Biekorf. Jaargang 27

[p. 59]

Wees gegroet, doopsteenen et reliqua

Biekorf.

Wat Dietschman in t^k 1, bl. 10, schreef over het Weesgegroet, zooalshij dit hoorde lezen in Noord-Brabant, zal wel door ieder niet beaamd worden. Een zaak valt te betreuren; dat de Biekorfmannen hun gedachten te veel in de pen houden en niet genoeg gebruik maken van hun maandblad om door woord en wederwoord, in hoffelijke bespreking, de gedachten te richten en te verbeteren.

Ter gelegenheid van Dietschman's opmerking ontvang ik twee brieven.

De eerste brief komt van een Nederlandsch kloosterling. Mijn achtbare vriend kan er maar niet over heen dat Dietschman zegt: In Noord-Brabant... in plaats van te schrijven: in (Noord-)Nederland; want ‘door de Nederlandsche bisschoppen is reeds, een tijd vóór 1914, ingevoerd, dat de vertaling der algemeen gebruikelijke gebeden en ook de catechismus overal hetzelfde zou zijn voor alle bisdommen. Bij verhuizing van het eene bisdom naar het andere, voor scholen en kostscholen waar de jeugd der verschillende bisdommen bijeenkomt, levert dit een groot voordeel op. Tijdens het verblijf van de vluchtelingen der verschillende Belgische bisdommen in Nederland, in kampen en scholen, bleek hoe nuttig ook die maatregel in Belgie zou zijn’.

Eigenlijk had Dietschman niet restrictive over Noord-Brabant gesproken, maar het was toch een beste gelegenheid om ons de les te spellen.

Waar de E.P. met meer recht Dietschman op de vingers tikt is waar hij hem op onnauwkeurigheid betrapt. In Noord-Nederland bidt men niet ‘boven alle vrouwen’ maar ‘onder de vrouwen’ - ‘inter mulieres’. Blijkbaar is dit ‘alle’ met de ‘pauvres pécheurs’ over de zuidergrens in 't vlaamsche land binnengesmokkeld. Laat me er nog aan toevoegen dat, volgens den goedgekeurden tekst voor Noord-Nederland, men er bidt: ‘nu en in het uur van onzen dood’.

[p. 60]

De ander brief komt van een geleerd professor, die ijverig meewerkt aan taalzuiveren, en de woorden ‘genade, gezegend, geheimenis’, enz., heel goed vindt en verstaanbaar, maar toch niet zonder hartzeer vaarwel kan zeggen aan de andere ‘gratie, gebenedijd, mysterie... ons uit de kerkelijke taal overgekomen, en die, voor ons geloovige volk even goed verstaanbaar, daarbij nog door hunne herkomst en hun gebruik tot een soort kerkelijk-vlaamsche taal zijn geworden. Het blijft ook nog te zien of het gebruik van die woorden de taal van Ruysbroeck minder goed maakte of die van Gezelle minder schoon’.

En ook die tweede heeft gelijk, maar hij pleit nog niet voor 't behouden van alle vrouwen en arme zondaars.

_**_*

Er ligt een heele afstand, beste Biekorf, tusschen ‘gratie, gebenedijd’ en meer andere uitdrukkingen die ons uit de kerkelijke taal zijn overgekomen on de fransche woorden, die men thans vooral bij zekere jonge vlaamsche schrijvers aantreft. Deze is een voudig een ziekerige mode: het fransche woord vinden ze deftiger, wellicht omdat ze het minder wel begrijpen en den lezer meenen te verbluften met onverstaanbaren, d.i. volgens hen, diepzinnigen praat. Dat Biekorf tegen die Esperanto-Vlamingen den strijd aanbindt, mij wel. Maar nu vraag ik u in gemoede, of de Biekorfmannen niet even ver buiten 't spoor loopen met algemeen-gebruikte vlaamsche woorden op min duidelijke wijze te vervlaamschen? Moeten we schrijven doopsteen, wijsteen, wijman, stiftherder? Zeker niet. Ook de verstandige Vlamingen zullen gemakkelijker doorlezen en beter begrijpen wanneer er staat: doopvont, altaar, priester, bisschop.

Om enkel te blijven stilstaan bij doopsteen (t^k 2, bl. 25) on stiftherder (ibid., bl. 27). Wat dan als de doopsteen van koper is als te Yper S^t Maartens; als te Tieghem? Wat als hij van zink is als in vele kerken? Wat als 't een looden

[p. 61]

vont is als vroeger te Oudekapelle en te Clercken (Weale, Egl. doy. de Dixmude, bl. 43, 212)? Zeggen we steenen, looden, koperen vont, dat is de genus en de species, even verstaanbaar als goed vlaamsch.

En stiftherder? Is het kapittelproost, plebaan of bisschop? Dat zijn drie onderscheiden zaken en hier als altijd kunnen we maar aan duidelijkheid winnen met de zaak te noemen bij haar echten naam.

_**_*

Et reliqua... Als om mij te troosten over het verfranschen van onze taal, valt mijn oog op een nieuwjaarkaartje dat duidelijk toont hoe 't vlaamsch op zijne beurt een zekeren invloed uitoefent op 't fransch. 't Nieuwjaarkaartje komt uit een stil en devoot Brugsch slotklooster en de Eerwaarde Zuster wenscht voor 't jaar 21, ‘une santé blouissante’. Aan al de lezers evenveel.

M.E.