Biekorf. Jaargang 21

[p. 267]

Kamerzittingen
(Vervolg van bl. 246).

III.

‘Binnen!’

‘Bín-nèn!’

Mijn eerste oproep bleef zonder uitwerksel; daarom moest ik andermaal en nu luider en trager schreeuwen, en met mijn gelaat over mijn linker schouder heen naar mijn kamerdeur. Het doffe kneukelgeklop viel stil, en een menschelijke gedaante kwam voor.

Was 't Buikske uit ‘Camera Obscura’? Denkelijk niet, maar 't gaf me toch onwillekeurig te twijfelen of 't ventje van ‘Hoe warm het was en hoe ver’ niet dit ventje was. In zijn een hand hield het nog zijn neusdoek omsloten waarmee het, naar mijn vermoeden, zooeven de zweetdroppen van zijn glimmenden schedel en zijn vettig wezen had afgeveegd. Tot dat vermoeden was ik gerechtigd vooral door het opmerken van twee zweetlijnen die de pure witheid van zijn groote hemdeborst van zijn kin tot den eersten knoop van zijn ondervest ontsierden.

Mijn goed hart had er medelijden mee. Ik kon 't hem aanzien dat het niet zoo dadelijk heen wilde. Het zag er overigens niet zoo onbelangrijk uit. Ik hielp het dan ook gedienstig in 't afnemen en aan kant zetten van zijn lijvige koopwarenvalies (wat mocht er daarin schuilen?), in 't uittrekken en ophangen van zijn frak. Eerst wilde het niet, maar ik drong erop aan en ik zei dat ‘het volstrekt niet geneerde dat het zich in zijn hemdsmouwen zette’ en het vroeg me: ‘of 't volstrekt niet geneerde?’ en als 't er zeker van was dat ‘'t volstrekt niet geneerde’ liet het zijn frak af.

‘Zet u in mijn zachten armstoel, op uw gemak’ zei ik.

‘Neen, eerwaarde, ik bid u, ben u zeer verplicht, u is zoo goed, maar - oef! oef! - mag ik eventjes liever in dien rieten zetel. Voor de koelte, oef!’

‘Mag ik u wat verfrisschen? Een glas,...?’

[p. 268]

‘Zeer verplicht, ja, een glas pompwater, o, als 't u belieft.’

Ik begon waarlijk te vreezen dat ik hier met een mensch te doen had, dat bekwaam was oogenblikkelijk te sterven. Ik schonk hem pompwater in; het dronk eerst een glas in eens uit en dan een ander in langzame, geregelde teugjes, elke drie minuten.

‘Dat is toch kolossaal warm vandaag, eerwaarde, sprak het: ‘wat doet het me aangenaam aan op uw frissche kamer.’

‘Ja, 't is heet, bepaald heet.’ (Ik had reeds gehoord dat ik een Hollander voorhad: daarom zei ik: bepaald). ‘En 't is wel niet erg benijdenswaard met zoo 'n valies op te stappen, ze lijkt er nog al zwaar uit.’

‘Zwaar is zij, ik heb nog al een keus mee, 'k zal het u wel straks uiteenzetten, ik zal die eer hebben. Maar zoo dadelijk kan ik dat niet uitpakken, 't is erg vermoeiend, u laat me toe een weinig uit te rusten? 't Is warm, kolossaal warm vandaag. Nee, voor iemand die op de baan moet zijn is 't niet heel plezierig. Die hitte pakt me op mijn borst. Maar daar kan ik nu ook niet mee doen wat ik wil. Laat me eerst een slokje nemen.’

Hij nam een slokje.

