Biekorf. Jaargang 7

Friesche Eigennamen

OP de kosten der Staten van Friesland wordt er een Friesch woordenboek uitgegeven. De Friesen en bezaten immers nog geenen volledigen woordenschat hunner krachtige en eigenaardige mond- en moedersprake.

Bij dien woordenboek wordt er eene lijste gedrukt van Friesche Eigennamen, bewerkt door Johan Winkler.

't Zal genoeg zijn den naam van dien geleerden Standfries uit te spreken om te bewijzen dat die uitgave al ons vertrouwen verdient en overvloedige wetensweerdigheden aan het licht zal brengen.

*^**

[p. 215]

De Friesen zijn een eigenaardig volk: iedereen weet het genoeg.

Best hebben zij, in volkenkundig opzicht, het oorbeeld van den echten Germaan bewaard.

Bij der ooge kan men de waarheid gadeslaan van hetgene Vosmaar eens schreef in den Nederlandschen Spectator:

‘De Friesen, die zich eeuwenlang on verbasterd hebben gehouden, die Tacitus reeds beroemd onder de Germanen noemde, die terecht zoo fier zijn op hun naam, afkomst en aloude grootheid, moesten ons overigen Nederlanders veel meer belang inboezemen; wij moesten trotscher zijn hen onder ons volk te mogen rekenen; zij zijn de aristokraten, de adel onzer volksstammen. Hunne taal en wetten klimmen hooger op dan die van onze andere stammen; hunne taal hecht hen en ons aan de Engelschen en alle Anglo-Saksische stammen. Al wat Friesch is, moest ons innig ter harten gaan.’

Waar vindt men nog, 't en zij in Friesland, oude stedekens, die aan de schitterende en frissche prenten van de middeleeuwsche handschriften gelijken, met de scherpe daken hunner huizen, dicht opeengepakt tusschen de wallen, met hunne omgeving van heldergroene weiden, badend in den gulden zonneglans?

Waar vindt men nog, 't en zij in Friesland, hofsteden die volgens den overgeleverden trant aangeleid zijn, zooals de oude Germanen hunne woonhallen bouwden?

Waar vindt men nog, 't en zij in Friesland, een Germaansch volk, dat zoovele overblijfselen zijner oude en kenmerkende kleederdracht en vooral zoovele oude Germaansche namen bewaard heeft?

*^**

Men weze 't wel indachtig.

Wat Friesland van Germaansche volkseigenheden bewaarde, 't en bewaarde 't niet uitsluitend voor de Friesen, maar ook voor andere Germanen.

Daar wierd veel algemeen Germaansch erfgoed van geslacht tot geslacht overgezet.

[p. 216]

't Woonden ook Germanen in de zuidelijke Dietsche gewesten. Wij, de afstammelingen van de Franken, die hier hunne zate hebben gevestigd, wij en hebben onze Germaansche voornamen niet bewaard. 't Staan er vele geboekt bij Förstemann; 't staan er nog andere, heel schoone en merkweerdige, in uitgegeven en onuitgegeven oorkonden, en 't wordt tijd dat men ze verzamele; maar 't zijn er ook, die Förstemann niet tegen en kwam, die ons tot nu toe uit andere bronnen niet veroorkond en wierden, die bij de Friesen nog in volle gebruik zijn, die Johan Winkler als Friesche voornamen aanteekent, en die wij, steunende op andere getuigenissen, ook als Frankisch mogen beschouwen.

Een paar voorbeelden om onze meening te staven.

Ge hebt Belleghem: dat is een Frankische dorpsnaam.

Als wij eenen diergelijken naam tegenkomen, gaan wij gewoonlijk te werk als volgt: die naam spelt in volle gedaante Bellingaheim; talrijke -ghemnamen vertoonen eene diergelijke oudere gedaante. Belleghem zal geene uitneminge zijn; alsdan slaan wij de oorkonden open; zij komen gewoonlijk onze ontleding bevestigen. Eene naamgedaante van 1320 vertoont ons Bellinghem.

Dan zeggen wij: 't moet een Germaansche voornaam Bello bestaan; de Bellinga zijn de kinderen van Bello, en Bellingaheim is hun woonoord, later, mits kerke en schole tot dorp ontwikkeld.

Dan slaan wij Förstemann open en de g'eischte naam komt te voorschijn. Förstemann heeft hem, hier of daar in de 8^e, 9^e of 10^e eeuwe tegengekomen.

Bello en staat in Förstemann niet; onze bewijsvoering mist haren steun... maar de Friesen zijn daar, die de Germaansche voornamen bewaard hebben en wij lezen in de kostbare verzameling van Johan Winkler:

Mansnaam. Belle, Bella.

Geslachtsnamen. Bellinga, Bellema, Belma, Belsma...

Plaatsnamen. Bellân, stuk land te Poppingawier. Bellingawolde, dorp in Groningen. Bellingawier, gehucht bij Winsum Bellingewoud, verdronken dorp in de Zuiderzee bij Oosthuizen. Bellinkhof, buurt bij Almeloo. Belleghem,

[p. 217]

in 1320 Bellinghem, dorp in West-Vlaanderen. Bellingen, dorp in Zuid-Brabant. Bellingham in Northumberland.

Ge hebt Bekeghem: dat is eene Frankische zate, die op de uiterste palen ligt van de streke waar de Franken aangeland zijn, want verder waren 't al kreken en moerassen en was Vlanderens bodem nog in wording zooals 't beschreven staat bij zeer eerw. heer Duclos in zijn Oude Kust van Vlanderen.

Als de Friesen van 't Noorden en de Franken van 't Oosten gedoopt waren, hebben ze daar later die kerken en capellen gebouwd, die de dorpen van 't bloote geworden zijn.

Nopens Bekeghem kunnen wij zeggen: de verkleengedaante van Bado is Badiko, later gekrompen tot Bake, Beke; en Bekeghem is de woonsteê der afstammelingen van Beke, Die daarin thuis is, ziet dat zonneklaar, doch wie anders zal 't aanveerden? Maar de Friesen zijn daar, en de lijste van Johan Winkler vertoont ons de beide namen, de beide verkleengedaanten Bake en Beke, van ouds en eeuws tot op den dag van heden, in zwang onder de Friesen.

J. Claerhout