Biekorf. Jaargang 27

't Levend zop

't Levend zop komt in den boom, en
stijgt uit 't duister diep, uit
't onderaardsch geheim van
't wortelslapen,
wendt deur bul en twijg, en
steekt zijn vocht in 't spannend knopwerk,
vindt en voedt ook
't dik-deur-aderd netgeweefsel
van de blaren. -
Hooge striemt den boom, en
juicht, na rijm en sneeuw, bij
't opstaan van 't ontwakend voorjaar. -
- 't Koekoet-roepen⁽¹⁾,
tweegeluid, op vasten maatslag,
boot de blijdschap uit de takken. -
- Oh! de koekoet!... weêrvoorzegger,
langverbeide zomerbode
voor de kinders!
hij die recht en gading geeft tot
barvoets loopen⁽²⁾. -
Maar twee aksters,
flink gesnaveld, scherp gevoetklauwd,

(1) Al blijft het altijd koekoet-één-zang, toch kan men bij 't afluisteren waarnemen dat het deuntjen èn beetje verschilt. Sommige koekoets roepen in de kleine 3 (terts), andere in de groote 3, zelden hoort men den klankval in de groote 2 (seconde), en uiterst zelden in de 4 (quart).

(2) ‘Wacht’ - zei moeder - ‘wacht jongens, totdat de koekoet roept’.

[p. 151]

 

nemen hom dien stand af,

 

worden baas in 't versch ontloken

 

lentegroen van 't geurend boomloof.

 

Goê gezellen zijn die aksters,

 

blijven minzaam bij malkaar, en

 

zoeken voor hun huisgetimmer

 

't plekske uit dat hun aanstaat. -

 

- 'k Zie twee koppen,

 

twee geplekte veêrgestalten,

 

stokskes garen, en ze vesten,

 

schranken, lasschen, in den topkrans. -

 

Wilde weunste,

 

donkerend in de groene loovers,

 

lomp gewrocht voor lompe jongen,

 

taaigevlochten wiegewerk dat

 

moederlied en duw kan missen:

 

uit het varend windgewaai komt

 

zang en ruk, en

 

wagend gaat de wiege meê; - ze

 

zwenkt en schommelt, zwiert en waggelt,

 

blij bewegend, voor die vrij en

 

onbevreesd mag slapen. -

 

Ook, geen koekoet

 

die daar zal hun eiers zuipen⁽¹⁾

 

of die ooit zijn ei zal leggen

 

bij 't gezin⁽²⁾, want

 

vader waakt en moeder zorgt; - de

 

jonge telgen,

 

kleine en onbeholpen gapers,

(1) Volkszeg.

(2) Volkszeg. Ziet ook bij Van Dale (Groot Woordenboek der Nederlandsche taal) onder 't woord ‘koekoek’: ‘een trekvogel tot de orde der klimvogels behoorende, die zijne eieren in de nesten van andere vogelen legt, aan wie hij de zorg overlaat ze uit te broeden, en zijne jongen op te voeden’.
Onder 't volk is er misverstand dus, bij deze die koekoet verwarren met stekveugel (kleine roofvogel, sperwer); van daar de spreuke: over zomer,... koekoet, en over winter,... stekker.

[p. 152]

 

blutsch... bewuld... bestoppeld...

 

worden haast gezonde gasten,

 

vette kerels,

 

die stilaan hun wiege ontgroeien. -

 

Nog drij dagen, en ze zullen,

 

mooi geplekt... en breed geschacht ook,

 

hunnen eersten tocht bezien⁽¹⁾ - oh!

 

wat geduld nog, en ze spelen

 

piepkeduik in 't wilgenhout, of

 

wandelen in de weê, en

 

hebben deun in

 

d'eerste schoonheid van Gods schepping.

 

...............

 

Maar... wat ondier kruipt en sluipt daar

 

langst den boombul?

 

grijpend met twee armen,

 

werkend met twee beenen,

 

roerend... lijk ne reuzerupsem?...

 

en daaronder, snaaksche knapen,

 

kijkend naar omhooge,

 

roepend met gedempte kele:

 

‘Weert u, Willem,... weert u!’ -

 

Vader akster steekt de noodtromp,

 

moeder, die op aasgoed uit was,

 

komt verangst naar huis gezeild... en

 

in-en-om de groene twijgen

 

rilt hun eendelijk jammerklagen,

 

davert luid hun wreed verwijten. -

 

- Nu... op 't dikste van de spillen

 

rust de rupsem,

 

en dat rusten brengt wat hope in

 

't diep benauwdzijn van hun herte. -

 

Wie zal 't aangaan?

 

Wie kan ooit den top bereiken?

(1) Bezien, wordt in Fransch Vlaanderen algemeen gebruikt nog voor ons schuimwoord probeeren; (Latijn probare, dat aldeur 't fr. (prover) prouver, ons ook nog proeven, en beproeven gaf).

[p. 153]

 

Maar de mensch heeft menschenzin, en

 

evenst rijst de lange roede

 

die onwetens

 

hulpe bijzet voor de misdaad,

 

en die bot dat kloek gebouwsel

 

scheurt, deursteekt, en met het plakgruis,

 

met de stokken en de vezels,

 

spille en stam en blad bestrievelt. -

 

- Tweemaal-twee vergruwde schepsels

 

sukkelen naar beneden,

 

wankelend op hun halve vliegkracht,

 

en ze landen,

 

zwak en zwaar, op 't mulzig grondkleed

 

van den omgewrochten akker. -

 

- D'ouders zouden, konden z'ach! hun

 

eigen vleugels afstaan,

 

en onstuimig

 

rijst en daalt het woest geschetter

 

van hun liefde en hun verwenschen.

 

..............

 

Onder d'euzie, nevenst 't deurgat

 

van èn huis te lande,

 

zit en treurt daar

 

bachten dichte dunne staven,

 

- doodverlegen en verbannen -

 

't uitgeplunderd looverkind, en

 

schreeuwt naar vader, roept naar moeder. -

 

Minnende ouders

 

die van 't stroodak tot op d'hage,

 

die van d'hage tot op 't raamboord

 

naarzen, naarzen,

 

en al stevenen met den zwaaisteert,

 

nog wat voedsel brengen

 

met de junste van hun troostwoord.

 

Langzaam aan, zoo wordt den bloed zijn

 

nieuw verblijf, zijn kot gewend, dat,

 

hangend midden in de vrijheid,

[p. 154]

 

al zijn vrijheid vastlegt!...

 

Oh! dat kwaaddoen van de menschen!

 

Oh! die schrik! die schrik! en

 

toch geraakt 'et al vergeten.

 

- Schalk en tem, zoo

 

groeit het op, dat aksterjong, en

 

vlug bewegend, maar gekortvlerkt,

 

komt het binnen, wipt naar buiten,

 

riestert in 't gebuurte,

 

kijft met d'hoenders, vecht met d'aanden,

 

wordt de speelmaat van de kinders,

 

drendelt tusschen kruid en distel,

 

kijkt deur 't zwart verdonderd latwerk

 

van de daken,

 

blaast en scheldt uit d'oorlogschaarten

 

van de wanden,

 

trappelt op den zochten bloei van

 

gote en gevel,

 

zit op 't zoomke van de kaven,

 

en van daar... kan buiten 't dorp, den

 

boom nog zien, den hoogen waaiboom,

 

waar, verraadsch, en onverdiend eens,

 

't boos bedrijfsel van ne Willem

 

zijn gezin trof,

 

waar de vrijheid hem ontroofd wierd,

 

waar zijn eigen huis vernield ligt.

Nieuwcapelle 1921.

A. Mervillie