|
| |
| |
| |
[Nummer 21]
| |
Jan de Beer
OVER oude tijden en verre verre van hier leefde een boer en eene boerinne, twee eenvoudige brave menschen. Ze kwamen wonderwel overeen en gelijk de boerennerige nog al meêsloeg, zouden ze de gelukkigste menschen van de wereld geweest zijn; maar 't staat geschreven: ‘Ieder huis heeft zijn kruis,’ en z' hadden zij ook 't hunne. De vrouw was altijd ziek en zuchtig en ze 'n was nooit uit doctoors handen.
God zegende nochtans hun huwelijk en verleende hun een frisch zoontje, en dat gaf hun wederom nieuwen moed.
Op zekeren dag was de boerinne nog een keer onpasselijk en zij vroeg aan haren man om te mogen een wandelingske doen met haar zoontje in den bosch: ‘'t Ging haar deugd doen,’ zei ze, ‘een wandelingske in de bosschen.’
‘Neen, neen’ zei de boer, ‘in den bosch is het veel te gevaarlijk: gij weet het trouwens zoo wel als ik, 't krielt er van de wilde beesten.’ Maar de vrouw
| |
| |
beweerde dat die beesten binst den dag sliepen, en nog vele vijven en zessen, zoo dat het boertje toestemde; en ze ging, met haren zoon op heuren arme, een wandelingske doen in de bosschen.
Als ze nu al lange door de kronkelende dreven en wegelkens van den bosch gewandeld en gelutsebalierd hadde, en wiste zij niet meer waar dat ze was, en nog vele min hoe en alwaar naar huis gerocht. Zoo 't wierd avond en donker, en, uitgeput van krachten, zonk zij neder onder eenen boom en begon jammerlijk te weenen en te krijschen.
't En geduurde al niet lange of de wilde beesten kropen uit hunne hollen en begosten al huilen en al brieschen den bosch te doorkruisen. De arme vrouw beefde gelijk een blad en was bijna dood van angst en schrik. Zij hield haar zoontje dicht aan haar herte gesloten en dook haar weg achter de groote wortels van den boom.
Ja maar, eene afgrijzelijke berinne hadde haar geroken, en kwam met vreezelijk gebrul op haar afgestormd. In min tijd als ik het zeggen kan hadde de berinne het kind uit hare armen gesnakt en was ze ermede weg. De arme moeder smeet eenen tier en liep als eene zinnelooze het gedrochte achterna.
Al met eens stampte de berinne, op eenen scherpen doorn en hinkte al kermen naar heur hol. De vrouw, al weenen, volgde haar, en ziet, daar diepe in eene onderaardsche krochte lagen drie kleene berenjongen en boven daarop zag zij haar zoontjen uitgestrekt, altijd voort slapend, ongehinderd, ongedeerd. De berinne leed zoo schrikkelijke pijne aan haren poot, dat zij, alle wreedheid vergetend, het kind liet liggen te midden hare jongen.
De arme moeder viel op hare knie'n voor 't wild dier, stak hare twee handen smeekend uit en vroeg met vele tranen om haar kind weder te hebben.
De berinne huilende van de pijne beet gedurig in haren poot om er den schrikkelijken doorn uit te krijgen.
De wanhopige moeder krijgt een gedacht, springt toe en met hare behendige vingers trekt ze dien doorn uit de berinne haren poot.
| |
| |
De berinne was daarom zoo dankbaar dat zij het kind behandelde als hare jongen; zij liefkoosde 't, lekte 't en streelde 't zoodanig, dat moeder, over van blijdschap, de berinne begon te laaien en te dreelen, klaar van vreugde en dankbaarheid.
's Anderendaags, als 't helder wierd, sprong de berinne uit haar hol en kwam weldra weder, met voedsel voor de vrouw en voor haar kind, zoodat haar niets en ontbrak.
Op naar huis keeren en was er niet te peizen, want zij en wiste op geen honderd uren waar zij was, en ten anderen, hadde zij het nog gewaagd, zij en zou nooit levende uit den bosch gerocht zijn; want 't krioelde van leeuwen, beren en tijgers. Zoo dat zij daar bleef in dat berenhol met haar kind, en dagelijks brocht de dankbare berinne alle slach van dieren die zij verscheurd hadde; zij leefden daarvan en zij waren gezond en wel te passe.
Als dat nu alzoo vijf-en-twintig jaren geduurd hadde, was dat kind een kloeke sterke kerel geworden. Hij en kende 't ende van zijne macht niet, louter van 't vleesch te eten en 't bloed te drinken van de wilde beesten.
