Biekorf. Jaargang 27

[p. 92]

Mengelmaren

Ter nagedachtenis van Eerweerden Heer Julius Opdedrinck

geboren te Steene den 27ⁿ in Zomermaand 1851, overleden te Damme in 't Gasthuis den 2ⁿ in Grasmaand 1921. Begraven te Knocke. God hebbe zijn ziele.

(Vgl. La Libre Belgique, b-iv-'21; daarmeê verwant, Het Burgerwelzijn, 9-iv-'21; en hieruit overgenomen De Standaard, 18-iv-'21; De Poperinghenaar, 10-iv-'21).

Een in-voorzichtig man. Gemeten in zijn gaan, gemeten in zijn werken, gemeten in zijn spreken. Ingetogen; ingesloten binnen 't kleed dat, zelden toegeknoopt, hij immer zuinig dichthield. Ongemeen beleefd, vleiend zelfs, met de handen weg en 't hoofd wat scheef gehouden; wijkend en te mijde voor de menschen. Onbekommerd in de wereld. Niet doende om veel gezien te zijn, nieuwsgierig anders uittermate om zelve veel te ontsnuisteren... veel, welverstaan, d.i. van oude dingen en handvesten.

IJverig toch en stipt. Een deftige geestelijk; echter over wiens deugden en verdiensten wij menschen niet te oordeelen hebben. Gòd wille hem loonen.

Als geschiedkundig liefhebber. Een ernstige werker, gewis. Niet voorwoorden. In 't dadelijke altijd. Jaren alzoo: te Poperinghe, te Damme, te Knocke en omliggende; zocht en wrocht alleen; deed ook meê in genootschappen als ‘le Comité Flamand de France’ en den ‘Geschiedkundigen kring’ te Brugge; stichtte, schikte en bezorgde op zijn eigen de Oudheidkundige Toogzaal in 't Gasthuis te Damme; dan, over zijn vondsten, gaf maar helderop boeken of opstellen uit, allemaal grondig en bondig en zakelijk aaneengebracht. Geen borende geest 'n was hij, geen diepe beoordeelaar; een zamelaar liever, weetgierig en nauwe; bovenal nochtans een rechtschapen verteller.

We kennen van hem - gesteld naar de jaren - de volgende werken. (Vgl. P. Allossery's Gesch. Boekenschouw, 1913: tot aan '14, staan zij er allen vormeld).

1892. Poperinghe et son caillou. - Ann.Com.Flam.Fr., xx, 227-233.

1897. Poperinghe et ses seigneurs. - Ald., xxiii, 197-218.

1898. Poperinghana. Poperinghe et ses seigneurs. La lutte pour l'existence. Poperinghe et son caillou. L'Ancien canal de Poperinghe à l'Yser. Poperinghe, Dupont.

1898. Poperinghe en omstreken tijdens de godsdienstberoerten der XVI^e eeuw. Brugge, De Plancke.

1899. Het mirakelbeeld van O.L. Vr. vereerd in S. Janskerk te Poperinghe. Brugge, Van de Vyvere.

1900. Uit een familieboek (1689-1711). - Biekorf, xi, 68-74, 97-102.

1902. Notice concernant certains centres d'évangélisation et de civilisation existant au Nord de la Flandre au VII^e et au VIII^e siècle. - Congrès do Bruges (Fédér. arch. et hist. de Belg.). Bruges, De Plancke, 359-364.

[p. 93]

1905. Culte rendu à S. Guthagon. - Ann. Emul. Brug., lv, 445-446.

[1905]. Bekende oversten en kloosterlingen van S. Janshospitaal te Damme. Brugge, De Meyer.

1906. Geschiedkundige aanteekeningen wegens O.L. Vr. Gasthuis te Poperinghe. 1312-1904. Yper, Callewaert.

1906. Ghistelles: mausolée à la mémoire de Ste Godeliève, - Ann. Emul. Brug., lvi, 102.

1909. Damme. [Uitgedolven dingen]. - Ald., lix, 266-267.

1913. Poperinghe. Het klooster der ZZ. Penitenten. 1413-1943. Brugge, Van de Vyvere.

[1914]. Geschiedkundige snipperlingen uit Houcke's Verleden en Heden. Brugge, Van Cappel.

1914. Het Oude Begijnhof van Damme en de Cistercienser Vrouwenabdij van Bethlehem uit Schouwen. - Ann. Emul. Brug., lxiv, 28-56.

1920. Het klooster der Nazaretten, te Damme. - Biekorf, xxvi, 49-59.

1920. S. Guthago. - Ald. 97-109.

1920. Oostkerke en de Abdij ven Sint-Quintinus-ten-Eilande, - Ald., 211-216, 217-225.

1920. De kerk van Oostkerle. - Ald., 251-254.

1921. Jacob van Maerlant. - Ons Volk Ontwaakt, vii, 97-100.

Ongedrukt zijn nog, ook over van hem:

Iets over Oostkerke's Geestelijkheid (wat eerlang in Biekorf zal uitkomen).

