Biekorf. Jaargang 25

Mengelmaren

P. Hilarion Thans. Omheinde Hoven. Hasselt, Eug. Leën, 1914. Prijs: fr. 2.50.

Een lijvig verzen-boek van 300 bl. Maar een boek, vooral gewichtig om zijn inhoud, een boek dat aan Nederland nu eens schenkt echte, heerlijke poëzie. Wie 't doorlas kan niet dan de lofwoorden beamen die pastoor Cuppens vóor eenigen tijd in ‘Dietsche Warande en Belfort’ schreef en waarin hij de verschijning van pater Thans' ‘Omheinde Hoven’ als een heel opmerkenswaarde, meer nog - als een recht uitzonderlijke beschouwde. Modern zoo ge wilt, maar dan alleen modern om de goede hoedanigheden der jongere school: fraaiheid en frischheid van beeldspraak, fijnheid van klank, echtheid van eigen, doorleefd gevoel, maar niets van het buitensporige waarin de school van '80 zoo naar vorm als naar inhoud is verzeild geraakt. Geen gezocht, overladen, onbegrijpelijk geworden taal, geen woordmuziek zoo maar vóór alles, geen pieterig-kleine, wanhopige, treurend, uitgedachte stemminkjes van droefheid en leed - zooals het hoort bij veel oververfijnde, tengere dichterzieltjes van onzen tijd.

O 't schoone, warm-levende gevoel dat uit dit prachtig boek u steeds toespreekt, zoo rechtzinnig-waar dat ge wel zeker van dezen dichter bij Gods genade moogt vernemeu;

[p. 243]

 

Zou, zoo ge zegt, mijn zingen zonde zijn,

 

Dan ware de adem van mijn boezem, zonde.

 

Dan ware zonde 't bloeden van een wonde

 

Of 't zachte kreunen van wie voelde pijn.

 

 

 

Dan waar mijn zang een zonde, zoo men kon de

 

Wateren stremmen eener springfontein,

 

Of 't roode deinen van den morgenschijn

 

Als op de kim de gouden dagpoort rondde.

In de ‘Zieke Bloemen’ schetst de dichter de verlaten- en droefheid van zijn pijnlijke lijdensweken die hij, bloedspuwende jonge kloosterling, doorbracht. Als hij uit zijn levensgevaarlijken toestand opgestaan is, mag hij traag wandelen gaan in Schaerbeek's straten en omstreken; hij hervalt, herrijst en alles wat hij aan indrukken, aan hoop en bangheid dan heeft beleefd vinden we terug in ‘Door de dagen’. In ‘Geheime Hulden’ is het de vriend die dankend en in teerheid zegenend voor elk blijk van belangstelling en vriendschap, alle goedheid van anderen in uitverkoren verzentaal beantwoordt. De schoonheid van Gods prachtige natuur die hij later mag genieten ligt te stralen in de ‘Glansrivieren’ en onvergelijkelijk-treffend stort hij ‘in vroom beschouwen’ zijn priestergevoel uit of bezingt het bijzonderste uit de gewijde geschiedenis.

Nu wou en moest ik zooveel overschrijven uit dit boek. Maar pastoor Cuppens deed het reeds en daarbij tusschen zooveel schoons is geen keus mogelijk. Alleen om de oningewijden toch één staaltje te geven:

Mei-dank.

Ik dank U, God! omdat zoo blauw de dag,
Zoo zoel de zon is en teergroen het loover;
En dat de bloei der kruinen is, of over
De gaarde bloemenwolk te glanzen lag.

En dat ik nogmaals vogels hooren mag,
Ik dank U, God! en dat de bloemen zoo ver-
Leidend lief, met lijn en kleurgetoover,
Mijn weigren mond vermilden tot een lach.

Ik dank U zoo! - En dat ik moet gelooven,
Dat Gij voor mij de Mei zondt in de hoven,
En alle uw werken zijn uit liéfde alleen,
Ik dank U, God! ziels-innig!... Ach! waarheen
Ik wende of keer mij, staan uw milde daden
Als gouden zonneval op al mijn paden!

Vlaanderen en de katholieke poëzie zijn in pater Hilarion Thans een bij uitstek begenadigd dichter rijk geworden. 't Verwondert me niet dat de goede Recoletten op hun begaafden medebroeder zoo fier, zoo zeer fier gaan. Die fierheid mogen en moeten ze hebben. Verwonderlijk en bedroevend zon 't wel zijn, zoo deze uitstekende dicht-

[p. 244]

bundel nu bij pater Thans' taal- en geloofsgenooten op geen ruime waardeering kon bogen. Beschamend zou 't moeten heeten voor de vele letterlievende Nederlanders, nu of nooit.

A.C.

Bertholf Biekens. Uit Dagen van Jong Leven. Kortrijk, Vermaut.

Daar Cyr. Verschaeve in 't voorbericht zijn meening over dit verzenboek reeds heeft uitgedrukt, kan men niets beter doen dan het den bevoegden kunstkenner nazeggen, dat hier in dezen eersten bundel van den jongen dichter wel eens voorkomen: onvastheid van taal, onechtheid in woordgebruik en vorming, gevoelerigheid, en een paar keeren: al te blijkbare herinneringen aan gelezen dichters of een al te declamatorische toon. Maar al dadelijk moet aangehaald wat C. Verschaeve als hoedanigheden aanstipt, hier en daar verzaaid: romantism van groote schoonheid, bekoorlijke naïeveteit, eigen opvatting, meevoerende blijheidsrythmus vol hooge opgetogenheid, stemming-rijkdom, frischheid in de volksliederen.

Waar zooveel schoons reeds bijeengegaard ligt als hier, kan men de gebreken allicht vergeten en er zich over verheugen dat in den schrijver een talent huist dat de katholieke vlaamsche dichtkunst met dezen eersten lyrischen bundel waarlijk heeft verrijkt, en dat - zoo verhopen en verbeiden niet weinigen - onze taal nog wel eer zal aan doen. Een echt dichter als deze mag zich niet onuitgesproken laten voor zijn land, zijn volk, zijn Kerk.

A.C.

Joz. Geurts. Nederlandsche Leesstuckken. Hasselt, Sint Quintinusdrukkerij, 1914. Prijs: 3 fr.

Geweten is dat E.H. Geurts aesthetisch inzicht, en daarbij een veel-omvattende kennis onzer nederlandsche letterkunde heeft. Weinigen kunnen als hij even aangewezen schijnen om uit onze letteren het beste en mooiste uit te kiezen en het te verzamelen tot een bloemlezing, die dan ook wel puik mag heeten. Zoo is 't werkelijk met dit boek gelegen. Van af Hooft tot en met P. Hilarion Thans, staan hier de nederlandsche schrijvers van Noord en Zuid met hun liefste stukken vertegenwoordigd en weinigen - enkelen toch - werden vergeten.

Bio- en bibliografische notas staan er niet als in P. Bauwens' bloemlezingen opgenomen. Stellig is 't nu toch dat alleen deze keus een vrij volledige en juiste kennis zal bezorgen van onze letterkunde en haar richtingen, mits natuurlijk de noodige bijkomende verklaring van den leeraar.

Alleszins hoogst aanbevelenswaard.

A.C.