Biekorf. Jaargang 30

Mengelmaren

't Is leutig om zien

In De Standaard van 21ⁿ dezer een hanengevecht! En als ik zeg ‘hanen’, 'k bedoele twee deftige menschen, maar die er op los gaan lijk een haan met zijn sporen.

E.V. Van Kimmenade, in een boek, een ‘Beknopte Latijnsche Grammatica’ had ievers op blz. 16 gezeid: ‘het geslacht herkent men aan den uitgang’; en Heer V.B. die 't boek overgaan had, zei daarop: neen! dat het behoorde te zijn ‘erkent’.

V.K. 'n liet het niet liggen: zou het wel! ‘Etkent zegt hij, ware juist verkeerd’.

- ‘Neen, zegt V.B., herkennen is opnieuw kennen. Als bl. 16 van de Beknopte Lat. Gramm. in de klas aan de beurt komt, leert de jongen de geslachten niet opnieuw, maar voor de eerste maal kennen, dus erkennen. Zie van Dale, enz.’.

[p. 238]

Hoedanig dat die ‘er-’ of ‘herkenninge’ uit de matte gaat geraken, 'n kan ik niet raden.

Maar onderwijls, wat gedaan met de ‘jongens’? Naar huis, totdat 't effen is?

Wacht! Dat we 't een keer vroegen aan 't volk. 't Vlaamsch behoort toe aan het volk, aan het levende spraakmakende vlaamsche volk, zei Gezelle, en niet aan V.K. noch V.B., zelfs niet aan Van Dale.

Eerst en vooral: 't volk zou dien twist-hier... belachelijk heeten. 'n Vergeten we niet dat die wending ‘het geslacht herkent men aan...’ een storende franschheid is: ‘on reconnaît le genre...’! Dus: noch ‘herkent’ noch ‘erkent’, geen van de twee 'n zal deugen, geen van de twee 'n is vlaamsch hier; noch 'n is niet redelijk ook: inderdaad er 'n kan hier geen spraak zijn van iets te kennen voor de eerste maal of van het te kennen opnieuw.

Dan ten tweede: als nu 't volk iets dergelijks tòch uiten moest, 't zou vlaamschaardiger zeggen: ‘het geslachte verkent men...’! En medunkt dat dit alleszins best ware. (Vgl. nu ook eens V. Dale op 't w.). Alleszins 't ware vlaamsch, want 't is volksch.

Konden dan toch eens de geleerde Vlamingen leeren-dènken in 't vlaamsch, evenals hun ongeleerde vlaamschgeblevene taalgenooten!

...Als ik-zelf nu geen kap 'n ga krijgen!

BR.

Boekennieuws

G. CELIS. Het Gentsche Volksleven. Gebruiken en plechtigheden naar datum gerangschikt. Folkloristische schets. S. Amandsberg-Gent, Snoeck, 1924, kl. in-8ⁿ, 142 bl. Fr. 12,50.

Nu en dan, in Limburg b.v., ontspeurt men een koolgroeve, een schat weer voor lange: dan gaan de menschen aan 't boren en steken onder den grond om er alles uit te halen. E.H. Celis doet 't anders: den helft van den tijd, allestappe zou 'k zeggen, komt hij ook op een groeve, een van onder den grond van het volksleven; maar hijzelf haalt ze uit op heur geheele: en dan kunnen de werkers en liefhebbers eraan bovengronds zonder last zitten peuteren. Alzoo hier wederom; een ‘schets’ zegt hij, neen liever een bundel, dagsgewijze geschikt, van allemaal doeningen uit het leven te Gent. Waarlijk een schat voor die Vlaanderen liefheeft, ongemeen dienstig voor hem die ook eens wou zien wat er eigen aan andere steên is. 't Stond er vele van in zijn ‘Kalender’ alreeds,

[p. 239]

ja; vele wellicht, links en rechts, in allerhande verzamelingen, ookal; alles dooreen, oud en nieuw, licht en zwaar, zonder bedeel of beoordeeling, wis; zoodanig, dat we er weeral niet bevinden 'n kunnen, wat er van-nieuws en van-eerde aan den dijk hier gebracht is. 't Is waar! Maar weet, dat is ook rechts alzoo in een koolgroeve! Die nu heel dien hoop, daarvoor-hem, op zijn leerbank wil leggen, en er effening in zoeken, en peuring aan doen, er schiking in steken en er allerlei inhoudwijzers aan maken, die kan dat nu voor een zittende werk op zijn eeuwig gemak... Dan: E.H. Celis zegt altijd: ‘ik werk voor het volk, voor de wetenschap niet’. Hij bedoelt ‘niet voor die der geleerden’. 't Is ook wel. Enkel dit echter zullen we wel mogen hem zeggen, nl. dat er eveneens wetten zijn aan ‘die voor het volk’, m.a.w. dat men, al ‘werkend voor 't volk’, dit ook wetenschappelijk moet doen;... dat we dit niet en en verzuimen. Vooral in de de Volkskunde 't is van ‘houden we ons in’; ‘niet teveel’, ‘niet teveel overhoop’, ‘ne quid nimis’... want ‘nimis’ bediedt ‘onvoldoende’. D. i. niet, dat het hier alzoo is, maar dat het zou kunnen zoo worden.

Zulks mocht toch gezeid zijn, nietwaar? Om een best en voor de eere onzer Volkskunde, tot later nut ook van ons schoon vlaamsche volk.

L.D.W.

Gestolen goed ... doen wederkeeren

In Biekorf (boven, bl. 167) staat er iets van gestolen goed te doen weerkeeren. Dienaangaande heb ik hier te Brugge in October van verleden jaar (1923) het volgende uit den mond van een ouden bruggeling, L.B. 70 j. oud, wonende op St. Gillis, gehoord en opgeteekend: ‘Als er iemand u iets gestolen heeft, zeide hij, moet ge onmiddelijk naar de Paters Discalsen gaan; gij zult er in een klein spreekkamertje geleid worden en er moeten zeggen wat er u gestolen werd. De dief zal zelve het gestolen goed op zijn plaats terug brengen. Maar gij moet seffens gaan, want de Paters kunnen dat alleen bewerken als het goed nog in handen van den dief is: anders is er niets meer aan te doen’. Mijn zegsman voegde erbij dat de menschen dit hedentendage nog alzoo plegen te doen, en dikwijls hun goed wederkrijgen.

Ik voeg er bij dat mijn zegsman geboren Bruggeling is, en zeide dat hij dit van kindsbeen af altijd alzoo gehoord had.

EEN.

[p. 240]

Heirwegen

Aan den kruisweg tot Anseghem kruisen de heirweg van Kortrijk naar Oudenaarde en de heirweg van Quaremont naar Vijve-St-Elooi.

Op Anseghem wordt die laatste heirweg de groote Leystraat genoemd. Niet ver van die straat, in dezelfde richting loopt de kleine Leystraat, nu nog aldus genoemd. 't Is een bewijs dat nevens elken heirweg er een kleine liep voor de voetgangers en de kleine voertuigen.

Een schoonen en breeden heirweg ziet men tusschen Harelbeke en Vijve-St-Elooi. Te Beveren hadden de Duitschers den kleinen heirweg ernevens ontdekten op een huis geschilderd: kleiner Heirweg nach Desselghem.

Op Kerkhove is de heirweg van Quaremont naar Vijve-St-Elooi doorsneden door een anderen heirweg die van Avelghem schijnt te komen en langs de Schelde de richting volgt naar Oudenaarde. Daarnevens loopt ook een mindere van Caster recht naar Avelghem, dweers door de velden. Men ziet het aan de oude hofsteden die er langs staan, en aan dat oud huis van Caster dat dagteekent van 1520 en dat ook nevens dien kleinen heirweg te ziene is.

J.Cl.

Telliedje in gebed

(Vgl. Biek. 1923, xxix, 72).

Kruiske:

Ikke pikke solferstikke.

Gebed:

Wieze wieze water,
de kat die leit in 't water,
de(n) hond die leit erbij:
wat 'n schoon' schilderij.

Kruiske:

Ikke pikke solferstikke.

L.B.

(Hoogstraeten).