dat in 't kruis zit, aan d'enden.

‘Me staken hem in den wind aan den steeger mat ons schoere’. Als 't draaide, dat regelde zijn zelven van binnen in d'houtene kuipe met ‘ne regulateur’, naarmate dat er wind was. Als de wind viel, de rieme spande; als de wind rees dan loste de rieme: alzoo was 't zwingelwerk beneên zoodanig geregeld dat het altijd zijn zelfde toeren draaide. Die' ne ‘regulateur’ was ook iets eigens aan Vader Deprez: ‘'t was er een’ met twee