Biekorf. Jaargang 7

[p. 97]

[Nummer 7]

Van onzen vlaamschen schilder Geerard David

GEERAARD David en was niet alleene schilder maar ook nog lichtschilder.

In 't begin van de jaren 1500 bloeide er te Brugge een schole van lichtschilders, die onder de kenners zeer vermaard is, en ja, die misschien de beste en de prachtigste werken heeft geleverd die er ooit in dusdanig vak voortgebracht wierden. Vele kunstenaars en kunstwerken ervan zijn de wereld door bekend en zeer hoog geprezen.

David stond aan het hoofd van die kunstenaars en bleef wel 25 jaar lang de opleider van die merkweerdige schole. En toch en kent men maar twee zijner lichtschilderingen, daarvan de oorsprong echt bewezen is. 't Zijn de Prediking van den Heiligen Jan den Dooper, en het Doopsel van Christus, die voortijds aan O.L. Vrouwe ten Duinen toebehoorden, en die nu, in de toogkamer van 's stads schilderschole te Brugge, bewaard worden.

Andere lichtschilderingen van David, en kent men tot nu toe nog met geene volle zekerheid, alhoewel

[p. 98]

er zonder twijfel nog vele moeten bestaan, die, nu dat geleerden en liefhebbers er zoo dapper naar zoeken, welhaast zullen gevonden, gekeurd en toegekend worden.

De edele kunste van David oefende eene voordeelige werking uit, op de prachtige lichtschilderingen van zijnen tijd, en voor eerst op deze van zijne vrouwe.

Ten jare 1496 of weinig tijd daarna, trad hij in den echt met Cornelia, dochter van Jaak Cnoop den jongere. Jaak was herkomstig van Middelburg in Zeeland, was naar Brugge komen wonen, oefende er het ambacht van goudsmid uit, en moest te Brugge van groot gezag zijn, dewijl hij deken van zijn ambacht was.

Cornelia Cnoop, gemalin van David, beoefende ook op eene uitstekende wijze het lichtschilderen of de miniature. Van hare hand zijn er drie prachtige werken gekend en bewaard gebleven. Zij behoorden voordezen aan O.L. Vrouwe ten Duinen en zijn nu in het bezit van den Heer Hendrik Willets, van Arnold huis te Brighton, in Engelland. Het middentafereel stelt O.L. Vrouwe voor, met het goddelijk kind, en de twee zijvleugels, verbeelden de eene de heilige Katheline en de andere de heilige Barbara.

De hoofden, in deze drie lichtschilderingen, zijn zeer schoon, en de beelden van de heilige Katheline en Barbara die gestadig voorkomen in getijden- uur- en gebedenboeken, zijn op Davids schilderijen nageteekend.

De getijdenboek van Grimani, een prachtig kunstwerk dat de wereld door vermaard, en te Venetien berustende is, wierd te Brugge in het begin der jaren 1500 verveerdigd. 't En is tot nu toe met geene volle bewijzen gebleken, wie het geschreven en geschilderd heeft, maar toch staat het vaste dat er ten minste zeven lichtschilderingen in voorkomen, die, is 't dat zij door David niet eigenhandig geschilderd en wierden, niets anders en zijn als afteekeningen en navolgingen van zijne werken.

Als men daarbij voegt dat de getijdenboeken en andere werken van lichtschildering die te Weenen, te München, te Londen of in bijzondere handen bewaard

[p. 99]

blijven, al van de zelfste schole zijn, en dikwijls de zelfste beelden wedergeven als de getijdenboek van Grimani, dan zal men een weinig de uitgestrektheid van Davids invloed kunnen beoordeelen.

_**_*

David, alhoewel hij naderhand vergeten wierd, en het tot over eenige jaren gebleven is, moet nochtans, van in zijnen levenstijd, als goede kunstenaar te Brugge erkend geweest hebben, want weinig tijds na zijne aankomste in onze stad, gerocht hij in eere in het schildersambacht. Hij staat bekend als raadslid voor de jaren 1488; 1495-96; en 1498-99; en in 1501, 1502 genoot hij de eere tot deken van het ambacht uitgeroepen te worden.

't Blijkt ook, uit eenige bijzonderheden, die uit het leven van onzen kunstenaar gekend zijn, dat hij een godvruchtig en een liefdadig man was. Immers, hij wierd lidmaat van 't Broederschap van den Droogen Boom dat in dien tijd, bij de Grauwe Broeders bestond. Ten jare 1509 schilderde hij voor nieten, het prachtig altaarstuk dat nu te Rouanen is, voor de Carmelitenonnen van Sion binnen Brugge; en, alswanneer dat klooster, later tijd, in nood gerocht, leende hij het in alle liefdadigheid 10 pond, vrij van allen kroos, up voorwaarde dat de nonnen het geld zouden wedergeven als het hun gevraagd wierd, hetgeen zij deden den 7den in zomermaand 1523, als Geeraard gevaarlijk ziek lag. Onze vlaamsche schilder overleed den 13sten in koornmaand 1523 en wierd onder den toren van O.L. Vrouw kerke begraven. Zijn grafsteen, die zijne wapens en deze zijner vrouwe droeg, verdween in 't begin van deze eeuwe met het herleggen van den vloer.

Zijn eenig kind Barbara was al getrouwd voor zijne dood, en zijne weduwe trad ten jare 1529 wederom in den echt en verliet Brugge.

Adriaan Isenbrand was de eenige gekende leerling van David, maar nu dat de geleerde en de schilders hen met deze zake bezig houden, zal men, 't is te hopen, allichte tot een uitgebreider kennisse geraken.

[p. 100]

Deze inlichtingen zijn verhaald en verzameld uit The Portfolio, monographs on artistic subjets with many illustrations published monthly, 24ste afleveringe, die verscheen te Londen in wintermaand 1895.

Deze afleveringe, die opgesteld is door den zeer geleerden en bevoegden kunstkenner Heer W.H. James Weale, is zeer prachtig. Zij is op schoon en stevig papier gedrukt, beslaat 72 bladzijden, en is versierd met een groot getal overheerlijke aftreksels van vlaamsche schilderscholen en lichtschilderingen die de wereld door beroemd en meest al het werk zijn, van onzen allerverdienstelijken kunstenaar.

Zij handelt hoofdzakelijk over Geeraard David, maar de lijste van namen die op het einde van den boek staat zal u aanstonds doen zien hoe menige zake er daar ook verhandeld wordt, die in verband is met de kunste en de geschiedenisse van ons Vlanderen.

Al wie de vlaamsche kunste genegen is, en de roem van ons voorgeslachte ter herte neemt, zal den kundigen navorscher bedanken voor zijne kostelijke inlichtingen, en verhopen dat hij in zijne opzoekingen moge gelukken, Vlanderen en de kunste ter eere.

C. Delaere