Biekorf. Jaargang 28

[p. 168]

Mengelmaren

't Barekleed van de Ypersche Schepenen

Die immers 't jaar 1303 verongelukt wierden.

Weledele Heer E. Coppieters Stochove handelt erover in de Ann. Émul. Brug. (1915-'22, LXV, 127-130 met afb.).

Hij herinnert - alleenmaar herinneren - hoe die moord van de schepenen geschied is, of, betergezeid, wellicht zal geschied zijn volgens Lambin in zijn Verhael van den Moord van eenige Schepenen, Raeden ende andere inwooners der stad Ypre, gebeurd den 29ⁿ en 30ⁿ November 1303 (Ypre, 1831, 72 bl. in 8ⁿ). Tegen sommige gezegden uit ditzelfde verhaal hadden Warnk.-Gheldolf in 1864 (V, 73) en A. Vandenpeereboom in 1880 (Ypr. IV, 157 vlgg.) menige bezwaren geopperd. Weled. Heer C. laat dit zoo.

Na den moord van de schepenen was allengerhand in S. Maarten's allejare op S. Andriesdag een dienst voor de slachtoffers in de gebruiken gekomen, zoogezeid tot in 1794. Deze dienst wordt door Weled. Heer C. in 't geheugen herroepen.

Werd die dienst niet hernomen na de Fransche Beroerten? Weled. Heer C. schijnt te zeggen van neen (bl. 127). Integendeel Ed. Vanden Bogaerde (L'Église de S. Martin à Ypres. - Ann. Soc. hist. arch. litt.... Ypres, 1862, II, 256-289, met af bb.) -buiten Heer C.'s wete? - schijnt eerder te zeggen van 't doet en van zelfs totnog in zijn tijd (bl. 271).

Wat daar echter van weze, Weled. Heer C. in zijn opstel heeft het vooral op het ‘baerkleed’ welke in dat jaargetijde van dienst was. 't Was een oud en een kunstig, en dat maar daartoe 'n diende: ‘reparaturn’, hermaakt of hersteld [?] in 1628, alleszins een ‘van rood damast [“de satin rouge” zegt Ed. VdBogaerde, bl.270], omzet met groene boordekens, rondom zijn de waepenen van de gezeide schepen gebordeurt op eenen witten rand’ (An Ém. ald., bl. 128-129). Heel 't opstel van Weled. Heer C. gaat over 't beschrijf van dit kleed, in 't bezonder van de ‘waepenen’ die erop stonden, en ook van de namen die ‘un certain Devos’ (ald.) ertoe heeft aangewezen. Nochtans of deze uitleg beslissend zal wezen 'n blijkt niet, want zeggen is 't wel maar bewijzen is 't minder.

Daarbij in zijn opstel geeft Heer C. nog een afdruk van 't kleed ‘photographié sur un dessin fait en 1796 par un certain Devos qui a accompagné son travail de la note: Pelder dienende voor het jaergetyde... enz.’ (ald.) [beide, teekening en werk, berustende - zoo ik het wel voorheb - in de ‘Archives particulières de M^r F. Thibault de Boesinghe, au château de Swevezeele’ (ald.)]. Doch was er niet beter's dan dat? Weet Weled. Heer C. dat het ‘baerkleed’ - wanneer eens het jaargetijde uit was - nog allejare te toogen gesteld werd op S. Andriesdag over een lijkbare te midden S. Maartenskerke vlak vóór den predikstoel? En dat het - zoo zegt mij een Yperling - tijdens den oorlog binst de beschieting gered werd, en nadien gave weeregekeerd is, ja op den laatsten van Slachtmaand ll. wederom in de kerke te zien was?

[p. 169]

Het zou dus nog bestaan?

In zijn oorspronkelijken staat?

Als dit wezenlijk waar was, best zou het zijn dit oorspronkelijk kleed zelf maar te lichtbeelden en te onderzoeken. 'n Doet 't niet?...

En nog iets: aangaande den moord van de schepenen. In de Stadsoudheidzale te Yper - vertelt me dezelfde Ypersche liefhebber - was tot vóór den oorlog bewaard ‘de groote vuurtange waarmede de schepenen van 't leven gebracht zijn’. Ge kunt daarin zeiselachtigheid tasten! Maar nu! ‘Die tange hong in een eikenhouten kasse versierd met de wapenen der eigenste negen schepenen. Toen de stad werd “besmeten”, zijn deze gedenkstukken verdwenen’. 't Is jammer. De gedenkenis echter blijve over.

L.D.W.