Een geschiedenis van 't Gasthuis te Damme (in de handen van de Heeren van 't Gasthuis); een geschiedenis van de kerk van Damme (overgelaten aan de kerkelijke Overheid aldaar); een aanleg van een algemeene geschiedenis van Damme, te weten een breedvoerige voorstelling van ligginge en name en verledens der wegen en woningen aldaar (door den Steller zaliger gegeven aan Heer K. de Flou); ongetwijfeld nog andere dingskes (waarvan 't meestendeel - zooniet al - zijn in behoudenis gebracht door Heer De Saegher, handvestbewaarder te Brugge); op 19-xi-'20 liet wijlen Heer Opdedrinck ons weten: ‘ik heb nog een oud opstelletje liggen van den tijde dat ik te Poperinghe was. Ik zal het zenden’. Hebbe het echter nooit gezien. Wat is 't? Waar is 't? 'k En weet het niet.

's Mans dood is een verlies èn voor ons èn voor velen, niet het minst voor Vlaanderen's Geschiedkunde.

L.D.W.

Liedeken aen de Séminaristen, Canonniers van Wésel,

in oen avondmael voor hun opgeregt te Brugge. <i8i4.>
Stemme: Den boer zal 't al betaelen.

We lezen in fransche nieuwsbladen ‘que la Belgique à son tour fêtera Napoléon’... 't Is dat hij immers hier, om al zijn schoon werk,

[p. 94]

zoo geren gezien was! 't Is alsof na honderd jaar weer ‘la Belgique’ ook Willem II ‘fêteerde’. Best dat onze vooronders dood zijn. Een nieuw bewijs daarvan zal zijn 't Liedje dat volgt hier.

Dit liedje: 'k haal het uit een verzameling (waarover later eens meer) totnog-ongedrukte zulke opstellekes van de hand, wellicht ook uit den koker, van Felix De Pachtere. (Vgl. over dezen Bruggeling: Biographie Nat., xvi, 443-448 = A. De Schrevel). De man wist wat er was van die Seminaristen van Wezel (als te zien is in Allossery'sGesch. Bkschouw i, 1243); en zijn Liedje-hier we 'n geven 't niet aan als een pronkstuk, maar als een volkskundige uiting van ware gevoelens-geweest.

Over de ‘Séminaristen Canonniers van wésel’ vgl. P.J. Vander Moere De Jonge Leviten van het Seminarie van Gent (Brussel, Goemaere, 1856): onderander (op bl. cxlv-cl) hoe dat de wet, Hgw. H^r de Broglie onwettig vervangen kreeg door ‘eenen canonik van Dijon’ H^r De la Brue de Saint-Bauzille, zelven bijgestaan door ‘Maxime Seguin de Pazzis, eenen man stoutmoedig van aerd. onberaden en gereed om alles te doorklieven. Vroeger had [deze] geschenen den geestelyken staet met de priesterlyke kleeding te verlaten: maer in 1809 had hy wederom het priesterkleed aengetrokken en was generael-vicaris van Troyes benoemd gesweest’ (ald. bl. cl). Omdat, de Seminaristen weigerden die scheurmakers aan te kleven (ald. bl. 3-4), was de Pazzis hen gaan vinden (bl. 4-7) om hen door stuurheid en dreiging tot onderdanigheid over te dwingen; hij kwam echter met schande en schrik ervan af ‘en knersetandend van gramschap en spijt, droop stilzwijgend... over den dorpel’ weer buiten (bl. 7). 't Wijleerhuis is dan gesloten geworden; de Leerlingen tot den krijgsdienst veroordeeld (in Hooimaand 1813), ‘ingedaegd’, en meestendeel naer Wezel gezonden: waarvandaan ze, achter Napoleon's val, en na vele geleden te hebben, in Bloeimaand '14 zijn terug huiswaard gekeerd.

En een avond dat ze dan een keer thoopegezeten waren, op de stemme ‘Den boer zal 't al betalen’ [?] zong men ter hunner eer en verlustiging, alzoo:

Verheugde aenhoorders van dit lied
hoort wat'er onlangs is geschied,

uwe ooren zullen tuijten. Bis.

'K durf schier niet zeggen van wie 't is
Uijt vreeze van verergernis

Maer doch ik moet mij uijtten. Bis.

'T is van het Canonniers geslacht
Dat ons uijt wésel is gebragt

Dat ik een woord moet spréken. Bis.

Mits zij beminnen angst en druk
Zal men een nieuw ongeluk

hun deugden elk aen préken. Bis.

Er was een zeer ervaeren man
meer deugdzaem als men zeggen kan

Op vrankrijks troon gezéten. Bis.

Napoleon was zijnen naem
Wiens heijligheijd en goede faem

Van ider is gewéten. Bis.

