Biekorf. Jaargang 23

Over Persoonsnamen

ALLEN hebben wij dikwijls kunnen bestatigen hoe persoonsnamen soms veranderd en gewijzigd worden. Van zulke wijzigingen kunnen wij voorzeker de twee volgende wetten en regels voorstellen:

Eerste regel: vreemde persoonsnamen worden gewijzigd

[p. 281]

naar de taalwetten, naar gekende en zindragende woorden, naar gekende eigennamen van het volk waaronder een nieuwe, vreemde persoon komt verblijven.

Het gebeurt heel zelden dat vreemde namen, bij een volk van andere taal, in schrift en uitspraak, hun eersten vorm blijven bewaren; zoo weet eenieder b.v. dat de naam Roosevelt, een Hollandsche naam is, tegenwoordig in Amerika nog gansch bewaard. In de Vereenigde Staten heeft een bisschop geleefd van dien naam, en ook zoo heet heden nog de oud-president der republiek der Vereenigde Staten. Dat die naam van Hollandschen oorsprong is, lijdt geen twijfel: het is genoeg gekend dat de familie Roosevelt eertijds een Calvinistenfamilie was in Holland, dat die familie een tijd in Gent verbleven heeft, en later naar Amerika is uitgeweken. De huidige hoofdingenieur, die de werken aan het Panama-isthme bestuurt, is een zekere Goethals, zekerlijk van Nederlandschen oorsprong, ofschoon die heer een geboren Amerikaan is. Zulke namen zijn letterlijk bewaard gebleven; doch dit is zeldzaamheid, en meer gebeurt het dat zulke vreemde namen veranderingen ondergaan.

Hoe geschieden nu die veranderingen? Dikwijls om een gemakkelijker uitspraak te bekomen: zoo b.v. werd het Fransch Longueville in Vlaanderen; Lonneville; zoo werd het Vlaamsch Jonckheere in 't Fransch: Joncquières; zoo nog werd de naam Van Oeteren in Italië Vannutelli. Het is genoeg geweten dat die naam van twee Italiaansche kardinalen een Vlaamsche naam is, daar die familie van een naar Italie uitgeweken Vlaming afstamt. De overste der PP. Redemptoristen te Leuven draagt als naam: Donoho: dit is een Iersche naam, die in zijn vroegeren vorm gespeld wierd: Doghanue. Om diezelfde reden werden de Vlaamsche en Duitsche namen van het Rhijnland, die met Van begonnen, heel dikwijls vereenvoudigd, zoodat alles wegviel en alleenlijk het gemakkelijker om uitspreken Van overbleef. Alzoo bestaat er heden in Amerika ergens een maatschappij die heet: the Van's

[p. 282]

Company; alzoo ook werd vroeger een der drie broeders Van den Driessche, van Moorslede, die in Amerika als missionnarissen geleefd en gewrocht hebben, eenvoudigweg genoemd: Father Van.

Dikwijls nog zal men waarnemen dat het volk de vreemde persoonsnamen verdraait en wijzigt naar van hem gekende en door hem gebezigde namen, 't zij gemeene, 't zij eigennamen. Eenige voorbeelden om dit op te luisteren.

