Biekorf. Jaargang 9

[p. 353]

[Nummer 23]

De Stroom

(Naar den onlangs bekeerden schald en boeksteller François Coppée, lid van Frankrijks Taalvroedschap).

ALS ge, tusschen de berk- en beukeboomen heen, den woudheuvel afdaalt, dan voelt ge, halfwege komende, den grond meer en meer opgeven; het dik legkleed van dorre bladeren, dat de laatste herfst daar openspreidde, wordt leniger onder den voet. Ge nadert 's wouds endelzoom. Links en rechts hebt ge nu verschgroen kreupelhout met hoogstammig gras, met dikdonzig mos daarin, met hier en daar een vergiftige paddestoel. Welk een vogelgezang in de vlogen, welk een vlerkgefladder! 't Moet hier water omtrent zijn, ongetwijfeld.

Stil! Een wolk schuift voor de zon. Vink en grasmusch zwijgen. Hoort ge dat helderbobbelend gerucht niet? Duwt de twijgen weg, en dringt binnen in 't houtgewas. Voorzichtig! of uw voet glijdt uit; want de bodem is wak. Slaat uwe oogen recht voor u. Ziet ge, over dien hoop groenachtige steenbrokken daar, dat dun en

[p. 354]

blinkend zilverlint krinkeldewinkel wegvluchten lijk een schuchtere slang?

Ge zijt er...... 't Is de bron.

Hoe goed en zoet is mij dat water, daar het die lange landreis begint die hem zooverre voeren, maar, ongelukkiglijk, ook bederven zal! Een sprekend zinnebeeld is 't van ongerepte reinheid. Die er van drinkt, gevoelt vol wellust dat hij schuldeloosheid aan 't drinken is!

Aldra, in zijn kruipend voortkrullen onder 't gras, heeft het beekje andere beekjes tegengekomen en mêegevoerd. Nu loopt het slingerdeslang in 't diepe dal. Maar, hoe onwijd nog! Met een smallen brugstok kunt ge er over en 't gebeurt zelfs, bij lange zomerdroogte, dat ge op sommige plekken nog enkel wat modder en wat keien in zijne bedding bespeurt. Intusschentijd zijpelen al de onderaardsche wateren naar 't beekje toe. Het dwerst nu malsche beemden. De knotwilgen staan tweereekte op beide zijne oevers. Uit de aanliggende weiden komt somwijlen een koe, zwaar en onbehendig het water ingeschreden; en als ze gedaan heeft met drinken, dan heft ze haren lekenden snuit op en schouwt, met heur groote oogen, in 't verschiet.

Eerst eenige stonden verder, toen drie dellingen haar hunnen vochtvoorraad aanbrengen, wordt de kleine beek een vliet. De boeken, wel is waar, noemen ze voortaan bij haren stroomnaam, bij dien heerlijken naam dien ze later van rechtswege dragen zal, wanneer ze de groote zeeschepen voert en weêrstand biedt aan 't geweld van den machtigen springvloed. Doch een jonge stroom is het tot nu toe, en de oude steenen bruggen overschrijden hem met een enkelen boog. Langzaam kronkelt hij onder de ineengevlochten ijp- en espentwijgen voort; op zijn stil en diepdoorschaduwd watervlak doet de wegvliegende ijsvogel zijn blauwen weêrschijn slieren. Als 't lente wordt, dan is het een zanggekwetter zonder einde in de struiken langs beide boorden; en de hemelsblauwe dauwdruppels, die hoopsgewijze aan de riethalmen blinken, zijn als de zangteekens van het deunstuk dat de gevlerkte zangkunstenaars gezamentlijk aan 't kwedelen zijn.

[p. 355]

Welhaast is de jeugdige stroom merkelijk in krachten toegenomen; zijn immer aanzwellend water begint nutzaam meestal eenvoudig en veldelijk werk te verrichten. Voorbij een dorp varende, hoort hij het gelach der praatzieke waschvrouwen die blootsarms zijn boezem vol gespikkelde zeepbobbels strooien. Wat verder, doet hij, dienstveerdig, het zware maalwiel draaien; en nauwelijks is zijn water, dat schuimend van 't scheprad nedertuimelde, wederom glad en helder geworden, of hij vindt er een waar genoegen in, dat hij de bevallige eendendrift mag op zijn golven wiegen.

Ginder, bij het inkeeren achter dien heuvelrug, ontvangt hij zijn eersten bijvloed. Nu wordt hij nog eens zoo breed en nog eens zoo diep; nu verdient hij den naam van stroom. Hij vloeit, ernstig en werkzaam; voortaan immers heeft hij vaartuigen te dragen. Op den oever, langs de ritselende espenboomen, trekken de trakelhorsen, met spannende strengen, de ijdele vrachtschepen stroomopwaarts; in de glimmende kanen, die stroomafwaarts komen, zitten de varensgezellen aan 't zingen. Verder en verder geraakt de stroom. Hier is hij ingesloten tusschen klimmende koornakkers; daar slentert hij, op zijn eeuwig gemak, door het effene hooiland. Langs weêrszijden liggen neerstige dorpen, en de oude kerktorens, lijk roerlooze schildwachten, zien hem aan hunne voeten voorbijvloeien.