Dien vorst boweégd door goeden raed
Bedreef een alderschoonste daed

Met ons Labrue te zenden. Bis.

De pazzis was zijn reijsgezel
Zij peijsden beijde al evenwel

Men mag hunne eer nietschenden. Bis.

[p. 95]

5.

 

Labrue bragt een gebod in d'hand

 

Zeer goed voor 't treurig Nederland

 

En voor 't godvrugtig léven. Bis.

 

Napoleon moet zyn geërd,

 

De Gallicaensche Kerk vermeerd.

 

Wie mogt hier tégen stréven? Bis.

'T is waer, veél welbedagte liên,
Hebben de zaek wel ingezien,

En hun dan onderworpen. Bis.

Maer all' die Heeren die m'hier ziet
Wie zou niet sterven van verdriet!

Hebben Labrúe verworpen. Bis.

Hunn' snoode boosheijd was zoo groot
Dat zij eer liepen na de dood

Als hunnen kop te bréken. Bis.

De Pazzis koomt met zoetigheijd
Hun vraegen tot gehoorzaemheijd

Maer daer en helpt geen préken. Bis.

Hoe meer De Pazzis tot hun spréekt
Hoe mee hij hunne woede ontstéekt.

Zij willen hem weg-jaegen. Bis.

En waerlijk dien verligten man
zoo haest hij 't deurgat vinden kan

houd op van hun te plagen. Bis.

Terstond, voor zoo een boos bestaen
Men doetze na het léger gaen

En 't priesters-kleed verlaeten. Bis.

Dan had den eenen een zeer been,
Een and'ren zag'er twee voor een;

Maer 't kond hun al niet baeten. Bis.

Voor boek men gaf hun een canon,
Voor 't zwart kleed eenen pantalon:

Zij moesten 't stapken leeren. Bis.

Courage donc, par le flanc droit,
Au pas, Monsieur, prend garde à toi:

Zoo spraken ons mijnheeren. Bis.

Zij scheenen vol manhaftigheijd,
Nogtans de zaek regt uijt gezeijd

'T bestond alleen in praeten; Bis.

Want als den braeven Corsicaen
Nae 't eijland was om zeep gegaen

Dal volk heéft hem verlaeten. Bis.

Zij lieten Wesel in den brand
En slaken 't op nae 't vaderland

om vlaemsche taerten t'éten. Bis.

Napoleon dien goeden vorst,
Wiens borze nu was plat gedorscht,

hebbenze eijlaes verlaeten. Bis.

Wie kan zig aen dat volk verstaen
Zij trekken 't priesterkleed weér aen

Men kent hunn' looze trekken. Bis.

Va-t-en dit-on gij ranselzak,
Nu kan ik hier op mijn gemak

Veél béter zeepe lekken. Bis.

Maer ah! die menschen zitten hier
Van welke ik maek zoo veél getier

'K mogt hun faem niet verminken.Bis.

Nogtans, om all' de straf t' ontgaen,
Van 't kwaed dat ik hun heb gedaen

'K zal hun gezondheijd drinken. Bis.

Als zulk een liedje een keer honderd jaar oud is, 'n zou 't niet verdienen boekvast te worden?

L.D.W.

Als er iets in uw ooge vliegt, seffens uw kruis maken... uw ooge een keer of twee toeslaan... en 't is gedaan... heb ik mij altijd laten gezeggen.

(Een veertigjarige boerin te Becelaere).

[p. 96]

Zeispreuken

‘Dat is een ander paar mouwen’ zei Cieske Gunters en hij slak, zijn arms in zijn broekpijpen = om te zeggen ‘dat is wat anders’. ‘Une autre paire de manches’ is eigenlijk een fransche spreuke, hier echter omraamd op zijn vlaamsch. (Uytkerke).

‘Alles moet buigen voor 't menschdom’ zei Sarel Lappers, en hij stekte zes keeren naar een peme. (Uytkerke).

‘Dat is een ander soorte van zaad’ zei de meulenare, en hij beet op 'n muizestr... (Jabbeke).

‘Goed verscheen is goed te gâre’ zei Maske, en 't at mussels met stekebeiers. (Torhout).

- Wie zoekt er eens uit, en duidt aan, welke vlaamsche zeispreuken er reeds geboekt staan, en waar?

R. Van Clythem.

Vastenpredicatie

Verleden jaar gaf Biekorf (bl. 824) een aanteekening van P. Slosse zaliger over ‘treurpaneel’ d.i. een geschilderde Ecce Homo waarvan de predikant zich bediende in de vastenmeditatie. Te Gent kende men iets in dien aard zooals blijkt uit de volgende aanteekening:

‘1681 - betaelt aan S^r Joannes de Cleef over... het schilderen van de sielen in vagherier dienende in den vasten inde meditatie’.

(Rekeningen van S^t Jacobskerk te Gent).