‘De dokter zei: Vlaars - ik heet Vlaars, eerwaarde - Vlaars, zei hij, je moet een ander leven aanvatten. Je moet. Anders kan 't met je noodlottig verloopen, terwijl je daar stilzit op je kantoor. De dokter kon het me op die tegenstellende spreekwijze makkelijker doen gelooven. Ik was namelijk notarisklerk en mijn aangroeiende dik lijvigheid werd beangstigend. Ge moet op reis, je moet 't land afloopen, je moet je bewegen, je heele lijf, je moet bepaald weg van je kantoor, anders moet-je, ik zal 't maar zeggen, anders moet-je dood. Maar als je rondloopt, dan ben-je gered. Zoo sprak de docter.’

Weer nam hij een slokje, ditmaal zonder voorafgaande verwittiging.

‘En hij zei nog, de dokter, dat ik 't moest doen voor

[p. 269]

mijn huis, mijn vrouw en zes kinderen. En ik zei: dokter, als 't moet, dan doe ik dat. En zoo moet ik nu op reis, ik moet, het is me voordeelig en 't magert me af. 't Maakt me stilaan gezond, normaal. Wandelen mag ik niet; met mijn wandelingen moet ik geld verdienen, moet ik mijn brood opdoen: zooniet, dan komt de armoede, de nare armoede in mijn huis. Ik klaag niet, als ik maar mijn huis door de wereld help.’

Weer een slokje.

‘Zoo 'k u vragen mag, u is een Hollander?’ sprak ik.

‘Ja, ja, van 't land van Jantje Kaas, zooals u zegt in België. U mag dat vrij zeggen, dat is me om 't even. Van Holland ben ik ja, eigenlijk van Breda. Ja, ik ben van Breda. Mijn vader was van Goes, mijn moeder was een Antwerpsche en mijn moeders moeder was van Brugge. Ik ben meer Belg dan Hollander, van stam en van gevoel. Daar zijn te veel protestanten in Holland, eerwaarde. Ik spreek fransch ook als een Belg. Préférez-vous que je vous parle francais, cher monsieur?’

Nog een slokje en een vluchtige oogopslag.

‘Laat maar, niet noodig, ik houd natuurlijk aan mijn eigen taal meer dan aan een vreemde.’

‘Volkomen verstandig. Zoo meen ik het ook. En dan ben ik, na wat gezocht te hebben, terechtgekomen in een firma, een stevige firma. Ik meen een uitgeversfirma. Voor een paar dagen was ik bij een van uw vrienden en die heeft me ook nog al een en ander afgekocht. En hij printte het me in dat ik u bij een bezoek aan Brugge niet mocht overslaan. Hij zei me zelfs dat ik u eerst van allen moest bezoeken. En zoo ben ik van 't station rechtstreeks naar u gekomen, nog al een beetje ver en vast vermoeiend. Dat kwam eigenlijk zoo.’

Een slokje.

‘Ik kan u wel met enkele uitgaven in kennis brengen die u mogelijks niet kent of die u althans nog niet gezien heeft en die u wellicht aanbelangen. Ik zal u die maar laten zien. In 't aankoopen laat ik u heelemaal vrij. Goede

[p. 270]

wijn behoeft geen krans. Ik kan overigens niet doen als veel rondventers die de menschen maar onophoudend lastig vallen met hun plagerijen en hun lofwoorden. Daartoe voel ik me niet genoeg tehuis in mijn ambt, en zoo zal ik overigens nooit willen handelen. Zie, veel verzen ken ik niet, maar die lui heeft Huygens met veel reden bespottelijk gemaakt, heel het ras van de rondventers, in zijn vers dat u ook wel moet kennen:

Ik handelde niet Klaas op twee, drie koppel honden;
Hij zei: daar was er nooit geen betere gevonden
Dan 't eerste en tweede paar en zwoer mij bij gansch bloed,
Het derde was op 't minst wel zevenmaal zoo goed.

Dat mocht hij eens hekelen. Ik reis om met hoeken, met allerhande boeken. Heel wat beter voor gestudeerde menschen dan met honden. Natuurlijk reis ik niet om met honden. Maar Huygens had het over hondenverkoopers.’

