Biekorf. Jaargang 29

Mengelmaren

Boekennieuws

G. Celis. Volkskundige Kalender voor het Vlaamsche Land Gent. [Siffer], 1923, in 8ⁿ, iv-336 bl., met talrijke af bb.=20 fr. (te bekomen bij den Steller zelf, te Gent, Heirnislaan, 5).

Inhoud. Inleiding: Juliaansche en Gregoriaansche Tijdrekening; de Maanden en Dagen. I^e Deel: De Roerende Feestdagen. II^e Deel: De Heiligdagen. Bladwijzers: Bedevaartplaatsen, Feest- en Heiligdagen, Patronen der Ambachten, Gebruiken en Volkskundige uitdrukkingen, Plagen en Ziekten.

Dit werk - een heerlijke weêrga van de Warsage's Calendrier Populaire Wallon - is een geildige stap vooruit in onze Volkskunde. 't Is uiterst verdienstelijk, 't eerste bij ons in dien aard, en eenig.

Anderen zeiden erbij: ‘'t is hoogst wetenschappelijk,... en degelijk...’! Maar ‘ze’ zeggen dat gauw thans.

Onder ons eens.

Eerst een kleine vergelijking. Wie 'n heeft er van zijn leven niet zien de foore opslaan? Karren kooien werkalaam, brandhout en woongerief, dieren, volk en kunstenaars - en dat van vijf-en-twintig koten tegelijk - 't nestelt al dooreen, een dag of twee lang... vernesteld zou'-je zeggen, maar eigenlijk niet vernesteld; want hoe langer dat 't aansleept hoe meer schik dat erin komt, totdat op een einde alles er staat in zijn reke, op zijn plekke, bedeeld en bedaan net lijk een spel, alzoo ineens opgepakt uit een dozetje.

Men mag wel van een foore spreken waar het geldt van volkskunde.

Welaan E.H. Celis, die een vriend is van ‘Biekorf’, 'n zal het niet kwalijk opnemen als we bij 't lezen van zijn Volkskundigen Kalender een klein beetjen - een heel klein beetjen - hebben gedacht op evenzoo een foore van velerlei koten die hij even begonnen is op te slaan. Zijn Kalender - in ons gedacht - is een eerste werk geweest dat hij zeer verdienstelijk deed om bedeelinge en dag te verkrijgen in een hoop en een boel ongehoord, een heele markt vol. En we meenen, als er daar kan nog voort aan gewrocht worden met denzelfden vlijt en met kunde, 't zal op een einde een schoone zameling

[p. 286]

worden, een ware kermis voor 't Land en ook voor de Wetenschap.

Wat bedoelen we? 't Volgende.

Vooralsnu we gemoeten er nog teveel, aldooreen, stukken werktuig en stofte en tuitjes beschouwing, en dingen die ge niet weet waarvandaan ze zijn uitgekomen noch waarheen ze naartoe moeten.

Maar geen keure. G.C.'s verzameling en was niet bestemd om een boek uit te maken. We laten nog daar dat ze totnu zeer onvolledig nog is. G.C. heeft het zelve bekend. Maar z'en is maar achterna bedegen tot boek, nadat ‘men’ hem van alle kanten was komen lastig vallen al zeggende: ‘die losse nieuwsbladachtige praatjes die ge zet af en toe in “De Standaard”, knoopt die tezamen dat het is lijk een boek. Medeen 'n gaat dit alles niet moer verloren’. - Wat waar was, en wenschelijk. - Hij dood het, en niemand, als eerste werk, 'n ging het verbeteren.

Doch, als boek, 'n is het geen boek nog. We meenen: als boek eens bestemd om voor verdere zoekers te dienen tot werktuig; als boek in een aard van 'n woordenboek, waar ge bestaalitelijk weet wat eruit is te leeren: namelijk waaraan licht is te zien of 't een boek is van studie of een boek van verzameling.