‘Hoe een meesterstuk van Jordaens ten onder ging

‘Hiermede wordt bedoeld het beroemd doek: ‘De Aanbidding der Wijzen’ van Jordaens, in het bezit der kerk van Dixmuiden die er terecht trotsch op was. Dit meesterstuk waarvoor Jordaens, in 1642, 1800 frank kreeg, werd door de Franschen gestolen in 1794, teruggeschonken aan België in 1816, en verdween voor goed in het bombardement van 1914, te Dixmuiden.

‘Op aandringen van den Z.E.H. Deken Moulaert had men het schilderij uit de bedreigde kerk verwijderd en overgebracht naar het klooster der Broeders van Liefde. Dezen hingen het doek in de feestzaal van hun gesticht. Tot plots, omstreeks 25 October 1914, het bombardement over de stad losbrak, en de broeders in aller ijl moesten vluchten met de kinderen die aan hunne zorg werden toevertrouwd. Intusschen zat priester Moulaert dagen lang in een kelder verborgen en werd, bij nacht, met de religieuzen van S^t Nikolaas en de ouderlingen der godshuizen naar den anderen Yzer-oever overgebracht.

‘Het, kostbaar doek bleef in het gesticht der broeders achter, en niemand der daar kantonneerende soldaten, had eenig besef van zijne groote waarde.

‘Zekeren dag, 29 October, sloeg een bom een groote bres in een muur der feestzaal, en een soldaat vertelde naderhand hoe men ‘een groote geverfde print’ vóór het gat geplaatst had, om regen on wind buiten te houden...

‘Nochtans, tot in de eerste dagen van November ware het mogelijk geweest hot meesterstuk te redden. Doch het onverbiddelijk militair bevel luidde: ‘Niemand in Dixmuiden binnenlaten’.

‘Dit was het doodvonnis van het schilderij dat opgegaan is in de vlammen, welke de stad vernielden’. (De Standaard: 27-iv-22).

Een dergelijke ‘stichtelicke historie’ is:

Hoe de bandvesten van Yper ten onderen gingen

... ook door een ‘onverbiddelijk bevel’ nu van de stedelijke overheden die immers - om een prulle - beslisten den handvestwaarder

[p. 170]

te straffen met hem te beletten 's Stads oorkonden te redden!... Ze golden onder de voortreffelijkste van 't Land - die handvesten namelijk -!

Bondig en voorwerpelijk staat dit uiteengedaan in de An.Ém. Brug. 1922, lxv, 170 vlgg. 't Is best dat het eenmaal geboekt werd.

We hebben dat allemaal weten gebeuren, met nog vele andere ergerlijkheden erbij. En niemand 'n mocht er spreken noch handelen.

Eeuwige schande.

L.D.W.

Bruman

(Vgl. Biek. boven, bl. 93).

Bruman, nevens brudeman - beide zijn bewaarde geslachtsnamen - is een oud Saalfranksch woord, dat, met andere van dit slag, reeds lang opgenomen is in de reeks der Saalfranksche woorden die den eind-val der d of t hebben. Aldus cle (kleed); tog (togt) (tocht); hun (hond); chun, chunna (honderd, honderd (meerv.)) enz.

Daarover meer, in een verdere bijdrage over den klankval - beginmidden- en eindval der klanken - in het Saalfranksch; taalverschijnsels, tot heden ten dage, nog in West- en Fransch-Vlaanderen na te speuren.

J.V.

Florimundus!

Vanwaar deze naam? Hij komt in geen martyrologium, noch heiligenlijst, mij bekend, voor; nochtans velen over gansch België staan aldus gekerstend.

Zou men niet mogen zeggen dat S^t Fromundus † 7^e eeuw Bisschop van Arles, Bol. 24 Oct. (X, 842) zou de oorsprong zijn? Of, moet men hem zoeken in een koppelnaam? Er bestaat een Sint Flos martelaar te Catan in Ceciliën, op 31 Dec., en ook S^t Florus, mart. te Ostia op den Tiber, 22 Dec., en S^t Mundus † 10^e eeuw, abt in Schotland, Bol. 15 April (III, 388); uit deze twee namen samen Florimundus, Florimon(d)? Uit Nederlandsche Doopnamen door J.J. Graaf, Bussum, Paul Brand, 1915, of Les noms de Baptème van P. alfr. Deschamps S.J. geraakt men niet wijzer.

Kon een der noeste wroeters van ‘Biekorf’ een H. Florimon kennen of deze vraag opklaren, hij ontvangt bij voorbaat besten dank.

Met den meesten eerbied hand en groet.

D. Urb. H.