|
| |
| |
Uit het leven van Toontje Tuymelaere en Maatje Mus
Toontje en zijn wijf, wanneer ze boven op malkander stonden, 'n moesten nog niet stuipen om door 't deuregatje te kunnen van 't Klein Fortuintje. Ze hadden alle twee vergeten te groeien, dat was toch jammer! De menschen zeggen soms ‘versteende bukskes’, maar zulks en had er niets aan; en gewogen, pinne en pinne ze 'n gerochten nog aan honderd kilo niet, geslegen vleesch... Maar goe'
| |
| |
vleesch was het zul'-je, ingoed, infraai, en kristelijk-eenvoudig op zijn oudewetsch', zoo dat er van dat slag in Gods winkel niet vele meer te vinden is.
Toen het trouwde bracht Maatje - Emmaatje - 'n bruidschat mede: en dat waren al hoope-en-thoope de schamele kleertjes dat 't aanhad, en 'n Onzen-Heertjen-aan-'t kruise... 't was al! Zoo ge kunt peizen.
En Tuymelaertje 'n had het niet breeder: kruideniers-knecht bij den Trotten, wat kon die duts wel verdienen en dat over zeventig-tachentig jaar?
Nu, die menschen berustten in Gods wille, zeiden altijd ‘al wat God belieft’, en waren weeldig in hunne armoede omdat ze tevreden waren.
- Meisje, had Toontje gezeid, we gaan wij'nder altijd maar voortdoen, ons beste doen, en dat zal dan wel gaan! Ge gaat 't zien... en ga'-je 't zien!
En Maatje had daarop geantwoord:
- Ja-we, 'ei ventje?
Zoo ze trouwden den donderdag en twee dagen nadien 't was zaterdag. En 't wierd avond en 't wierd negen' me' mensch! En die niet thuis 'n kwam was Antonius. Toontje!
- E'-maar, waar zit die taartebakker nu? zei Emma ongeduldig.
Jamaar 't wierd negen-en-half... en 't wierd tiene:
- Sakkerdrijschen onnoozelare!... dat 'n is nu 'en keer géén-doen met hem!
En ongemakkelijk dat ze was!
- Naar de biechte misschien?... maar neen de Capucijntjes zijn al lange gesloten!
Vol spijt dan, reed ze de kamer rond.
- Och kom' naar huis! gij vervlektsche vent!... Zijn dat nu manieren! Pas getrouwd!...
En 't deurtje ging open en:
- Niet kwaad zijn, keppe, kijkt een keer hier! zei Tonen.
En Maatje: ineens was gestild, vloog op, en aan z'n nekke.
| |
| |
- 'Ei! 'Ei! ge gaat me versmachten, schreeuwde 't mannetje! Let op! let op, en 't ga' breken.
En heel voorzichtigtjes lei hij op tafel een paksken, in gazetten gedraaid.
- Wat is dat?
- Nu zijt gij ‘curieus’ 'ei! Enwel wat zoú dat kunnen zijn?
En 't touwtje ging eindelijk los. En 't pakske ging open en 't was: een schoon Heilig Hertje, een Onze Vrouwtje en een wijwatervat.
- Och ja, mannetje dat is een goê gedacht, dat hadden we nog te kort!
Zi', ze waren ineens de gelukkigste en weeldigste menschen van de wereld!
- 'k Heb hier voor àl mijn geld en g'heel mijn ‘pree’ vrouwe! En dat komt van Cazzen's aan de Kruispoorte.
... En wil men nu weten in wat een ding van een paleis dat ze gescheuteld zaten? Enwel... rechtover de ‘Taartebarriere’, den eerdeweg in, hadden ze 'n hutje gebouwd, gewillig 'n groote okkernote, gemaakt met leem en pompstokken. Mijnheer Boone had hun dat toegestaan op een voetje van z'n land.
- Mijnheere Boone, had Tone gezeid, zouden wij daar mogen, al was het maar een klein huizekotje zetten, ginder in 't hoeksken?
En mijnheertje Boone had seffens geantwoord:
- Al ha ja-je, omdat 't gij is; maar schoone proper houden.
- Gij weet dat wel, 'ei Mijnheere, en gij zijt wel honderd keeren ‘merci’, wij gaan heel ons leven alle dage voor je bidden, en God zal 't u loonen.
Daaraan moet men getuigen dat er nog altijd fraai-goed volk op de wereld is en dat Onz' Heere de zijnen helpt om ze te vinden.
