Biekorf. Jaargang 6

De aloude bevolking van Westvlanderen

WIJ zijn voornemens kortbondig te handelen over de onderscheidene volkeren, die Westvlanderen bezet hebben van de onheugelijke tijden tot het Romeinsch tijdvak.

In deze eerste onzer ontworpene bijdragen, zullen wij eenen vluchtigen blik slaan over het bestrek van het voorgestelde vraagstuk.

_**_*

De oudste schrijver die handelt over de aloude bevolking onzer landstreek, is Julius Caesar.

Deze heeft aangeteekend, wat er te zijnen tijde bestond of gebeurde: dit is eigentlijk de geschiedenis. Hij heeft ook opgenomen, volgens de getuigenis der voorgeslachten, wat er vóór zijnen tijd geschied was: dit is de vóórgeschiedenis. - Waar de getuigenis der tijdgenooten alsook de overlevering der voorgeslachten ontbreken, dáár beginnen de onheugelijke tijden.

De vóórgeschiedenis bestrekt dus 1. een onheugelijk, en 2. een geheugelijk verleden.

_**_*

Iedereen weet, dat de geschiedenis en de geheugelijke vóórgeschiedenis der eerstbeschaafde Zuidoosterlanden

[p. 183]

veel dieper in het verledene dringt, dan het bij de noordsche volkeren het geval was.

Zal ons daarom, nopens het onheugelijk verledene der Noorderlingen, alle menschelijke kennis ontbreken?

Neen; want, gelukkiglijk, waar de overlevering zelve zwijgt, dáár spreekt de wetenschap.

Eenige wetenschappen, die vooral in den loop onzer eeuw ontwikkelden, leeren ons eenigszins den toestand en de gebeurtenissen dier langverloopene tijden. De Grondkunde (la géologie), de Aloudheidskunde (la paléontologie, van palaios = oud en onta = wezens), de oorvolkskunde (la palethnologie, van palaios en ethnos = volk) en andere wetenschappen, onderzoeken de diepte, den aard en den inhoud der onderscheidene grondlagen, en verschaffen min of meer gegronde gissingen nopens de menschenrassen die vroeger de aarde bewandelden, over de dieren en de gewassen die den mensch omringden, over de wapens en de werktuigen die alsdan gebruikt wierden. Volgens den aard der voorwerpen die nevens de menschengeraamten te vinden zijn, heeft men verschillige tijdvakken weten te onderscheiden: 1. het tijdvak der oneffene, der ongeslepene steenwapens; 2. het tijdvak der geslepene steenwapens; 3. het tijdvak van het Brons; 4. het tijdvak van het IJzer.

Bij de Noorderlingen wierd het gebruik van het Brons en van het IJzer veel later ingevoerd, dan bij de Zuidersche volkeren.

Maar, zal men vragen, was ons Vlanderen in de onheugelijke tijden reeds bewoond?

Deze vraag hadden wij liefst voor de geleerden en deskundigen gelaten; maar eene belangrijke bijdrage van Biekorf (III, 172), heeft er reeds over gehandeld. Hier wierd er bewezen, dat de aloude bewoners der hoogte van Ter Herst, in 't Vrijbusch, geslepene steenwapens gebruikten. De geleerde schrijvers meenen te mogen besluiten ‘dat de buschkanter reeds dáár was ten tijde van het rendier en van de geslepene steenwapens;’ en ook ‘dat hij de kenteekens draagt van de Mongoloïden, het eerst gekende ras dat ons land bewoond heeft.’

[p. 184]

Dit besluit schijnt ons min goed afgeleid, en niet voldoende bewezen: ook zijn wij voornemens, eene andere gissing nopens de afstamming der Terherstenaars voor te stellen.

_**_*

Volgens de aloude volksoverleveringen, door Caesar, Tacitus en anderen bewaard, was ons vaderland in de vóórgeschiedenis bewoond door Gallische volkeren, die grootendeels door de Germanen verdrongen wierden.

Zulks blijkt uit de volgende aanteekeningen (Caes. Comm. II, 4): ‘Caesar vernam, dat de Belgen meerendeels afstammen van de Germanen; dat zij, oudtijds den Rhyn overgetrokken, in deze streek bleven wonen om de vruchtbaarheid des gronds, na er de vroegere gallische inwoners uit verdrongen te hebben.’

Volgens de algemeene geschiedenis, waren er drie gallische hoofdstammen:

1. De Iberen, of Zuider-Gallen;

2. De Kelten, of Midder-Gallen;

3. De Kimberen, of Noorder-Gallen.

De Iberen hadden met ons Vlanderen niet het minste betrek.

De Kelten schijnen er gewoond te hebhen; maer dit tijdstip is ons méér door de wetenschap, dan door de overlevering bekend. Wij meenen te mogen veronderstellen, dat die volkeren wat later - mogelijks wel eene eeuw - in het Noorden dan in het Zuiden zouden gedrongen zijn. Het Keltisch tijdvak zou dus gestrekt hebben van omtrent 500 jaar vóór Christus, tot den inval der Kimbers, 300 jaar vóór onze tijdrekening.

