Biekorf. Jaargang 33

Een Herderlijke Brief aangaande den Eed in 1797

Eerw. Heer L. De Wolf behandelde vroeger in Biekorf de zielestrijd, twijfels en wroegingen van sommige priesters aangaande den eed die hun door de Franschen in 1797 opgelegd werd¹⁾.

Hij drukte er ook drie stukken over: in twee ervan

1) Aangaande den ‘eed’ in 1797, toenmalige twijfels en wroegingen: Biekorf 1914-1919, blzn. 325-334 en 352-356; alsook Een tegenbelijdenisse aangaande den eed in 1797, Biekorf, 1920, blzn. 184-189 en 202-211.

[p. 291]

trachtten de priesters den eed dien ze afgelegd hadden te rechtvaardigen, het andere stuk was een afzwering van den eed.

In het staatsarchief, tusschen de stukken over het afleggen van dien eed, vond ik een dat gedrukt was, inhoudende een herderlijken brief van den bisschop van Keulen aan al de onbeëedigde priesters van zijn bisdom en van heel- de Christene wereld om hen tot het afleggen van den eed aan te sporen. Het beslaat twee bladen (vier bladzijden, waarvan de eerste ongenummerd is en de drie andere genummerd 2, 3 en 4). Het eerste blad meet 0,160 op 0,105 m., het tweede 0,165 op 0,106 m. Van onder en op den kant is het papier niet regelmatig afgesneden.

Dit stukje werd voorzeker verspreid onder de priesters, en zal wel de oorzaak geweest zijn van de eedaflegging van sommigen onder hen. Ik heb niet kunnen achterhalen of deze brief echt was, misschien was het een valsch stuk om de twijfelende priesters te beinvloeden!

Weet er iemand iets meer daarover?

Ziehier den inhoud:

[1^e Bladz.]

HERDERLYKEN BRIEF

Van den Bisschop van Keulen Maximilianus, Broeder van Josephus den II., Roomschen Keyzer, toegezonden niet alleen aen alle onbeëedigde Priesters van zijne Diocoese, maer aen die van de geheele Christene weireld.

Imands wysheyd word bekend door zyne verdulduldigheyd en gehoorzaemheyd. Uyt het Boek der Spreuken.

Lieve Broeders.

De wysheid zegt Salomon en bestaet niet in opgeblaezendheyd, trotsheyd, koppigheyd, hooveirdigheyd en eygenzinnigheyd, maer in eene liefde, genegend-

1) Arch. Mod. liasses, 1^re série, 487.

[p. 292]

heyd, gehoorzaemheyd en onderwerpinge, strekkende tot geluk en zaligheyd van zynen even-broeder, en terwylen ik geklomen ben op den trap van het Bisschoppelyk Herderschap, willende alle myne Herders niet alleen van myne Diocoese, maer van geheel het Christendom vooren gaen met eene geduerige waakzaemheyd [2] om hunne schaepkens te leyden op den weg van hunne zaligheyd, dat is om eens te komen tot de aengenaeme weyde alwaer men voor eeuwig zal genieten het aenschyn van den oppersten Herder, die alles heeft geschaepen, om gescheyden te zyn van den bokken kant, maer als schaepkens te rusten aen zyne rechte hand; maer om daer toe te geraeken moeten wy in overweginge nemen de woorden uyt het bovengemelde Boek der Spreuken.

‘Het is eere voor eenen mensch van krakeel en twist af te wijken: maer alle dwaeze wikkelen zig in schande’.

Daerom beminde, in overweging nemende waer in het Priesters ampt bestaet, te weten in eene onderwerpinge aen zyne Overheyd, strekkende tot zaligheyd van zyne mede-broeders, om die door onze medehulpe door het administreren der heylige Sacramenten, vuerige Predicatien ende Godsdiensten te leyden tot hun eeuwig en tydelyk geluk, en hebbe geene zwaerigheid gemaekt tot het celebreren den civiquen Eed, als eene onderwerpinge aen de fransche Wetten, de welke aen den Godsdienst niet en hinderen ofte belletten, maer de vryheyd laeten van Religie, het welke men 'goed mag keuren, want wanneer iemand gedwongen eene Religie moet aenveerden, gebeurt het dat'er in vele geveynsdheyd en dobbelheyd gevonden word, en schynheylige en valsche Christenen gevonden worden; ziet men niet dat de Fransche de volheyd van den Godsdienst in de [3] Kerken toelaten, ziet men niet wanneer eenen misdaedigen zit verwezen tot de dood, dat men hem vraegt of hy belieft eenen Biechtvader te hebben om hem te bereyden tot zynen Godt en Schepper; vervolgens ik

[p. 293]

laete daer de contrarie sentimenten der onbeëedigde Priesters en hunne. aenhangers, de welke misschien in het heymelyk in schueren en ongewyde plaetsen hunnen godsdienst verrigten, en de schaepkens benevens hun alzoo verleyden en in duysternisse houden, zoo dat ze mogen zeggen met den Ecclesiasticus: de duysternisse heeft mv omringelt, beminde medeborgers, zegt den Heere niet, myn huys (dat is mynen tempel) is een huys des gebeds, zegt David niet Psalm. 50 op uwen Autaer zullen zy offeranden van kalveren leggen: zoo dan als het vee ofte dieren op den Autaer moesten geoffert worden, wat eerbied en geheyligde plaetse en is het Vleesch ende Bloed van den gekruysten Zaligmaeker niet weirdig, het gone den Priester op het spreken van een woord doet nederdaelen in zyne gewyde handen; zyn het niet de Tempels die met zoo vele ceremoniën door de Bisschoppen gewyd zijn, alwaer dat Christus in het heylig Sacrament gedueriglyk aanbeden word, myn huys is een huys des gebeds, zegt den Heer, maer geene schueren ofte ongeheyligde plaetsen, vervolgens dan gezalfden des Heere, die nog tot heden hebt geweygert de onderwerpinge aen de Wetten, die wederstaet aen de Wetten, wederstaet aen Godt, [4] Rom. cap. XIII. Komt dan stelt uwe kudden met uw schaepen in goed order, en vreest niet voor den civiquen Eed, al zeggen zommige daer kwaed in gelegen te zijn, het welk contrarie is; komt dan beminde mede-broeders, verlaet uwe schueren en andere schuylplaetsen, legt uwe offerande niet van kalveren ofte andere dieren, maer het Lam zonder vlekke, op den geheyligden Autaer in den gewyden Tempel; komt naer uwen schaepenstal, en ziet hoe dat'er de grypende wolven de schaepkens al hebben beginnen te schenden ende te verleyden, ziet eens hoe in de groene weyde al beginnen te groeyen distelen en doornen en ander onkruyd, komt lieve Borgers, onderwerpt u op dat gy de grypende wolven mogt doen verdwynen, komt onderwerpt u op dat gy

[p. 294]

de distelen en doornen en ander onkruyd mogt weiren uyt de schaepen-weyde; komt lieve Broeders, leyd uwe schaepen langs de regte baene, want de zielen uyt uwe en myne handen in den jongsten dage zullen gevraegt worden; en begraeft uwe tallenten in d'aerde niet, Godt en heeft ze ons daer vooren niet gegeven: maer gebruyktze tot zaligheyd der zielen, tot verheffinge onzer Religie, tot bekeeringe van die nog dollende zondaeren, en dit zoo doende, en zullen wy niet moeten vreezen van met onze schaepkens voor eeuwig hier naer te genieten, de aengenaeme weyde alwaer wy voor altyd zullen aenschouwen den oppersten Herder.

Eynde.

Jos. De Smet.