Met die goede gevoelens bezield, viel ons koppel aan 't zorgen. Dat was nog vóór dat ze trouwden. Maatje liet een groot einde van heur haar afsnijden, en Tonen àl het zijne zoodat hij met een scharre
| |
| |
stond; van zoo gauw dat de stoppeltjes groeiden, en dat ze het ongeluk hadden weer een vingerled lang te toogen, vielen ze geregeld en in trappen onder de kromme botte schare van Emma; en dat een jaar lang, juiste 't jaar dat ze vrijden; 't en was toch niet noodig dat hij voor z'n lief nog schoone stond en ‘opgegenieverd’... z'n fortuine was toch gemaakt. En bovendien 'n ‘sakerficie’ van weerskanten, dat is ‘den éesch’ van de liefde. Zoo: al dat haar wierd zorgvuldig vergaard en gespaard in een grauwe-papierezak, van poersuiker dannog. En later gekort en gekleend en in de moortel gedraaid. Dat gaf vastigheid aan den bouw. En als men langs de muren keek zag men geheel-schoone aan de haartjes die uitstaken, of ze van den mannenkant of van den vrouwenkant kwamen. Tuymelaertjen immers was kastanjebruin, en Maatje Mus was geschoeperd blond.
Aan den ingang plantte Tone een wilden-wijngaard, en dat moeste wat willen-zeggen: als we opschieten lijk ‘den dienen’, zei 't ventje, 't zal wel zijn. En inderdaad, met den tijd, de ranken kropen allejare een eindetje verder, ronduit rondom het kotje, zoodat het allichte lijk een nestje bladeren wierd. En 't ‘mana'tje’ ook, kroop daarin daaruit daaronder lijk een mierelinge in de loovers; en Mijnheere Boone, wanneer hij kwam kijken naar zijn land, had er zuiver zijn leute mee: dat is hier mijn poret en mijn selderij, zeid' hij, en dat zijn ginder mijn keuns! Nu, niemand en was er jaloersch van die woonste. Ook zij, de Tuymelaers, en zij alleene waren erin gerechtigd.
't Dak was hier en daar een kleenbeetje-stijf doorluchtig, maar 't en was waarachtig maar als 't regende dat dit mishandde; en nòg, z' hadden veel leêge schardijndozen gekregen van den Trotten's, om den druip te vangen; en alzoo dat ging dan nog goed.
Kerkewerk 'n was dat allegare nu percies wel niet, want als het stormde, moesten ze beiden met al
| |
| |
hun handen, gebindte en wand 'n beetje tegenhouden, Tone rechts en Emma links volgens het recht van het huwelijk. Enja, hadden ze nu een keer met dat huizetje-van-Salette in de Buitenveste gevlogen, 'ei? 't Is dan dat de menschen zouden gelachen hebben! Maar 't gedoeftje 'n was niet hooge gelukkiglijk, en 't stond met z'n rugske geschoord tegen een blinden muur: dat was een goe' gebuur, en een kloeke.
De kloekste schoore van àl nochtans was hun betrouwen op God.
Hiermede kochten en kweekten ze zestien, 'k zegge wel, zestien goedgetelde Tuymelaertjes, alle jare teminsten eentje. Toontje kraaide van geluk bij iederen koop; en Maatje Mus vergat in 'n pink alle zeeren en ongemakken, om naar dat altijd nieuw en altijd wel-gekomen kleen boontje te kijken en te lachen.
Toen 't eerste kind op de wereld kwam:
- Onze Vrouwe! zuchtte Stine de minne, Emma je moogt toch niet verschieten, jong!
- Wat? Wat is 't? schruwelde Emma, en ze kroop rechte.
- Ehwel Maatje 't is verdeizie 'n rosten!
- Als 't maar dat 'n is, zei de moeder en ze strekte heur wederom neder, 't en is maar een kleen ‘mankaai’.
En Leerten - Hileer - moest nu ook maar zien door het leven te geraken. Doch zi', daar 'n was toen in de villa ‘Zoeten Inval’ geen de minste-kleenste wiege voor dien Leerten. Maar!... daar was 'n kommode: en de jongen wierd geleid in 't bovenste schof, en hij sliep er gelijk een koningskind.
't Jaar nadien kwamen Carline en Flippine in één ‘pardominei’; maar de ‘die’ waren zoo kleentjes dat ze wel te gare in 't tweede schovetje kosten... Daar lagen ze dichte bijeen, 't eene verwarmde 't ander en ze 'n hadden geen watte vandoen.
't Derde jaar kroop Fine in 't schof-alonder. En als moeder den vloer in gestampte eerde wat uitvagen wilde, gingen al de schoven eerst toe met al de
| |
| |
jongens daarin en 't kastje grolde dat 't een leute was om hooren.
't Vierde jaar nochtans was er een schof te kort. Zoo, ze vlogen met drie'n daaruit. Leerten bijzonderlijk stilletjes-aan ontgroeide zijn kinderbedde. Tone kreeg twee suikerkisten van Madam van den Trotten, en die kisten op klampen hout tegen de wakte van den grond, dat was panne! En met dat de orie niet groot 'n was en niet haastig in 't schieten, dat was zelfs panne tot aan den steert.