Het Kimbersch tijdvak eindigde met de vestiging der eerste Germanen en Galliën, 200 jaar vóór Christus.

Nopens de Kimbers treft men driederlei meeningen: de eenen beweren, dat de Kimbers echte Gallen waren, die, door hun eeuwenlang verblijf in Noord-Germanjen, het uiterlijk der Germanen gekregen hadden; anderen, met Tacitus aan 't hoofd, aanzien de Kimbers als ware Germanen; nog anderen onderscheiden tusschen de Kymris, gallische volksstammen, en de Kimbers, die

[p. 185]

Germanen zouden wezen. - Dit ingewikkeld vraagstuk is nog verre van opgelost.

De Kimbers onzer landstreken wierden op hunne beurt overmand en verjaagd door de Germanen. Na eenen zeventigjarigen strijd, was het Noorden van belgisch Galliën meestendeels door de Germanen bezet. Dit tijdstip, dat wij liefst het Vóór-Romeinsch tijdvak heeten, eindigde met den eersten inval van Caesar in Belgisch Galliën, 57 jaar vóór onze tijdrekening. Hier treden wij in de Geschiedenis.

_**_*

De vóórgeschiedenis onzer Westvlaamsche bevolking bestrekt dus:

I.	Een Onheugelijk;
II.	Een Geheugelijk verleden.

In het onheugelijk verleden onderscheidt men:

1.	Het tijdvak van 't ongeslepen steen;
2.	Het tijdvak van 't geslepen steen;
3.	Het tijdvak van 't Brons;
4.	Het tijdvak van 't IJzer.

Het geheugelijk verleden bestrekt:

1.	het Keltisch tijdvak (500 - 300 vóór Chr.)
2.	het Kimbersch tijdvak (300 - 200 vóór Chr.)
3.	het Vóór-Romeinsch tijdvak (200 - 57 vóór Chr.)

Op het onheugelijk verledene en komen wij niet terug, omdat - naar ons oordeel - de oorsprong der Terherstenaars niet in het onheugelijk verledene, maar wel in het geheuglijke te vinden is.

Niettegenstaande de moeilijkheid der onderneming, zijn wij van zinne, in drie vervolgende bijdragen te handelen: 1. over het Keltisch, 2. over het Kimbersch, 3. over het Vóór-Romeinsch tijdvak. Wij zullen de hierboven aangewezene vraagstukken bespreken, en die, naar ons vermogen beantwoorden.

_**_*

Voorzeker zullen wij, op onzen weg, meer dan een vraagstuk onopgelost moeten laten. Maar onze bijdragen zullen den lezer doen nadenken, en misschien hem aan-

[p. 186]

sporen tot verder onderzoek; ook zullen zij mogelijks van wege de meesters, den uitstekenden Johan Winkler, en anderen, volzettende verklaringen uitlokken.

In de stoffe die wij hopen te kunnen verhandelen, en kan er - iedereen begrijpt het - geene sprake zijn van Zekerheid, zooals deze bereikt wordt door welingerichte waarnemingen en proefplegingen der stellige wetenschap; - noch ook van geschiedkundige Waarheid, bewezen door teenemaal voldoende getuigenissen. Hier, - gelijk in menig vraagstuk nopens de Aloudheid, de Taalkunde, de Alkleenen (mikroben), de Hemellichamen, enz., kan er niet veel méér dan eene genoegzame Waarschijnlijkheid bedoeld worden.

In onze opzoekingen zullen wij uitgaan a) van de voorname gebeurtenissen en overleveringen, zooals deze in de schoolwerken opgenomen staan; want men mag met reden veronderstellen, dat al wat, in den loop der eeuwen, als zeker, waar of hoogst waarschijnlijk voorkwam, uit de beste schoolboeken niet weggelaten en bleef. Dit alles gaat heden gewoonlijk gepaard; b) met taalkundige waarnemingen, en c) volks- en oudheidskundige ontdekkingen.

Het voorgestelde vraagstuk, redematig ontleed en doordacht, leidt tot min of meer gegronde gissingen, tot min of meer waarschijnelijken uitleg.

‘Simplex sigillum veri’ = Eenvoudigheid is de stempel der waarheid: dit was de gewone spreuke van den vermaarden Boerhave. Hier zou ons dit zelfste spreekwoord tot Criterium kunnen dienen: is het mogelijk op eene eenvoudige, welvatbare wijze den samenhang der wetenschappelijke verschijnselen voor te stellen, dan schijnt men der waarheid nabij; is men gelukt, al dat gegrond scheen voldoende uit te leggen, dan is het vraagstuk genoegzaam opgelost.

D^r Jul. Blancke.