De berinne was van ouderdom gestorven en hare jongen, intusschen groot geworden, waren weg en den bosch in.
Daar zaten zij nu alleene, die arme moeder en haar zoon.
‘Moeder,’ zei Jan, want zoo noemde hem zijne moeder altijd, ‘laat ons naar vader gaan.’
‘Ja maar, kind, de wilde beesten gaan ons verscheuren.’
‘Niets van,’ zei Jan, ‘'k en ben voor geen leeuwen noch beren benauwd, of bevreesd; laat ons maar gaan.’
Dit zeggende trok Jan daar een boomken uit de eerde en wrong het de kroone af. ‘Daar zi' moeder,’ sprak hij, ‘laat ons nu maar naar vader gaan; en hebt geen vreeze, ik zal voor u zorgen.’
Zoo, zij gingen altijd gaan, door de dreven van den bosch, altijd oostwaard, en kwam er ievers een leeuw of tijger of beer op hen gestormd, Jan sloeg hem onberm- | |
| |
hertig dood voor zijne voeten. Dan aten zij van hun vleesch en dronken van hun bloed; en zetten hunnen weg voort.
Als zij nu al vele dagen alzoo gedwaald en getjoold hadden, gerochten zij eindelijk uit den bosch en waren in bekende streken. De moeder wiste gauw den weg te wijzen en zoo kwamen zij te midden den nacht aan de hofstede waar heur man woonde.
De vrouwe klopte op de slagvensters en riep haar man, die, de stemme zijner zoo lang betreurde vrouw herkennende, seffens uit zijn bedde sprong en de deure ontgrendelde. Dat was eene blijdschap en eene vreugde, gij kunt dat peizen, na zoo eene droevige en lange scheidinge. Eindelijk, als de eerste vreugde een weinigske over was, vroeg de boer wat voor eenen wreeden vent zij daar meê hadde.
‘Ach vader,’ sprak zij, ‘dat is ons Jantje, ons kind!’ En zij begon, in 't lange en in 't breede, met schruize en schroo te vertellen al wat haar en heur kind wedervaren was binst haar lang verblijf in 't berenhol van den bosch.
De vader, over van blijdschap omdat hij zoo onverwachts zijne vrouwe en zijnen zoon hadde wedergevonden, wilde seffens blijdag houden en hij vroeg aan Jan wat hij zou begeren te eten: eiers of hespe.
Jan en wiste niet wat dat eiers of hespe was; maar als hij vader zag twee, drie eiers op tafel leggen, loech hij hem bijna krom: ‘hespe, vader,’ zei hij, ‘hespe.’
Vader kwam algauw met eene hespe uit den kelder, en met een versch gebakken brood, en zette dat voor Jan op de tafel.
In een, twee, drie, waren hespe en brood verdwenen bachten Jans schoone en witte tanden, en hij loerde en keek achter nog.
‘Verdraaid!’ peisde 't boertje, ‘onze Jan kan eten voor tiene, hij zal zeker ook kunnen werken voor tiene.’
Eindelinge trokken zij naar bedde, en Jan, die nooit geen ander bedde gekend en hadde als den blooten grond, en wilde nog van geen ander hooren, en hij strekte hem uit, te midden den vloer en sliep weldra dat hij ronkte.
| |
| |
's Anderendaags, om te ontnuchteren, maalde Jan op zijn gemak twee groote boerebrooden binnen, waarop vader, een weinig verlegen, met twee groote oogen stond te kijken.
‘Die jongen zal mij den rik uiteten,’ peisde, hij, ‘of hij moet kunnen tiendobbel werk doen.’
‘Jan,’ sprak hij, ‘gaat en mest de koeien.’
‘Waarmeê?’ vroeg Jan.
‘Met dezen drietand hier, mijn zoon.’
‘Ach, vader!’ zei Jan, ‘dat dingsken is vele te licht en te flauw.’
‘Mag ik een zwaarderen doen maken?’
Vader stemde toe, en Jan was al gauwe weêre met eenen drietand tienmaal zoo zwaar en zoo kloek; en hij daarmeê naar den koeistal. Daar rolde hij eenen pak mest zoo groot en zoo zwaar, dat tien menschen hem niet voortgetrokken en hadden; sloeg zijnen schrikkelijken drietand daarin en stormde de deure uit te wege. Jamaar de pak was te groot en te breed. ‘Hij en moet er maar deure,’ zei Jan, en hij trok zoo geweldig dat de muren omme vielen, zoo dat muur en dilte en dak op de koeien viel en dat ze al te gâre dood waren.
