Biekorf. Jaargang 9

[p. 136]

Beeldstorm der Sansculotten te Brugge in 1792
(Volgens de gedenkweerdige aanteekeningen van den schilder Verbrugge)

13^en Nov. 1792. Vergaderde de eerste Club te Brugge in de chambre littéraire. Dudzeele en Oedelem d'eerste queekelingen van den Brugschen Club.

14^en Nov. Zekeren Jan Baillieu vraegt eenen grooten boom aan M^r Ant. Penerande Trêsor. om den boom van vryheyt te planten.

17^en Nov. Eerste Fransche troupen tot Brugge, nemen bezit van de stad, gelogiert in 't clooster der Predikheeren.

19^en Nov. Twee stuks canon voor 't stadhuys gepointeert, omdat het magistraet de bevelen van den commandant niet volbraght hadde.

23^en Nov. Quaemen tot Brugge troupen in garnisoen, wezende een legioen Bataven, zeer dulle en boose soldaten, welke pretendeerden afgeworpen te moeten zijn alle de standbeelden van d'oude graeven van Vlaenderen van hun beginsel tot Maria-Theresia, die op den gevel ofte gebauw van het stadhuys stonden.

Sommige heete Jacobijnscoppen hebben in haeste eenige briefkens laeten drukken, en die toegezonden naer den Edeldom met ordonnantie van alle hunne geschilderde familiewaepens, zonder eenige fraude, te zenden ten huijse van sekeren J. Dewindt, woonagtig op de groote mert, om op Zondag naestkomende den 25ⁿ dezer op de mert publickelijk verbrand te worden. Den nacht tusschen den 24ⁿ en 25ⁿ, onder den boom van vrijheijd, (die reeds op den 14ⁿ lest 's naemiddags onder het speelen van den beyaert geplant was, door den clubsschen ijver van sekeren Jan Baillieu) wierd opgerigt een vierhoekig piedestal 8 a 9 voeten hoog, met lijnwaet bekleed, waeruyt een vierkantige pyramide opginck van 24 of 25 hoog. Den 25ⁿ heeft men daer aengehangen alle de toegebrochte waepenen (die den Edeldom uyt vrees toegezonden hadde). 's Naermiddags speelde den Beyaerd,

[p. 137]

ende militaire musike annonceerde de aenstaende herboring van den Edeldom tot den borgerstaet.

Deze wonderbaere zottigheid hadde naar zig getrokken eene ontelbare menigte van aenschouwers. Alle de Clubs-gezinde riepen gedurig: ça ira............

13ⁿ December. Het Magistraet wierd reeds door brief belast op 12 xbr. van morgen, onder het opzigt, der stadswerklieden te doen wêeren alle de beelden der souvereynen; waermede men het stadhuys sooveel eeuwen vercierd gezien hadde. Onder groot geknor en murmeratie wierden alle de beelden van den gevel van het stadhuys weggeruckt, en gesteld in het magezijn onder den H. Bloede; (Basilius Capelle) tot ter tijd dat den club hunne crimineele sententie zoude uitspreken. Dit baerde groote vreese voor de kostelijke tomben die tot O.L. Vr. in den choor stonden; doch het capitel der Canoningen heeft er in tijds op gepast; dezelve voorzichtig losdoende en hebbende dezelve versteken.

16 December. Het Magistraet wierd verandert in eene Municipaeleteyd. Eenen banck van 13 schepen, en eenen banck van gelijke Raeden en keus van eenen president; eenen vermaerden clubist (der geillumineerde) als president.

17 December. Wierd het Buffet (operste magistraet) gesuprimeert in de zitting van den club.

30 December. Den beul, reeds overeengekomen sedert dezen morgen in het hotel den Arend, met den borger schepen municipael xxx (om geene familiën te stooren) volgens het public gerucht voor 36 guldens; om de eerste criminele sententie uijt te werken, van de vrienden van eendraght, vrijheijd en gelijkheijd, welke waeren aanklaegers, rechters en uytwerkers in de zelve zaek.

Den beul dan met zijnen kneght wandelde op de Executieplaats; de hooge bevelen van den club en de veroordeelde afwagtende, de volontaires of brugsche sans-culotten, benevens de gesoldeerde (het garnisoen vertrokken zijnde) stonden in vierkantig kruys-gelet, rond den boom van vrijheydt, onder de waepenen tot voorkomen aller wanorders.

[p. 138]

Een gedeelte des volks liep hout bijhaelen, een ander gedeelte liep naer den burgh, alwaer zij in 't magezijn de gezeyde stand-beelden onthoofden, en de hoofden ter mert beweegden, terwijl eene derde verdeijlinge de waepenen der onderhoirige steden van Brugge, benevens alle slach van haetelijke instrumenten te vooren gediend hebbende voor de executie der crimineele; als schavotten, geeselstaeken, galgen, kruisen, raderen, korden, etc., bijbrachten. Den houtstapel wierd opgericht onder den boom van vrijheijd. Den beul het vuer aangestooken hebbende, en de sententie letterlijk executerende, heeft de derde blad-zijde van het proces verbal van de zittinge der persoonen zig lovende verkiesers, representanten van den vrijen lande van den Vrijen, getoond aan 't volk, gescheurd, in 't midden van de vernielende vlammen van 't galge-vuer gesmeten en is tot asschen toe verbrand.

Het hooft van het stand-beeld van wegens zijne Majesteit Joseph II, Roomsch Keijzer, etc., etc., graef van Vlaenderen, wierd philosophikelijk, op een rad, verbrijsseld en in hetzelve galgevuer geworpen. De hoofden der forestiers, graeven, gravinnen, koningen, keijzers, keijzerinnen, immers van alle de hooge persoonagien die Vlaenderen bestierd hadden zijn op zoo eene wijse mishandelt, als ook de waepens der onderhoorige steden van Brugge.

V.