Alzoo groeide de bende lijk de wijngaard langs den gevel, pianewijsweg maar zeker, en 't wierd 'en wemelen, 'en wriemelen, 't wierd 'en mierennest; 't reuzelde jongens!
Al achterreke daar had'-je:
't Wierd entwat te zeggen. En geestig dat da' was.
Iedere dag echter bracht zijn hoofdbrekinge bij. 't Is stille waar dat 't nooit 'n waait, en in zulk een hoop kan 't missen! Liep er één met een koude, ha! al die beenen had ging aan 't hoesten: zat er hier een met den mol of de mazels, seffens lagen ze getienen getwaalven te klutsen van de koorts, te weten in tien kisten en koffers tegelijk.
Tuymelaere afgebeuld van sleuren aan de kruideniersware, en Emma even moe van tjolen, lagen met hun oogen half-open-half-toe op eenen kafzak, nachten aaneen, te beven en te lezen voor hun kroost. Had er ééntje willen bezwijken, God-Maria! wat zouden ze samen gekreschen hebben.
| |
| |
't Was toen dat Toontje aan 't schrijven viel een schoonen brief naar ‘dien engel van 'n heere, den apotheker van 't hoeksken’. Emma en tord, van gepijndheid, geen stap uit den huize; Tone moest schier vóór dag en dauw op z'n werk zijn, hij zou den brief in den apotheker-z'n busse steken en 's noens om antwoorde komen. Zoo, met de pluimpenne in de hand en de tonge uit den mond: ‘Mijnheere’ schreef Tone; Emma lag over tafel om te helpen zweeten en insteken:
‘Mijnheere
‘Gelieft eene goede metecine te geven voor een kindje van 3 maanden. Al 8 dagen lang zit de marulle lijk in mijn lijf en 'k en kan-ik-ik ons kin'etje niet voeden. Ongelukkiglik het word gevoet met koeiemalk holf water holf malk 1 stuksje suiker per keer het spuigt galik een pompe schreemt altemets geweldig en zijn buiksje grolt soms Als het drinkt t'gaat onregelmatig na bachten zoo groen of gas 't is galik 'n flameie Slaapt niet goed snachts Wij moeten altemei tot 3 maal opstaan In God-zijn name En drinken geven eer dat 't zwijgt Geeft 'n keer entwaar entwadde dat goed is daarvoor En God U mag zegenen (Een Moeder.) Dank op voorhand.
‘Pots krieptom Most het niet gedaan zijn zoemme nog meugen kommen osteblie: mijnheere en ge moet maar zeggen hoeveel het is. (Een Moeder.)’
En de apotheker loech toen stilletjes, spaarde het bladje gelijk 'en bankbriefje, en voelde inwendig de groote voldoening zulke brave dutsen te mogen helpen. Maar hij en mocht het niet voor nieten geven Toontje noch Maatje 'n wilden dat niet.
- Wa' peis'-je da' mijnheere, we winnen wij'nder geld, en daar zijn grooter sukkelaars dan wij. Onze lieve Heer vertrouwt ons vele toe, grooten kinderlast, 't is teeken dat Hij ons betrouwt; en dat doet deugd van dat te voelen mijnheere. We moeten zorgen
| |
| |
voor onz' kinders en daarom heeft Hij ons geld gegeven!
't Was lijk van een fortuine dat ze spraken, en de Apotheker moest dan, om niet te kwetsen, 'n kleenigheid vragen ‘of anders... 't en was niet goed.’
- Antoine toch, zei ‘den Trotten’ soms (die mensch was ievers van een vreemde fransche ‘noosion’ en niet stijf kerkachtig, - we moeten vele lezen voor z'n bekeering -) Antoine, hoe gij zendt toch al die kinders naar den duiv' niet? Hoe gij kunt simple garçon d'course met geheel die kooi groote mangeurs de twee bouts van 't jaar aan malkaar binden?
- Horkt, zei Toontje doodeenvoudig en welgemeend, mijnheere ge 'n hebt gij ongelukkiglijk maar één kind, en 't is Zorzetje; en 'k heb ik daar gevoelen in, dat moet oprecht spijtig zijn, maar ééntjen hebben. Maar Ons Heere heeft daarin voorzien, ziet? Uit compassie heeft Hij U geld gegeven in de plaatse. Bij ons is 't juiste ommegekeerd: zijn we niet rijke in goed we zij schatrijke in bloed. Ons' Heere is toch goed' ei? Maar, hoe wij de kosten dekken? wel... wel... enwel dat en weet ik niet; dat en hebben wij nog nooit vele zoeken te verstaan, Mijnheere, of liever nognooit daar vele meê bezig geweest. 't Is mijn vrouwe die de beurze houdt, en 'k zie ik wel dat ze allen nachte gerust slaapt en ik ook. Hoe meer kinders hoe gemakkelijker dat 't lijk gaat, oprecht waar! We 'n staan Goddank, nievers met schuld en 'n hebben nooit-zamais moeten een vinger uitsteken om te schooien. God spare ons daarvan, want dan zouden wij dat besterven van schaamte.
