Biekorf. Jaargang 29

De laatste strijker van Vlaanderen

Wij waren in een huis op de parochie en de vrouwe - een vlaamsch vrouwken van den ouden stam, dat van niets anders en weet dan van werken en kerken - zeide:

- 't Ligt daar nog een oud katrol op den zolder; 't komt voort van een getouwe, uit den tijd dat ze woeven met de hand; dat katrol lag van boven en 't liep een rieme van beneden naar dat katrol. Richard was reeds verschillige keeren te wege dat katrol te verbranden.

- Hij en mag dat niet doen. Zend er den jongen van Gustaf mede voor 't Muzeum.

't Viel ons in dat wij in de jaren 1860 een van de laatste wevers gezien hadden, die nog woeven met de hand. 't Was ne zekere Hendrik Sabbe en hij woonde te Wielsbeke, nevens Vlissinge, in 't eerste huis eener drieweunst. 't Ligt een Vlissinge op Wielsbeke. Het staat op de kaart van

[p. 271]

den legerstaf, maar 't is verkeerd aangeduid; 't en ligt niet west, maar oost den steenweg naar Oostroosbeke.

't En staan nu nievers zulk geene getouwen meer; wij en kunnen dus niet weten hoe dat getouwe werkte. Oude weefgetouwen zijn er nog te zien in 't Muzeum van Sint-Niklaas.

Wij hebben hier nog eene schietspoel van zoo een getouwe. Zij heeft twee kromme uiteinden en het midden is boogvormig. Die schietspoel wierd, om den inslag tusschen de draden der keten te schuiven, overhands met de rechte en met linke hand geschoten. Dat gebeurde eer men woef met het vliegeinde, met een stel van koorden en eene handhave, dat de schietspoel weg en weder tusschen de draden der keten slingerde.

Zoo de jongen kwam met dat katrol en hij zeide:

- Mijnheer de Pastoor, op den zolder te grootmoeder's, ligt er nog een stuk van dat getouwe.

- Breng het maar zoo spoedig mogelijk.

Den volgenden dag kwamen wij den jongen tegen met dat stuk.

't Was een stuk gedraaid hout, niet overal even dik, maar verdikkend en verdunnend, bruinrood geverfd, hier en daar met rondekes versierd en omtrent een voet lang Van onder was dat stuk schuins gesneden en die schuinsche snede maakte een effen vlak, waarmede de wever de geweefsels wreef om ze den gepasten glans, de noodige gladheid en de gewenschte en gerekte lengte te geven.

- Nonkel Richard was te wege dien strijker in het vier te werpen, zei de jongen.

- Dat ware jammer geweest.

Wij zijn aldus in 't bezit van den laatsten strijker van Vlaanderen.

Uit den mond van dien eenvoudigen vlaamschen jongen, die nog geen twaalf jaar oud en is, rolde de gepaste naam van dat werktuig.

Die naam en staat in De Bo niet. Hij staat in Kramers met verschillige bediedenissen, maar niet met deze van een

[p. 272]

weverswerktuig, nut- en oorbaar om een gewoven stuk uit te wrijven.

_**_*

Nog iets.

Over drie jaar kregen wij nog 'nen anderen strijker. Deze was gemaakt van het scheenbeen van eenen os. Wij hadden alsdan het werktuig en zijne bestemming, doch wij en hoorden noch en kenden den gepasten name niet.

Dat was ook eene zonderlinge vondst en een wonder overblijfsel der beschaving van den steentijd, in denwelken men werktuigen bezigde in keisteen, been en horen.

Een oortijdsch werktuig om iets glad en effen te maken noemt men in 't fransch un lissoir. Uit den mond van dien jongen vernamen wij nu den gepasten, wetenschappelijken name in 't vlaamsch.

Zulke werktuigen zijn strijkers en men vindt ze in het rendiertijdvak, en in den jongen steentijd in overvloed.

In verschillige spelonken door de lieden van het rendiertijdvak, in den ouden steentijd, bewoond, vond men strijkers van been, van mammouthtanden of van rendierhoren gemaakt.

Men kent zelfs strijkers die van een effen stuk elpenbeen gemaakt zijn en voorzien van eene handhave, waarop er een rendier gesneden is. Men weet dat er in de spelonken van het rendiertijdvak, alle slag van snijwerk gevonden wierd en allerhande fijn beeldwerk uit horen, been of elpenbeen gesneden.

Een stuk eener ribbe, dienende tot strijker en kerfteekens vertoonend, kwam in de spelonk van Marsoulas (Haute-Garonne) aan het licht.

Strijkers van den jongen steentijd vonden wij in het Denterghemsch paaldorp; ze waren van peerderibben gemaakt.

J. Claerhout.