Biekorf. Jaargang 14

[p. 1]

[Nummer 1]

Lanceloot Blondeel

HET spitsbogig tijdvak liep ten einde. Allengskens drongen de begrippen binnen van den zoogenaamden herboortetrant.

Bij de eerste schilders der 16^de eeuw - als Jan Prevost (1470?-1529), Quinten Metsijs (1466-1530), Jan Gossart (1470-1541), Joachim Patenier (1471-1541), - erkennen we eene allerlaatste en verre navolging der Vijftiendeeuwschen, gepaard met een spoedig afwijken naar de nieuwe stelsels der weeroplevende heidensche kunst.

Het was een overgangstijd.

Diep beneden hunne voorgangers staan de opkomende schilders; en toch, ook zij zijn kunstenaars in den vollen zin. Immers, daartoe is het geenszins vereischt op Memlinc's hoogte te staan. - Door en door kunstenaar was Lanceloot Blondeel, met wien we nu den lezer willen in kennis brengen.

[p. 2]

Te Poperinghe geboren ten jare 1496, kwam Lanceloot⁽¹⁾ in 1519 Vlaanderens hoofdstad bewonen⁽²⁾.

Den 25^sten in Hooimaand van datzelfde jaar werd Lanceloot⁽³⁾ lid der Sint-Lucas- en Sint-Elooisgilde⁽⁴⁾ en was er vinder⁽⁵⁾ in 1530, 1537 en 1556.

Dat zijn lidmaatschap ter eere der gilde strekte, blijkt

(1) Vgl. Karel van Mander, Het leven der doorluchtige Nederlandsche Schilders, Alckmaar 1604.
Gailliard, Ephémérides Brugeoises, 1847, bl. 448.
Siret, Biographie nationale publiée par l'Académie royale de Belgique, T. II, Bruxelles 1868. Coll. 525 sq.
K. Verschelde, Annales de la Société d'Émulation, T. XXIII, 1871, blz. 76.
J. Weale, Bruges et ses environs, 1884, p. 226. - Catalogue du Musée de l'Académie de Bruges, bl. 31 en volg. - Tableaux de l'ancienne école Néerlandaise exposés à Bruges dans la grande salle des Halles, Septembre 1867, bl. 67 en vlgg. - Exposition des Primitifs flamands, 1902, Bruges, bl. XXVII, 290-293, 308.
Wauters, Les Primitifs flamands à Bruges, bl. 28.
Gilliodts, Bruges Port de Mer. Annexes, bl. 425 en vlgg. (Annales de la Société d'Emulation de Bruges, XLIV, jaar 1894.)

(2) Sommigen hielden staande, doch zonder grond, dat Lanceloot Blondeel te Brugge geboren wierd. Zie o.a. Guicciardini: Description de tovts les Pais-Bas, Anvers, 1582, bl. 151. - Biographie des hommes remarquables de la Flandre occidentale, Bruges, 1817, B. III, bl. 72. - Wauters, ald.

(3) Meermaals staat de naam, ‘Blondeel’, te lezen in de handvesten der stad Brugge.
Zoo noemt ons de geleerde Brugsche handvestwaarder M. Gilliodts van Severen, (B.P. de M.), bl. 426):
Pieter, Leenaard, Jan, Joanna Blondeel, (bekend rond 1517).
Gregorius, Adriaan Blondeel, (bekend rond 1521).
Jan Blondeel, Jans zoon, (bekend rond 1548).
Lieven Blondeel, zoon van Jacob, (bekend rond 1550).
Niklaas, Elisabeth, Jan, Lodewijk Blondeel, (bekend rond 1580).
Of nu al die Blondeels bloedverwanten waren van onzen schilder, valt moeilijk te zeggen. Met de gegeven aanduidingen is het onmogelijk een gedeeltelijken stamboom te maken van het geslacht der Blondeels.

(4) Gilliodts, B.P. de M., blz. 425.
Gailliard, De Ambachten en Neeringen van Brugge, blz. 162.

(5) Gilliodts, aldaar.
Gailliard, De Ambachten..., blz. 13. ‘De vinders (of onderzoekers) moesten den deken der gilde bijstaan in het uitoefenen zijner bedieningen. Zij waren gelast met het nazien en het goedkeuren der voorwerpen door het ambacht verveerdigd.’

[p. 3]

wel hier uit, dat men op Sint-Lucasdag en op den verjaardag der kerkwijding der schilderskapel, de gewoonte had twee schilderijen ten toon te stellen, eene van den vermaarden Van Eyck en eene van Lanceloot Blondeel⁽¹⁾.

Lanceloot huwde Catharina Scriers en won bij haar twee dochters, Maria en Anna. De eerste trad in den echt met Andries Hansins, legwerker; de tweede, met den schilder Pieter Pourbus⁽²⁾.

Lanceloot Blondeel woonde in de ‘strate over de Vlamincbrugge’ nu de S^t Jorisstraat⁽³⁾, en stierf aldaar den 4ⁿ in Lentemaand 1561. Zijn weduwe volgde hem ten grave in Nieuwjaarmaand 1562. Beiden werden begraven ten Oostkant van S^t-Gilliskerkhof⁽⁴⁾.

De Brugsche dichter Edward De Dene vereerde den schilder met het volgende grafschrift:⁽⁵⁾

Hier light 't vleesch begraven van Landsloot Blondeel,
Voormaels werckman geweest met matsers truweel,
Grooten konstenaere schilder geworden daer naer,
Reijn navolger in Pictura Apelles pinceel,
Wettenlijck inde Architecture geheel
LXV jaer gheleeft onder 's weerelds gorreel,
Vierden Maerte smaeckte doods morseel,

(1) Gailliard, De A. en N. van B., blz. 161.

(2) Gilliodts, B.P. de M., blz. 425.

(3) Weale, in ‘Hans Memlinc, Biography, Bruges, L. De Plancke, 1901,’ geeft een uittreksel van Marc Gheeraerts kaart, waarop hij de ligging aanwijst van Lanceloot's huis.
Gilliodts, Bruges Port de Mer, bl. 425, zegt: ‘dans la rue du Pont Flamand, aujourd'hui rue S^t Georges, dans la maison marquée E 18, 10.’ Daar M. Gilliodts' boek dagteekent uit 1895, is dat huismerk niet echt meer. Immers in 1900, ter gelegenheid der volkstelling, werden ook de talmerken der huizen veranderd.
Naar hetgeen ik vernam in 't stadhuis te Brugge, is nu het huismerk: wijk E, t^k 22.

(4) Gilliodts, ald.; Weale, Hans Memlinc, Bruges et ses environs, bl. 154, 226; Duclos, Bruges en un jour, bl. 91.
Daar werd ook Anna Blondeel, weduwe van Pieter Pourbus, en gestorven in Nieuwjaarmaand 1588, begraven; - waarschijnlijk ook Pieter Pourbus.

(5) Siret, ald., coll. 529; Kanunnik Rembry, De bekende Pastors van S^t-Gillis, bl. 17; Weale, Cat. du Musée de l'académie de Bruges, bl. 32.

[p. 4]

 

Als men schreef duijst vijfhondert ende sestigh jaer⁽¹⁾.

 

Hij es vooren wij moeten al volgen naer,

 

Al dat 't leven ontfaen heeft moet seker eens sterven,

 

Godt maecke sijn siele in Christo claer,

 

Dat die magh zalig verrijsen vruchtbaer

 

Uijt alle beswaer.

Daar is in korte trekken 's meesters leven. Hem moeten we nu als kunstenaar beschouwen.

J.B. Dugardyn

('t Vervolgt)

(1) ‘Dit is, volgens den nieuwen rekenstijl, 1561; het jaar begon alsdan nog te Paschen.’ Kanunnik Rembry, ald..