En Mijnheere Trottin schudde zijn hoofd:
- Est-ce possible? en Antoine qui est-c', wie le docteur van Emma? Comment zij is nog op de been? Ma femme moet drie maal par week naar le médecin.
Antoine keek lijk zot:
- Enmaar, w'he... we 'n hebben wij'nder geen ‘meitcin’, Mijnheere Mijn vrouwtje is zoo gezond als een bliekske in 't water; en nooit 'n heeft ze frisscher en
| |
| |
schooner roô kaken dan als we sparen. 'k Zie ik dat voor mijn oogen, Mijnheere. Daar 'n is er nog nooit geen ‘meitcin’ in ons huis moeten komen; die brave man zou ons zeker niet vinden. Maar we moèten wij kinders hebben: dat is al ons verzet, en we danken den Heere daarvoor; hoe meer er komen, hoe liever wij malkander zien, zoudt ge 't gelooven Mijnheere? Dat zijn de onze, da' 's onze vreugde en onze schat! En dat er toch kost, en Toontje's oogen glinsterden van verlangen, dat er toch kost, al-ha... al was 't maar één geestelijk-man tusschen zijn, 'ei? Al ware 't maar één, Mijnheere?
En Monsieur Trottin schudde nog meer z'n hoofd en ging z'n veerden.
- Jamais rencontré!... en toute tranquillité je confierais toute ma fortune à ce flamin!
Intusschen de snaken groeiden op: zes knechtebrokken en tien meisejongens, van moeders schoot op vaders knie, en vandaar achter 't huizekotje 's zomers in 't water en 's winters op 't ijs. Met veleveel zonne, ook met ‘ferme’ zwepen wind, regen en hagelsteenen; dan nog met ‘kerrepap’, poersuiker, korsten brood, brokken uit de vuist, ‘kazakken’ en droogen haring; ze wierden een geheelen ‘trop’ roste, bruine, blonde al dooreen; mager, taai en gezond!
Toontje allen avonde was lijk een pijl uit een boge gejogen naar huis om Maatje te zien en zijn ‘droevaards’. Dezen, zouden al ‘opgetrokken’ zijn, van als de ‘Wulveklokke’ lood. En inderdaad ten acht'-en-half, als vader thuis kwam, lagen ze al te doomen onder de dekkinge en te slapen lijk de mollen.
- Gauw, Vrouwe, laat ons zeere eten 'k en hebbe ze haast nog niet gezien vandage.
En op zijn tee'n vooruit, trok hij stilletjes een voor een de schoven der kommode wat verder open - die gerievige kommode die nog altijd dienst deed voor de kleensten - geen-één schof dat piepte: dat spel was voorzien immers, en ze waren op voorhand
| |
| |
goed met vet gesmeerd tegen 't kraken. Vader en Moeder trokken dan elk een stoel bij, en met de pap in den schoot zaten ze overvoldaan bij de slapende bende te kijken en te monkelen. En eerst ze 'n spraken dan geen woord, maar als de pap op- en uitgeslobberd was en 't kruisje geslegen:
- Maatje, dat is toch geestig 'ei? vroeg Tone, hoevele peis-je dat er gaan naar 't klooster gaan?
- 'k Weet niet van Leerten: 't is altijd bij hem van beenhouwer te worden...
- Ja jamaar, beenhouwer!... wat weet 'n kind aan die oude daarvan?... Maar kijkt 'en keer naar dat neuzetje.. en dat mondje hi! hi-hi! kijkt ginder; en dat armtje 't is lijk een moffeltje, drie kusjes vet met putjes in. Ons Heere is toch wonder in zijn werken...
- Weet'-je nog, vent, over acht jaar we meenden toen dat we malkander geern zagen 'ei? Was dat toch kalverliefde bij nu! al-ha, als ge dat ingaat
- Ja, vrouwe, we waren toen nog zoo groene. Verouderen is verbeteren, en oprecht, hoe langer getrouwd hoe betere liefde!
Daarop gaven ze malkander een warmen pieper, en Maatje die stijf-gevoelig was moest dan een traantjen afvagen en veel ‘spuigsel’... inzwelgen.
('t Vervolgt).
K. De Wolf.
|
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd
