Biekorf. Jaargang 36

De kenmerken van 't Westvlaamsch

(Vgl. Biek. boven, bl. 19-20).
Nog de zwakke e-uitgang.

b) De Westvlamingen voegen nog die -e na meest al de hoedanigheidswoorden als bijwoord gebruikt, b.v. hij komt van verre... hij klom hooge... 't is schoone maar diere... 't duurt lange...

c) De eerste persoon van den Tegenwoordigen tijd laten ze ook immer zwak eindigen: 'k zwijge da 'k zweete... 'k leze mijn Onze Vader... 'k loope daar tegen ne meur.. Als 't woord op een klinker eindigt, b.v. 'k zie, 'k doe, 'k ei, 'k ga, - dan niet; wel na aai en oei: 'k draaie, 'k zwaaie, 'k roeie.

't Ware de moeite weerd eens uit te pluizen aan welke woorden de Westvlamingen, en niet alleen de Westvlamingen, maar ook de Oostvlamingen en veel Hollanders die e voegen. Er moesten daar vaste regels voor zijn, maar, bij mijn wete, wierden die taalregels zelfs in West-Vlaanderen niet nagespeurd.

De Bo in zijn Idioticon en ziet er niet anders in als een overblijfsel der oude tale en teekent er, heel voorzichtig, bij: ‘dat men er spaarzaam gebruik moet van maken in de schrijvende taal.’ (blz. 251).

Gezelle zelf, die zoo 'n liefhebber was van die eind-e en die ze, spijts alles, hardnekkig schreef, schijnt die regels niet doorvorscht te hebben. In zijn Loquela 'n is er zelfs geen sprake van en bij mijn wete heeft hij er nergens, in zijn schriften, over gehandeld. Eens deelde 'k hem mijn vermoeden meê dat die zoogezeide slepende e wel dan zwakken uitgang kon zijn

[p. 212]

van de vrouwelijke naamwoorden en hij scheen het te betwijfelen. Hij zou ook wel een -e gevoegd hebben bij kruis en hert, hoewel 't geen vrouwelijke naamwoorden zijn.

Maar ja, men kan die afwijkingen - er bestaan er ook bij 't volk - uitleggen door ‘gelijkzaamheid’. Me doet het aan zekere woorden, zonder eens rekenschap van den waarom te geven en me voegt ze dan, uit gewoonte, aan andere, hoewel er geen reden toe bestaat.

Het geval van kruis en hert kan ook zoo uitgeleid worden: als ge de eind-s heel duidelijke wilt uitspreken, op zijn latijnsch, dan voegt ge er se aan toe: Dominusse, kruisse. 't Zelfde voor hert = hertte.

_**_*

Sommigen beweren dat die e de tale slepend maakt: ‘'t is een nuttelooze steert, zeggen ze, kapt hem liever af’.

Integendeel! 't Is een zwierige zwaaiende steert. Hij maakt ons spreken en schrijven schoon. Hij geeft zwakheid, teederheid aan de vrouwelijke naamwoorden, hij legt nadruk op woorden die er moeten hebben: bijwoordelijke hoedanigheidswoorden; eerste persoon van den Tegenwoordigen tijd: de voornaamste, de meestgebruikte, de ik-tijd.

Vergelijk: 't Is stille waar dat 't nooit en waait, met: 't Is stil waar het nooit waait.

't Is verre, verre van hier, en 't Is ver, ver van hier, 'k Zegge dat 't waar is, en 'k Zeg dat 't waar is. 'k en stele nooit, en ik steel nooit.

De zinnen met slepende e zijn verre de zwierigste, en telkens valt de nadruk op 't woord dat moet uitkomen: stille... verre... 'k zegge... 'k en stele.

Met die e af te kappen dachten ze ons vlaamsch schooner te maken! Zoo denken ook de boeren die hun peerden kortsteerten... maar zij dolen!

_**_*

Te naaste keer, een kouterke over 't ontkennend en.

R. Ghesquiere.