Was het te herdoen, wij we zouden er de zaken van studie maar uit laten, b.v. alle tijdrekenkundige uitweiding, allen woordafleidkundigen uitleg, en zelfs alle volkskundige vorsching. We hielden ons streng en uitsluitelijk aan verzamelingswerk, maar op zulke wijze gepleegd dat die verzameling duidelijk, dienstig, en beslissende werd. We namen een aantal vorige werken en tijdbladen, en pluisden die uit, volledig; en we duidden ze aan; zoodanig dat iedereen wiste voortaan en voor immer dat hij, in die werken toch die wij hadden nagezien, nietmeer verder snuisteren moest. Dingen die we vonden in verscheidene werken, meldden we telkens met heel hun geboektschap, alles om den nakomer te helpen, opdat hij dat werk door ons heden gedaan niet behoefde te hernemen. We deden ons beste daarbij om, ten stipste dat 't mogelijk was, elke zaak vastbestaakt voor te stellen, zeggende waar en wanneer en - als 't zijn kan - door welk een slag zanter zij weleer eens word overgenomen, nogeens en immer om een kenner, die achter kan komen, te laten gewaarzijn alom waarover dat hij misschien iets beter's kan zeggen, en om hem tot spreken lust te doen krijgen. Hier en daar gingen wij ookwel-eens er een samenvattende schets tusschenbrengen: die van een reeks ziekten b.v. met den heilige en den dag en het oord waar men er pleegt voor te dienen; of die van 't verschillig gebruik van eenzelfde gewas; of die van 't vervolg van de spelen aldoor de getijden van 't jaar; of die van allen volkskundigen aanwas op wettige wijplechtigheden; of andere en andere; of b.v. nog ook een landschets met stipjes of striepjes erop die liggingsgewijze de uitbreiding gingen aantoonen van een gebruik, of een woord, of een lied, enz. Hierdoor allemaal ging de lezer vanher aangezet worden en geholpen om stilaan ook vergelijkend te werken, om overschouwend te werken, om nadenkend- waarkeurend- en zoekzuchtiglijkweg te leeren iets lezen, iets smaken, en iets mede verbeteren. Vaneigen gingen we in alles den huidigen tijd afbakenen of van 't verleden - ons vooral houdend aan

[p. 287]

't heden, - en gingen wij ook, als een muur waaraan later gebouwd nog moet worden, entwat in zijn tand laten staan om daaraan vasthoud te hebben voor verder gebeuring; (want we 'n mogen opperwaard-uit nooit laten denken dat volkskunde stopt met 't verleden, en niet altijdnog voortgaat).

Maar zou dat boek nog lees- en genietbaar dan zijn? Waarom niet? Omdat het alzoo meer wetenschappelijk bleek? Omdat het meer redelijk wrocht, omdat het meer duidelijk sprak, omdat het rechtschapener zei wat het weet en niet weet, openhertiglijk zei wat een voorganger vond en wat zelf het bijdeed? Omdat het hem aanpaste aan velerlei aard van lezers, en voldoening betrachtte, voor minderen ja, maar ookal voldoening voor meerderen? Alles hangt af van hoe dat er alles werd voorgehouden. Verwarren we de wetenschappelijkheid niet met hoogdravenden uitstal van hakerig gepraat. Zelfs een Volkskundige Kalender, zelfs nog als deze moet wezen een bloote verzameling van volkskundige doeningen, kan ook wetenschappelijk zijn, als hij wetenschappelijk dàt is wat de wetenschap wou dat hij weze.

Dat een dergelijk werk niet gemakkelijk is, dit geven wij toe, Maar E.H. Celis b.v., die 't, moeilijkste reeds ervan deed, zou nietvele meer last eraan hebben om aan dat, wat hij deed, nog een beetje te schaven en opschik te geven. Zijn leesboek werd zeker nog aangenamer, als hij er wilde een leerboek van maken, een werktuig, onmisbaar voor verdere zoekers. Reeds staan we stom voor de macht van geduld en van moed waarvan hij blijk heeft gegeven, hij doe nu nog een wonder erbij, en geve ons de sprake terug om hem te kunnen ook loven zoob'hoort over zijn wijze om zijn werk-hier beslissend geniet- en bruikbaar te maken. Zijn Kalender medeen zou alsdan als een foore nog wezen, maar als eene in heur schik nu, vermakelijk en dienstig, waar Vlaanderen een fooie en ieder zijn ‘pandfeeste’ vindt.

Oudertusschen: elk steune dit werk. 't Is zijn 20 fr. weerd, en de onderneming moet volstrekt aangemoedigd.

L.D.W.