Iets als een licht glimlachje en een slokje. Meteen haalde het ventje eenige boeken op uitzijn valies. Telkens het ze mij vóórlegde, was er een klein vraagje en een kleine bevestiging bij:

‘Heeft u dit? Een prachtig hoek.’

Maar 't geval wilde zoo, dat ik reeds bezat wat ik koopen wou en dat ik niet koopen wou wat ik nog niet bezat.

Voorzeker begon het hoe langer hoe meer de noodwendigheid te gevoelen om de vier Huygensche verzen maar over 't hoofd te zien en meteen brak zijn rondventerswelsprekendheid uit, naar aanleiding van 't ophalen van 't laatste en lijvigste boekdeel. 't Had er blijkbaar meest belang bij dat ik dit zou bestellen.

‘Maar hier moet ik u iets toonen, eerwaarde, waar ik tot dusver een buitengewoon groot succes mee heb. Zooals u zien kan is het betiteld: “De negentiende eeuw in woord en beeld” en 't wierd opgemaakt door twee allerknapste mannen, nl. Prof. D^r H.C. Rogge en D^r W.W. Van der Meulen. Een geschiedkundig, geillustreerd overzicht der laatste eeuw, een belangrijke eeuw. Hier is enkel het eerste

[p. 271]

boekdeel, er zijn er nog twee andere. Zie het maar eens in: geschiedenis, de groote staatsgebeurtenissen, de wetten, de oorlogen, de groote staats- en krijgsmannen, de geestelijke stroomingen en baar invloed op Kerk en Staat, letterkunde en taalwetenschap, natuurkundige wetenschappen, kunsten en kunstnijverheid, muziek, maatschappelijk en huiselijk leven: wat een kolossaal werk! En voornaamwetenschappelijk, dat mag ik u verzekeren. En onpartijdig juist, dat's zeker. Een ongeëvenaard werk. En wat een pracht van illustratiën, van portretten! Bekijk me die platen, van Napoleon's tijd b.v., en die reproductie van prachtgebouwen, van schilderijen, van alles, van alles! Een heerlijk werk, een onmisbaar werk. U treft daar alles aan. Zie, hier den “Christus” van Ary Scheffer, hoe fijn weergegeven, wat hoef ik u een of ander aan te bevelen, 't is alles weergaloos mooi. En het kost, eerwaarde, het kost thans - want vroeger kostte het meer - enkel 45 fr. En u kan het. betalen zooals u het verkiest: in eens of per halfmaandelijksche betaling van 3 fr. U moet het niet koopen omdat ik er winst op heb, u moet het koopen in uw eigen belang. Verkiest u een halfmaandelijksche betaling?’

‘Ja’ zei ik, want ik was overwonnen.

Dat heb ik dus gekocht en zoo heb ik in mijn boekenkast iets dat veel anderen niet hebben. Streng onpartijdig is 't niet, nuttig is het ongetwijfeld maar ik wou al lang vergeten zijn dat ik zoo 'n werk bezat, was het niet dat ik door mijn halfmaandelijksche driefrankbetaling er geregeld aan herinnerd werd. En verbeeld u het volgende: in plaats van zeven en een halve maand heb ik zoo, zonder argwaan, tot tien maanden betaald. Ik heb besloten geen rondventers nog iets af te koopen. Niet dat ik het eigenlijk beklaag. Om de waarheid te zeggen is het lijvig, veelomvattend, rijk verlucht en geleerd. En dat ik wel reeds vijf en veertig maal tot mezelf gezegd heb: toe, zie het eens nader in en raadpleeg het al eens, zonder die woorden te willen ofte kunnen bewerkstelligen, pleit niet

[p. 272]

in mijn voordeel. Altijd heb ik een weerzin gehad voor encyclopedische werken: ik heb ongelijk.

Ik troost mij vooral bij de gedachte dat mijn belangrijke aankoop en mijn nog belaugrijker betaling den nood van Buikske, zijn vrouw en zes kinderen ietwat heeft helpen stillen.

Arth. Coussens