Hij trekt roemruchtige steden door. Met zijnen rug vol lichters en allerhande vaartuigen, zoo klotst hij onstuimig tusschen geschiedenisvaste steenklippen vooruit, rukt al bulderende door de ruischende bogen der grootsche stadsbruggen, terwijl, over den drukken en woeligen oeverdam heen, de steenen naalden der oude godsgebouwen in zijne golven hun bevenden weêrschijn werpen.

Daarna schiet hij opnieuw vooruit door 't vrije veld en fonkelt in den laaienden zomergloed. De dageraad bestrooit hem met rozen, de ondergaande zon met stang- en blaakgesteente. Bij heldere nachten, vervolgt hij als 't ware een bekorend droomgezicht in 't weemoed wekkend maangeschemer.

[p. 356]

Nu is de stroom in al zijn macht, in al zijn schoonheid. Maar, wat is er ondertusschen van zijn water geworden, dat zoo helder was en zoo rein toen het versch de bron ontsproot?

Telkens als de stroom met menschen in aanraking kwam, telkens werd hij bezoedeld. Hoeveel drekgoten hebben hunne vuilnis in zijn water ontlast! Traagzaam doch gestadig brachten de hooggeschoorsteende werkhuizen hem heele beken vergifwater toe. Eertijdsche goudstukken, oude spangen, beroeste wapens, die hij op zijnen bodem tegenkwam en omkeerde, spreken hem van sluipmoorden uit lang verleden eeuwen. 's Nachts, van op de eenzame bruggen, heeft hij rampzalige menschen weten voor altijd in zijn donkere diepten nederspringen; van op den dijk, hebben moordenaarshanden hem bebloede lichamen toegegooid. Somwijlen, alsof hij er van walgde, spuwt hij op het oevergras afzichtelijke brokken. Doch, voor immer is hij besmet, de breedvarende stroom. Lijk het geweten van den booswicht, zoo voert hij, benevens eenige verborgene en verlorene weerden, ook allerhande vuiligheid, schande, wanhoop en misdaad in zijn water meê!

Eindelijk is hij tenden zijne loopbaan. Daar strekt de mondingboezem, zoo bovenmatig breed. De vaartuigen, ginder verre aan den onduidelijken oever gezandhaakt, deze die ringsom de wereld reisden, deze die donkerblauwe zeeën onder brandend geluchte dwersten, deze die, in 't middernachtelijk duister, met hun harden voorsteven door de ijsschollen boorden, de slanke driemasters, de machtige stoomschepen, die zien er allemaal uit alsof het kleine schelpen waren, met spinneweb opgetuigd. De wijde waterplas, door eb en vloed heen en wêer gestuwd, heft zijn gramgeworstelde baren omhoog of schiet vooruit als een bergstroom. Te loefwaart brengt de wind een verward geroep mede; de grondzeeën, al hun schuimende manen schuddende, komen, landwaarts op, den mistigen gezichteinder afzetten, en de groote meeuwen zweven, met scherp getier, boven den stroom. Men zou zeggen, het zijn de onheilspellende boodschap-

[p. 357]

draagsters van den afgrond, die den stroom komen melden dat hij zal verzwolgen worden.

Een ziel weet ik die op den stroom gelijkt. Zooals hij in de zee uitwatert, zoo zal zij welhaast in de eeuwigheid verdwijnen. Evenals de stroom, zoo voelt ze, aan den rand van den afgrond komende, haar zelven bezwaard met gansch heur verleden; en zij ook is diep en bitter, - diep lijk het geheugen, bitter lijk de ervarenis. Als ze haar leven overdenkt, dan bevindt ze, ja, dat het, alles ingezien, vreedzaam was en welbesteed. Doch, hoe menige vlekken heeft ze op haren weg ontvangen, die arme ziel, en voor altijd mêegevoerd! Het water dat heenvloeit en de mensch die voorbijgaat zijn enkel één oogenblik teenemaal onbezoedeld: te weten, aan de bron en in de kindsheid. Evenals de stroom in het slijk zijner bedding vuilnissen en lijken bergt en mêespoelt, zoo ook is de ziel, zelfs bij de beste menschen, dikwijls vol schandige geheimen.

O! rein en onbevlekt blijven op de wereld, wat moeilijk en lastig werk! Wederom rein en onbevlekt worden hiernamaals, welk schitterend oorbeeld, welk opbeurend vooruitzicht! De stroom, dien de afkomende branding met diep gerochel inzwelgt, zal in het zoutwater der wijde zee gereinigd worden. Gij ook, zuchtende ziel, die u liet bezoedelen langs den levensweg en die nu onthutst en ontsteld staat op den boord van de heimnisvolle eeuwigheid, gij ook durft hopen op bestendig onbevlekt zijn! En daarom denkt ge heden aan al die oude kerktorens die de stroom in zijn water terugstraalde, en die gij zoo menigmaal langs uwe baan tegenkwaamt zonder acht te geven op hun plechtig handgebaar. Daarom ook luistert ge nu eindelijk naar 't vermaan van die eeuwenoude steenen naalden die u, vol betrouwen, den hemel wijzen en toeroepen: ‘Bidt, o menschenkind, en gelooft!’

J. Craeynest