‘Jongen! jongen!’ riep de vader verschrikt, ‘gij gaat mij op strooi helpen; zijn dat toch dingen!’
‘Vader, stelt uw herte gerust; 'k vertrekke nog vandage de wijde wereld in, en 'k ga wêere keeren met vele geld en goud, zoodanig dat gij zult mogen rentieren in 't schoonste huis van de stad.’
Inderdaad, nog den zelfsten dag, zei Jan vaarwel aan vader en moeder en hij vertrok. Hij ging rechte naar eenen beroemden smid en deed daar eenen ijzeren gastok maken die mannedikte was, en wel duizend kilo woeg.
‘Smid,’ zei Jan, ‘betrouwt u op mij, binnen een jaar ben ik weêre en 'k zal u zoovele goud geven, als dat de stok zwaar weegt.’
De smid liet hem dat zeggen; ten anderen hij en dierf niet tegenspreken, en Jan zette zijne reize voort.
Als hij al lange gegaan hadde, zag hij daar eenen vent, die stond te katsen met twee molensteenen.
| |
| |
‘Vriend’ zei Jan, ‘gij en hebt geene musschepootjes, geloof ik: wilt gij mêe met mij, 't en zal u niet berouwen?’
De katser aanveerdde en zij gingen te gâre voort. En als ze wat verder gegaan waren kwamen zij aan eenen bosch, waar zij eenen houtbinder vonden, die eenen bondel boomen bond met eenen dikken eeke, dien hij als eene wisse gewrongen hadde.
‘Ah sa! vriend;’ zei Jan, ‘wilt gij meêgaan met ons, wij doen een reiske rond de wereld?’
De houtbinder en moeste 't geen twee maal gevraagd zijn, en hij ging ook meê. Als ze nu nog eens al wat gegaan hadden, wierd het nacht en donker gelijk in de helle, zoodat ze geen stap meer verder gaan en kosten.
‘Wij gaan ons hier nederzetten,’ zei Jan, en hij wierp hem zoo lang als hij was op den grond onder eenen grooten eekenboom.
‘Kijkt,’ zei de houtbinder, ‘wat komt er daar op, of wat is dat daar? Ziet gij daar die twee lichtjes niet? 't Zijn gelijk twee fakkels.’
Jan sprong rechte en ging met zijnen stok vooruit, rechte daar naartoe. Wat stonden zij verwonderd: 't was een felle kerel van een vent, die daar stond rond te loeren, en die twee fakkels waren zijne oogen, die alzoo glinsterden in den donkeren.
‘Vriend,’ vroeg Jan, ‘wie zijt gij? Wat doet gij nu zoo late in dezen bosch, als 't zoo helledonker is?’
‘Voor mij en is 't nooit donker,’ zei de man, ‘ik zie binst den nacht zoowel als binst den dag; mijn gezicht en kent geene hinderpalen; ik zie door alle duisternissen, ja, zelfs door de dikste muren; daarom ook heet ik Scherpkijker.’
‘Wilt gij meê met ons,’ vroeg Jan, ‘wij doen een reiske rond de wereld en wij zijn uit op buit?’
‘Ja toch,’ zei Scherpkijker, en hij geleidde ze door den bosch, zoodat ze geheel den nacht reisden, en als de zonne rees, waren zij in eene schoone vlakte gekomen waar honderden ossen graasden.
‘'t Geluk wilt ons meê,’ zei Jan, en met den zelfsten gang, snakte hij eenen osse bij zijnen achterpoot en sloeg
| |
| |
hem dood tegen eenen boom. In nen haai en nen draai lag hij in vieren getrokken, en elk sloeg zijn deel rauw in, dat 't bloed langs hunnen baard liep.
‘En nu, vooruit!’ riep Jan. En, als 't nog 'ne keer nacht was, zaten ze wederom te midden eenen grooten bosch.
‘Vrienden,’ zei Jan, ‘wij gaan hier rusten onder dezen boom.’
‘Ja maar, wij en doen,’ zeiden zij: ‘wij en zijn niet gewoon van te slapen onder den blauwen hemel.’
‘'t Is al wel, maar 't en is hier noch huis noch stake, komt, komt: nood en heeft geen wetten, een keer en is geen gewoonte.’
Scherpkijker hadde zijne oogen doen glariën en hij loerde door den bosch. ‘'t Doet, vrienden, ik zie op eene halve ure van hier een casteel staan, de poorten zijn open, laat ons daar naartoe trekken.’
('t Vervolgt)
J. Leroy
|
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd