Biekorf. Jaargang 30

De oorlog in Dickebusch en omstreken

(Vervolg van Biekorf 1923, XXIX, 260).

1914. Zaterdag, 28ⁿ November. Veel geschot Bommen alover den Vijven alwaar er kanonnen staan, aan Dumoulin's en Goudeseune's. Leopold Vandevoorde sterft schielijk op 't hof te Henri Baes', na de absolutie te hebben ontvangen van een soldaat-priester. Heden is de Koster wêere van Boeschepe waar hij naartoe eerst gevlucht was.

Zondag, 29ⁿ. Wel 25 missen. Ten acht'-en-half groote soldatenmis met sermoen door aalmoezenier Vignes. Ten 9ⁿ begraaf ik in de weide, in den grooten put te midden de franschen, een duitschen gekwetste, overleden in den verpleegstand van 't klooster. De stand van Vandenbroucke's is weg.

Vandaag wat stilte. Yper, aan 't hooren, is reeds schrikkelijk verwoest, en wordt nog alledage besmeten. Veel dooden reeds, waaronder E.H. Leys, kapelaan van

[p. 20]

S. Pieter's, getroffen (omtrent den 12ⁿ) binst dat hij een berechtinge deed in een kelder. Veel menschen zijn er toch nog; en zelfs nogal volk van hier gaat derwaard achter ware (meest achter dingen die elders niet meer te krijgen 'n zijn). Niet nochtans dat er iedereen binnen geraakt. Van priesterswege zijn daar nog EE. HH. Delaere, pastor van S. Pieter's, Dassonville, pastor van S. Jacob's, Breyne, Roose, Verriest, kapelaans, en Z.E.H. Deken De Brouwer die nu evenwel na een bloedspuwing is weggevoerd naar Poperinghe.

Dezen namiddag Vespers voor de soldaten, met sermoen.

Maandag, 30ⁿ in Slachtmaand. Van ten vijf'-en-half, schrootboomen. Ten zes'-en-half, voor omtrent heel den dag, aanval vanwege de franschen... met groot geweld maar ook met groote verliezen. Trouwens de Duitschen geraken te zeer versterkt, en zijn te wel geriefd van mitrailleuzen, van kogelspuiten zoo sommige Hollanders zeggen. De aflossinge van mannen in de vechtgrachten gebeurt enkel nog in den donkeren, 's avonds ten 5 1/2; en 't eten ook in den donkeren draagt men hun 's morgens ten 5 1/2: dit eten wordt hier gereedgedaan. 't Ver keer voor ons is weder vermoeilijkt, en een belgsche gendarm is toegevoegd aan de fransche.

Dinsdag, 1ⁿ in Wintermaand. Schieten, altijd maar schieten. Anders niets bezonders. 't Aantal soldaten vermindert.

Uit reden van de overbevolking, ook van de slordigheid van 't krijgsvolk, dan nog van 't jammerlijk gemis aan een opreinigingsdienst, en wellicht van nog veel andere oorzaken, is op de streke een ziekte uitgebroken, de afloop, waarvan de menschen weinig af te zien hebben, maar waarvan de oude of kranke lieden vertrekken. Ook vannuvoort weinig dagen zonder berechting. En wat niet meêhelpt om de plage te keeren, is dat er ten allen kante doode peerden liggen welke de franschen... laten liggen.

Vandage misse gezongen ter eere van S. Elooi. En omtrent alledage nu weer zingende missen.

[p. 21]

Woensdag. Geschot. Nogal wel.

Donderdag. Minder. Bezoek van E.H. Pastor en biecht voor den 1ⁿ Vrijdag der maand.

Vrijdag, 4ⁿ. Een 200 HH. Nuttingen. Ten achten mis door den aalmoezenier voor den kapitein die gedood is in de schuur van het Bellegoed. Dan voert men het lijk over naar Boeschepe waar de begraving gedaan wordt. In de mis is aanwezig heel zijn geschutsploeg.

Weeral veel bommen aan Yper-Kruisstrate.

Zaterdag, 5ⁿ. Schrootbommen in den Vijver, aan den burgemeester's waar men rechts bitterpeen is bezig met uitdoen, en aan 't Zweerd.

Zondag, 6ⁿ in Wintermaand. 150 HH. Nuttingen. Ten acht'-en-half krijgsmis, met wijding en opstelling van een groot kruis in de begraafweide van H. Thevelin. Erop staat er: dat het werd gegeven door de berrie-mannen van de 32^e afdeeling ter eere van hunne gesneuvelde broeders.

Heel den dag veel gebommel en vlieging.

Maandag, 7ⁿ. Een hondenweder. In den namiddag biecht voor morgen. Een 50 biechtelingen, daarbij E.H. Pastor die is komen biecht hooren, en ik en de koster, zijn in de kerk als almeteens een schrikkelijke besmijtinge over ons dorp losbreekt. Van vier'-en-half tot zes'-en-half schroot- en springbommen. We hielden ons gesloten in de bergzale van 't sakristij, en hoorden omtrent alle vijf minuten een vreeselijk gezoef met daarachter een vervaarlijke ontploffing. Geheel het machtig kerkgebouw daverde, en menigen keer rinkelde er glas alover den grond, van schroot of kogels wellicht die door de ruiten vlogen, 't Was eendelijk benauwend. 's Anderdags vernamen we dan wat en waar. Op 't land voor 't Schoonhuis een put waar men twee peerden kon in begraven. Nog vier andere dergelijke putten alom. Brake links en rechts, ruiten ingeslegen, maar geen huizen verdelgd noch menschen getroffen.

Dinsdag, 8ⁿ in Wintermaand. Misdag. 150 menschen ter H. Nuttinge. En weerom veel liên op de vlucht.

[p. 22]

Ondertusschen nu en dan wat gebom in de nabijheid van 't dorp.

Woensdag, 9ⁿ. Slecht-slecht weder. De legermannen die afkomen uit de strijdgrachten zien er afschuwelijk uit van de modder. Veel van die grachten, schijnt het, liggen verzopt en vol water. Ook niet weinig soldaten weten van dikke en vervrozene voeten door de schuld van de koude en de natte. Die dutsen, ze zijn te beklagen. 't Volk dooreen heeft er deernisse in, maar... is op zijn weêrhouden geworden, omdat er onder hen zooveel deugnieten loopen. En alzoo moeten 't de goeden met de slechten bezuren.

In onzen waschkeuken hebben we nu eenige ‘fantassins des montagnes’, bergdravers met roô broeks en platte blauwe klakken. Onze alpenjagers waren meer voldoende, moedige en knappe gasten ten anderen, de ‘zwarte duivels’ zeiden de Duitschen.. Hier zien we thans van alles verkeeren. Stropbroeks: roô, 't zijn de zwaven of aanstormers; en grijze, de ‘tirailleurs algériens’, deze zijn uitzwermers. De laatsten half zwart, en half wild, zijn alleszins uivalligaards. Dan nog eenige peerdeliên, meest jagers en huzaren, ook wat dragonders en kurassiers, en enkele spahi's.

In den voornoen is de verpleegstand weg van de 32^e afdeeling, tamelijk goed volk, die nu gaan op 't hof van Vandenbussche's langs den steenweg van De Clytte op Reninghelst. De Staf van de 31^e vertrekt in den namiddag.

Vandage komen kisten toe bij de macht, met kleergoed voor de soldaten. Veel panen broeken. Vannuvoort immers zal men zien allerhande gekleedsel, in 't belgsch en in 't fransch leger om 't even, zoodat het dikwijls zal moeite kosten om het volk uit te kennen. Allen avond ook wordt er wijn uitgedeeld aan de mannen alhier, en evenook wijn gevoerd naar de grachten.

Een hulp stand wordt ingericht te Benj. Dequeker's en te Miel Thulie's, waar dan verder verschillende soldaten zullen worden begraven.

[p. 23]

Overigens weinig gebuisch. In den voornoen enkel wat schroot bij Benjamin Queker's.

Ten drie'n een begraving van kapitein Planche. Heel zijn drom in 't gelid biedt hem de eere.

('t Vervolgt)

[A.V.W.]