Biekorf. Jaargang 15

[p. 382]

Mengelmaren

IN het ‘Centrum’, nummer van Maandag 12^en December 1904, worden wij Vlamingen met een tiental regels van God weet wie vereerd:

‘Electriciteit’ zoo schrijft die onbekende, ‘is nu ook in 't Vlaamsch vertaald: het Belgische Staatsblad deelt de benoeming mede van een leeraar in de barnkrachtkunde: professeur d'électricité.... Zullen de Vlamingen nu ook naar dit voorbeeld, gaan spreken van barnkrachtige ijzerenwegwagens, voor elektrische trams?’

Schrijver schijnt met Vlaamsche toestanden weinig of niet bekend te zijn, anders zou hij gezien hebben dat er voor hem hier een allergunstigste gelegenheid was om te zwijgen, en dat hij die gemist heeft.

Immers

1^o Wij kennen veel geestiger voorbeelden dan 't zijne om te schertsen met de razernij voor verdietsching van sommigen, maar wij durven ze niet meer aanhalen, zoodanig zijn ze versleten, en zoowel zien we zelf in dat er hier ‘Modus in rebus’ dient gehouden.

2^o Barnkrachtige ijzerenwegwagens! - IJzerenwegwagens! Indien de Noord-Nederlanders eens aan 't verdietschen gingen, 't zou er nog anders lief uit zien - oordeelt maar eens naar dit staaltje -. Indien schrijver Vlaming was, en nu eens bij alle geweld wilde verdietschen, hij zou zetten: barnkrachtige ijzerenwegwagens!

3^o Daarom verdietschen de Hollanders niet, althans niet in hunne dagbladen, en zoo schrijven ze van die zinnetjes, die ik schrijver ter overweging geef, en waarin voorkomen: orienteering, redactie, phrasen, geinsinueerd, argumenten, een parlementaire quaestie, gecontroleerd, reactionnair, informaties, carrière, reproductie, gepubliceerd, de directeur, gesalarieerd, infanterie, compagnie, deserteur, corps, reservist; enz. ik neem zoo maar uit den hoop, in 't zelfde dagblad, waarin schrijver zijn verwondering uitspreekt over barnkracht.

4^o Een artikeltje dat ik onlangs las in een van de laatste nummers van ‘Onze Tijd’ bewijst hoe al die pereltjes van 't zuiverste Noord-Nederlandsche water fransch zijn en toch geen fransch maar wangedrochtelijk mismaakte niet med'alletjes el als al te groote vreesachtigheidjes voor al te zuiver dietsch. De Vlamingen vragen zich daarbij bedenkelijk af ‘waar gaat dat naartoe?’ en de franschgezinden hier vinden dat ‘le Neerlandais, et le vrai celui-là, mais c'est du français tout pur’.

5^o Die Noord-Nederlandsche taalzuiverheden zijn ons alhier eerder stokken in 't wiel, dan hulp ter bevordering van onze taalrechten, en daarom trachten we ze te vermijden, en goede dietsche woorden in plaats van fransche te gebruiken, al waar we ze hebben - overdrijving is altijd belachelijk; zie mijn 2^o.

6^o en ten laatste, schrijver weet niet dat het Staatsblad 't geen is waar we laatst van al zouden naartoe gaan om degelijke zuivere taal te leeren, en dat er bij ons zoo menigmaaal al is op gewezen geworden, en over geweeklaagd, en mede gespot, wat een ellendig taalgeknoei en taalbederf er uitgaat van schrijvers of vertalers voor den Staat.

Caes. Gezelle

[p. 383]

Kunstgehouwen te Brugge

MET het einde van het jaar zij het ons toegelaten een kort overzicht te geven der gebouwen, met kunstuitzicht, die gedurende het jaar in Brugge gemaakt werden.

In de Steenstraat, hebben wij het huis in gemengde Herwordingstrant van den heer Rahier, dat met den aanpalenden onlangs herstelden gevel in eerste Renaissance de straat merkelijk in kunstweerde doet stijgen.

Is het noodig hier ook den gevel te noemen in nieuwerwetschen trant veranderd door den heer Van Acker in de Vlamingstraat? Wij willen aannemen dat de bijzonderheden op hun eigen schoon en welgelukt zijn, alhoewel zij beter zouden passen op een peerdenmolen dan op een huis. Wij moeten getuigen dat dit gebouw grootelijks het uitzicht der straat schendt, zooveel te meer, daar het gelegen is tusschen twee gothische topgevels.

De hoek der Eeckhoutstraat, na eenige jaren in puinen gelegen te hebben, wordt herbouwd en opgeschikt. De gaanderij die tot voetpad zal dienen, zal door hare eigenaardigheid en nieuwigheid onbetwistbaar een allerbest voorkomen hebben en misschien wel navolgers vinden.

In den zelfden omtrek, wordt langs de Rozenhoedkaai aan de prachtige verandering en herstelling der mouterij van den heer Schaeverbeke neerstig voortgewrocht. Jammer is het, dat spijts de pogingen door de stad aangewend, dergelijke verandering niet en geschiedt aan het aanpalende nijverheidshuis; daar zouden wij een hoekje bezitten als er nergens een te vinden is.