Van de twee broeders van dien Van den Driessche, waarvan hooger spraak was, is er een Jezuiet geworden, en hij werd genoemd: Father Van Driss (ik meen dat die vorm Driss Iersch moet zijn), en de ander veranderde zijn naam in Father Driscoll, insgelijks Iersch. De Hollandsche naam Schellinger, naam van een zendeling heden nog in Amerika werkzaam, is aldaar gewordan: O'Shelly, deze laatste een Iersche naam. Insgelijks werd een Father Monballiu er geheeten Father Bailey, en een Van der Haeghen kreeg als naam Father Hagus, beide Iersche namen. Een zekere De Bruyne werd er omgewerkt in: Father De Bryan. Mgr De Brabandere, thans vicarisgeneraal van Montana, geboren le Desselghem, is ginder genoemd: Father Day (= dag). Een Hollander, zekere Jong, eertijds missionnaris in Kentuchy, werd er heel natuurlijk geheeten: Father Young, (de Engelsche vertaling van Jong). Gaan we bij de Canadeezen te rade, dan zien we hoe b.v. Father Joos, in Detroit, een Vlaming van Oostvlaanderen, door hen geheeten werd: le Père Juste; hoe Père Van Oppen bij hen veranderd wierd in Père Vend du Pain; hoe Père Van den Noorde verbasterde tot: Père Vient du Nord. Moest Mgr Keesen naar Italië gaan wonen, hij weide er voorzeker herdoopt tot: Mgr Chiesa (= kerk), zooals hij er op zijn reizen naar Rome verscheidene malen genoemd werd. Het is volgens dezelfde wet dat de Engelschen yan het Fransch Rosmarin, lat. rosmarinus, hun woord Rosemary gemaakt hebben, en dat de Franschen van het Engelsch Iron Devil hun Barquette type hirondelle hebben afgeleid. De Vlamingen ook hebben zulke

[p. 283]

toeren: hebben ze niet eens den Franschen naam Davignon verdraaid tot den Vlaamschen: Duivejong? Doch de Franschen moeten daarin niet onderdoen, daar ze b.v. van het Vlaamsch: Versluyzen gemaakt hebben: Ver luisant. Eenieder zal hij die voorbeelden uit eigen ondervinding er nog verscheidene andere kunnen voegen.

De tweede reden waarom dikwijls de persoonsnamen veranderen, is te vinden in de naamdrager zelf, die om zekere redens zijn naam wijzigt. Zulke redens zijn b.v. de mode, begeerte van grooter gezag en aanzien enz. Dit was vroeger reeds de mode bij de humanisten; Melanchton b.v. was een Duitscher die voor naam droeg Schwarzerde; te dien tijde werden de namen der geleerden vergriekscht of verlatijnd. De Vlaamsche zendelingen waarvan reeds spraak was, verierschten dikwijls hunne namen, omdat zij onder Ieren te werken hadden, en men voegt er zelfs bij dat de Jezuieten in Amerika zulks verplichtend mieken, en den vreemden oorsprong onzer Vlamingen aan de Iersche bevolking zorgvuldig verdoken hielden, opdat die vreemde Paters als Ieren zouden aangezien worden, en alzoo een grooter gezag zouden uitoefenen hij de bevolking. 't Was alzoo dat zij een Vlaming Van Eecke herdoopten in Father Oakley, (oak = eik; ley = Iersche uitgang). Tegenwoordig kennen dit de Joden ook in Amerika, doch met een ander doel, niet moeilijk om raden; alzoo wordt b.v. de Joodsche naam Himmelreich in Amerika Heavenrich, en Schönbergh wordt Belmont. Heden is er in Canada gelijk overal elders, harde taalstrijd: de Canadeezen die hun taal verloochenen om het Engelsch te verkiezen of die in de Vereenigde Staten gaan wonen, verengelschen dan nog al dikwijls hun namen: zoo b.v. die in Canada heette Monsieur Roy zal dan zijn naam veranderen in Mister King; die genoemd werd: Monsieur Dehêtre zal er trotsch op gaan te heeten: Mister Beach.

'k En weet niet of men dit laatste verschijnsel ook kan waarnemen in Ierland en Polen. 't Zal zeker veel Vlamin-

[p. 284]

gen spijten dat ze ook hun Vlaamsche naam niet mogen in 't Fransch overzetten; die mode bloeit nog niet bij ons. Doch... worden er bij ons ook geene gevonden die hun eigene, zuivere en overbasterde Vlaamsche namen uitspreken, wel nog in 't Vlaamsch doch met een Fransch toontjen en Franschen tongval? Klinkt dit niet voornamer? Ik ken daar wel voorbeelden van, doch ik wil of zal ze niet geven: eenieder luistere in zijne omgeving.

J.D.