Fransch-vlaamsche Volksschatten
Mevrouw de la Chapelle, uit het edel gezin de Ternas, en oorouderlijk al den vrouwenkant afstammelinge van de Hertogen van Burgondiën en Graven van Vlaanderen, thuis thans in 't Zuiden van Frankrijk maar die heur kinderjaren sleet op 't erfelijk Heerhuis van Niepkerke, Vlaminge dus in den bloede, is - ter heurer groote eere gezeid - eene onzer oude en zoo-zeldzaam-gewordene edelen waarvan 't hert en de mond waarachtig nog hangt naar ons inschoone Vlaanderen, zijn schilderachtige en zwierige taal, zijn vrome gemoed en zijn hertelijke zeden.
Al leefde ze voordezen op 't gescheê van 't vlaamsch en van 't waalsch, in een streke waar 't waalsch alleszins de bovenhand heeft, toch leerde ze er vlaamsch (tusschen 't waalsch) met 't volk van den huize, de dienstliên, de meiden, den tuinman, den rijknecht, het neêrhof, de pachters, dan de armen de zieken en andere beschermelingen, menschen althoope uit den waren goên tijd, die, ongedeeld, ‘hun Meesters’, hun land, hunne doening, heel 't oude ‘gebruik’ en de gebruiken erbij met den zeg en den zin van voorheen, eenvoudig omsloten in dezelfde genegenheid. Uit genegenheid-weêre minde zij ook, ongedeeld, heel die menschen hun leven, hun kunde, hunne taal, hun geplogenheden. En, Vlaamsch-meê uit liefde, ze had deernis erin dat die menschen stillekens-aan altegader oud en versleten gerochten, en dat, door hun dood, even stillekens-aan ook hun ‘leven’ uit de streke verdween.
En wat deed ze? Ondanks heur uitsluitelijk-fransche geleerdheid, zocht ze, met een eendelijk geduld jarenlang, om vanonder heur volk, over dat 't heur mogelijk was, al het eigenaardigste vaste te vesten. Ze boekte, bezettig, lief maar getrouw - in 't vlaamsch en in 't waalsch aldooreen naarmate dat 't viel - àl wat ze waarnam van 't volk, zijn aard, zijn neigingen, woorden, gebruiken, verhalen en zeden. En ze stichtte aldus een allerheerlijkste werk, immers van tweevoudige weerde, vermits dat het gold tot behoud van veel dat nog leefde in ons rampzalig Fransch-Vlaanderen reeds eeuwen aan 't vechten tegen de dood, en ten tweede geheel in 't bezonder ten gunste van 't Ambacht van Belle welke, zoo jammerlijk veroorlogd, van niemand in Frankrijk nog ooit eenige vlaamsche hulpe zal mogen verwachten.
Ze herboekte heur werk dan in 't fransch, nadien, toen ze reeds verre weg was in 't Zuiden, 230 bladzijden vol, beginnende eraan den 20n in Hooimaand 1897 en stoppende ermee den 27n in Wintermaand '98. Heur vermeldingen thans dagteekenen dus alreeds van meer dan vijf-en-twintig jaar verre. Ze bedeelde ze: 1. in Beschouwingen, 2. in Verhalen. Gebruiken en spreuken gaf ze weer her en der, en zoo nauw als ze kon; zeisels integendeel tooide ze eenigszins op, maar zoodanig dat de grond toch ervan onaangeroerd bleef.
En nu is ze zoo goed geweest ons dien schat in handen te laten, om wij eruit over te drukken en in bewaarnis te brengen dat wat er dienstig in voorkwam.
Blijhertig danken wij Haar, en met eerbied, gevleid om 't vertrou-
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd
