Biekorf. Jaargang 36

[p. 186]

Guido Gezelle en de Plaatsnamen

IN 1888 verscheen te Ronse bij A. Courtin, uitgegeven door de Zantersgilde van Zuid-Vlaanderen, ‘Volk en Taal’, een maandschrift over gebruiken, geschiedenis, taalkunde, enz.

Onder de medewerkers van de twee eerste jaargangen vinden wij den naam van G. Gezelle vermeld. Zijn medewerking was echter die van een bouwstof-aanbrenger, van een raadgever of van een naziener. Want hij was, hier lijk elders, de ziel van de jonge zantersgilde.

De allereerste aflevering van 't nieuwe blad verliet de pers den 15 Juli 1888.

Een vijfdagen nadien kwam naar den hoofdopsteller Eerw. Heer van Heuverswijn, van de hand van Guido een schrijven, dat vóór korten tijd werd teruggevonden.

Opvallend vooreerst is het dat de brief noch gedateerd, noch onderteekend is, wat evenwel geen de minste afbreuk doet aan zijne echtheid. De laatste volzin schijnt er een uitleg van te geven: zijn vermoeide hand wilt niet meer mee; en tot zelfs het laatste puntje is in de pen gebleven.

De jonge zanters hadden bij hun eerste aflevering besloten de spelling der plaatsnamen te vereenvoudigen en zoo schreven zij o.a. Isegem, Zingem. Nu dat de beslissing daarover schijnt gevallen te zijn, blijft het toch niet van belang ontbloot te weten wat onze groote taalvorscher daaromtrent te zijnen tijde dacht. Welnu uit den brief blijkt dat plaatsnamen voor hem moesten geëerbiedigd worden als eigennamen, waaraan niet te tornen valt. Trouwens staan zij te midden den ontwikkelingsgroei der levende taal als versteende getuigen van het verleden, als trouwe ‘schatbewaarders’ van vele wetenswaardigheden.

[p. 187]

Eindelijk gunt ons deze brief een vluchtigen blik in het gemoed van den Meester. Uit de rijke ervaring van zijn innig bewogen leven haalt hij woorden van aanmoediging voor de jeugdige werkers, die op het veld der ontgoocheling nog hun sporen moeten verdienen. ‘Doet voort wel’ zegt hij hun ‘en ziet niet om!’

Hier volgt het afschrift van den brief.

Achtbare Heeren en Vrienden,
N^o 1 is opperbest. Een dingen steekt mij tegen, 't is dat gij een onbesliste zake schijnt te beslissen met in de stedeen dorpsnamen b.v. Wallegem te schrijven in stee van Walleghem: die h behoort den woorde toe en is 't hoofd van 't woord -hem, -heim, om (heim) de plaatse, waar de vader woonde b.v. neemt Alverd⁽¹⁾, zijn kinders waren de Alverdingen, (les fils d'Alfred); in genetivo plurali Alverdinga = des fils d' Alfred + -hem, = Alverdingahem, = résidence, enclos, ferme, demeure des fils, des gens d' Alfred; vandaar het afgesletene Alveringhem, Auveringhem, bij 't volk Auverghem, Overghem. De lange eeuwen hebben die h bewaard liefst van al te woord; waarom ze wegciferen en verduisteren?
In 't korte late ik u een bijdrage geworden en wat namen van gasten die misschien zullen inschrijven.
Voorzichtig in 't eerste en niet seffens toegeven en ontmoedigd zijn wegens wat op- of tegensprake. Die zelve niet en doen weten altijd meest te zeggen: zijt de fabel indachtig van dien ezel en dien vader en zijnen jongen Duts, ge weet wel?
Ik ben overlast en overlaan en mijn hand en heeft het schrijven niet in

R.V. Mortier s.j.

(1) ‘Andalvrede = edele vrede = edel en vreedzaam:’ dit staat neerwaarts geschreven op den linkerboord der eerste bladzijde. - Aanmerking van afschrijver, die instaat voor de echtheid van zijn afschrift.