Biekorf. Jaargang 33

[p. 191]

Mengelmaren

Twelkens?

Honderden keeren heeft KdF., toen hij klein was, dit woord gehoord als komende van een oude brugsche ‘ieffrouwe’, zelf in dien tijd al een tachentig jaar. Alzoo b. v: ‘'k he'n lik verschoowten, twalkens de koowlen, hoore 'k do zeggen, ziin toch zo upgeslegen’; ofnog: ‘'k ziin zo ziek, twalkens 'k liggen medden ferme koekde’.

Oud brugsch dus, van vóór t'einde der XVIII^e eeuwe, en allichte misschien op de lippen dier juffrouw, in 1845, als levende woord uitgestorven. Heeft het nog iemand sedert gehoord?

Wat een woord is dat?

Van gebruikswege: 'n zou 't soms de weerga niet zijn van ‘waarom’, nogheden meegaanderwijze ingevoegd in een zin, immers als inleidend woord voor een redenaangevinge? In den mond van de menschen te Becelaere, hoorde ik die wending gestadig; b.v.: ‘'t weere gaat beteren, waarom, de hennen wandelen voort in den regen’.

De beteekenis zelve van twalkens blijkt inderdaad ook te wezen = waarom (als gebruikelijke wending van redenaangeving); en = aangezien, vermits (in bedoeling).

En de bouw van het woord? Is ‘welk’ (DBo o. 't w.) in een algemeene beteekenis van ‘wuk’ ‘wat’ ‘waarom’, bijwoordelijk in den tweeden naamval gebruikt, met daar-vanvoren-aan de aangevoegde zoo dikwijls gebezigd in 't spreken en waarvan in Loq.² (o. 't w. ‘hermen’ bl. 190) een halfbladvol voorbeelden staan. Alzoo staat daar ook twi (uit Oudemans) in den zin van: waarom. Die aangevoegde t- kende men ook te Brugge, en kent men er nogheden, b.v., om maar op één woord te wijzen dat nog nievers geboekt werd, in ‘twie(n)zes is dat’, eigenlijk ‘wiens’.

L.D.W.

_* * _*

Zoe - De Zoe

Die zelfde tachentigjarige juffrouw zei ook 110g ‘zoe’ instede van ‘ze’. Zelfs gebruikte ze 't woord zelfstandigerwijze: ‘da's de eene, da's zoe - alzoo sprak ze - en w' he'n ton nog de andere zoe’.

Da's nog uit den tijd van Breidel en de Coninc.

[KdF]

[p. 192]

Een oude Ganzeschietingsteele

Onlangs gezien in bezit van Heer Bert De Piere, kunststovensmid (in de Preêkheerstrate te Brugge), een overgroote ringde teele in tin, ongeschonden en gave. Ze meet in de doorsneê 0.49 m.; en voert op het gad, benevens de bekransde rooze van 't roozetin, nog een slag wapenmerk waarop, terzelfdertijd, lijk een heilige man met een sloter op staat - een S. Pieter allichte -, en daarboven de blokstaven ‘S.P.’ zou' je denken. Vanvoren op den boord van dat stuk staat, breedgesteld, en een beetje met de boerensneê, de volgende toekenning:

Waar wij hier x gesteld hebben, staan er daar 3 pijlen dooreengeschrankt, en met de veeren naaronder en de tinnen naarboven; en waar dat andere teeken gezet werd, is een gespannene handboge met de peze neerewaard gehouden.

Dat stuk, zou ik denken, komt uit den Oosten: aan 't zien toch van ‘preys’. 't Is herwaard geraakt door het doen van een leurder uit Lichtervelde, die vele nestelt en opkoopt al 't Duinkerksche, en die ook nog een zoon heeft welke in 't Fransche gaat werken her en der, en welke even voor vader tracht baatjes te doen.

T.R.

Ter naaste week verzenden we de ophaalbladjes achter verachterde gelden.