Eenige stappen van daar, rechtover het gevang, herbouwt men, in eersten Vlaamschen Herwordingstrant, een huis, met name ‘de gulden Spin’, naar de nieuwe behoeften geschikt. Wij moeten den bouwmeester geluk wenschen om het verwezenlijken der spreuk door hem in het steen gebeiteld:

‘'t Is een kunste goed om weten
't Wel herstellen van 't versleten’.

In den zelfden trant werd in de S^t Jorisstraat een huis gebouwd, met name ‘Rust is Roest’, dat bekroond werd in den prijskamp van bouwkunst door de stad uitgeschreven in 1902.

De Wollestraat scheen tot hier toe ingesluimerd, doch ontwaakt, om met eens twee gevels te veranderen. De gevel van den heer De Cloedt, bewijst dat men nevens de hedendaagsche toogramen ook andere kan maken die aan de huidige behoeften voldoen.

Langs den anderen kant der straat breekt de heer Goddyn een gevel af dien hij in Vlaamsche Renaissance zal doen herbouwen.

Binnen kort begint men de herstelling van het geveltje behoorende aan het huis van den heer Stadsontvanger; doch het zij in het voorbijgaan gezegd, hadde de groote gevel van zijn huis in baksteen herkapt geweest, zou het uitzicht in de straat er veel bij gewonnen hebben.

Wat de gevels in den trant der tweede Renaissance betreft, wij hebben er twee nieuwe zien oprijzen, te weten: den achtergevel van het huis van M. Schramme, uitkomende op de Burgplaats, en de voltooing van het prachtig huis van M. Halleux in de S^t Jorisstraat.

[p. 384]

Deze woning bestaande uit een oud deel, door Lanceloot Blondeel geteekend, zoo men zegt, werd voltooid met een nieuw deel in den zelfden trant, op meesterlijke wijze opgebouwd.

De hoek der Ezelstraat en Guldenvlieslaan is thans bezet met een schoon gothisch gebouw, dat met het hoekhuis langs den anderen kant der straat een allerliefst uitzicht geeft aan dit uiteinde der stad.

Bij zoo menig huis dit jaar vernieuwd of hersteld, moeten wij nog den gevel melden in de Ezelstraat gebouwd door M^e Dautricourt, naar het ontwerp van wijlen K. De Wulf. Die gevel mag vergeleken worden (doch in eenen anderen trant) met dien door den heer J. de Brouwer gebouwd voor eenige jaren. Beide bewijzen hoe grondig de heer De Wulf den ouden Brugschen Bouwtrant kende. Misschien mag men opwerpen dat in dit gebouw de twee nieuwe gevels wat leeg zijn volgens de breedte, hetgene nochtans goed vermeden is geweest in de Wulfhaagstraat. Niettemin blijft die gevel een der prachtigste der stad alsook een der belangwekkendste, daar hij toebehoort aan het laatste gothisch tijdperk waarvan ons hier zoo weinig voorbeelden zijn overgebleven.

Onze onderwijsgestichten werken ook mede om kunstgewrochten op te richten: zoo zien we dat de gebouwen door S^t Leo's gesticht gezet voor de leergangen van nieuwere humaniora, alsmede de kapel (misschien wat te burgerlijk door de trapgevels) een goed uitzicht leveren; zoo zien we nog de voortzetting van het gebouw der Broeders Xaverianen dat nochtans wat te zwaar is en te regelmatig in zijne versiering.

Alhoewel zoo talrijke werken dit jaar zijn uitgevoerd, toch vinden we reeds een paar ontwerpen voor toekomenden zomer. Het schilderachtig uitzicht van het Begijnhof zal nog verbeteren met de herstelling der woning van den E.H. Pastoor, naar den trant van het huis langs de Potteriereie nevens de kerk van het groot Seminarie.

Daar de nieuwe Spoorhalle ten deele op den grond van het S^t-Juliaansgesticht moet komen, is het bestuur verplicht nieuwe lokalen te maken, wat het zal doen met kunstsmaak, daar het gebouw zal gezet worden in den trant van het nieuw verbeteringshuis van Yper.

Om te eindigen, vergeten we niet te melden dat men, naar alle waarschijnlijkheid, toekomende jaar de herstelling zal aanvangen van den westgevel van O.L. Vrouwkerk.

Indien men telken jare zooveel gebouwen kunstig herwerkt, zal ons Brugge binnen korten tijd zijn prachtig uitzicht van vroegere dagen terugvinden.

R.D.S.

DE Boer zocht achter zijn peerd en hij zat erop. (Vgl. Alhier bl. 115, vlgg.)

Van eenen geloofsweerdigen Zendeling uit Scheut, ben ik me laten gezeggen, dat de Sinlanders, om eenen toestand te beschrijven als dezen van onzen Boer, een gelijkbeteekenende spreuke bezigen, nl. (tsj'i lu. mi lu = rijden ezel, zoeken ezel) rijden ten ezele, en dernaar zoeken.

L. De Wolf.