Biekorf. Jaargang 5

[p. 257]

[Nummer 17]

Hoe 't kwam dat het zeewater zout is

Er waren eens twee broeders, Jan en Klaai genaamd. De eene was rijke, de andere arm, en ze leefden nog al tamelijk verre van malkaar gescheiden.

't Was nieuwjaar te wege en Jan, die arme was, trok naar zijnen broeder om hem te bezoeken en eene milde gifte af te smeeken; alzoo, dacht hij, zou hij toch iets beters mogen eten als eene snee droog brood waarmêe hij alle dage moest voortdoen.

Klaai was een sture, botte vent, en daarbij gierig genoeg om eenen halven cent in twee'n te bijten. Maar toch, omdat Jan zijn broeder was, kreeg hij meêlijden, nam eene hespe uit de kave en gaf ze hem te geschenke.

‘Ik ben u van herten dankbaar voor uwe broederlijke genegentheid,’ zei Jan; en, blij lijk een haze, verliet hij het huis van zijnen rijken broeder.

Onze Jan moest nu door eenen grooten bosch huiswaards gaan, en 't gebeurde als hij in het dikste van 't woud kwam, dat hij daar eenen grijsgeworden hout-

[p. 258]

kapper, met eenen langen baard, gemoette, die bezig was met hout te klieven.

‘Goeden avond!’

- ‘Goeden avond!’ antwoordde de ouderling. ‘Wat hebt ge daar toch eene schoone hespe meê!’

- ‘Ja-ik,’ zei Jan, en hij vertelde van wien hij dit schoon zwijnsbilletje gekregen had.

- ‘Ge moogt u gelukkig achten dat ge langs hier gekomen zijt,’ zei de houtkapper, ‘want, als ge met uwe hespe naar 't land der kaboutermannetjes wilt gaan, zult ge er vele vooren krijgen; trouwens de kaboutertjes zijn liefhebbers van hespe en ze en kweeken zij geene zwijns in hunne streke’.

- ‘En waarom en zou ik dat niet doen?’ zei Jan, ‘als ik er maar vele duiten vooren en krijge. Maar vriendschap, zegt mij eens, alwaar moet ik naar dat land?’

- ‘Ziet ge die deure daar, onder de wortels van dien eeuwenouden eeke?... en wel, daar hebt gij den ingang van dit onderaardsche land. Maar zwicht u wel van geld voor uwe hespe te vragen. Eischt er liever den ouden handmeulen vooren, die achter de deure staat; en, als ge ermeê terug keert, zal ik u zeggen hoe dat ge den meulen moet gebruiken’.

Jan ging er naartoe. Klop-klop-klop, ging het op de poorte, en hij wierd ingelaten. Nauwelijks was de man met zijne hespe binnen, of de kaboutertjes, die de reuke van 't hammevleesch in hun neuze kregen, kwamen van alle kanten toegeloopen, en er waren er wel dertig, wel honderd, die nu rond Jantje zwermden, en die met eene begerige ooge zijne hespe aanzagen.

‘Wilt ge uwe hespe verkoopen, man?’ - zei een dik, dik kaboutermannetje, met eenen langen, langen baard, met eene kleene bulte op zijnen rik en dat, in dit land, den baas scheen te spelen: - ‘wilt ge ze ons geven, gij krijgt er twee pooten goud of vier pooten zilver vooren!’

‘Geld en hebbe ik niet van doene, dikke Mijnheer, maar 'k zou u toch wel mijne hespe voor dien ouden draaimeulen daar geven, die achter de deure staat.’ Het dik mannetje weigerde, omdat, zei het, dit meulentje van de kabouters alleene gekend was.

[p. 259]

- ‘Heere,’ vezelde een veel magerder kaboutertje tot den hoofdman, ‘geeft het hem: de meulen is versleten, die man en weet toch niet hoe dit kraam gebruiken! En wij zullen die schoone hespe ervooren hebben.’

De koop wierd gesloten; de arme Jan nam heb meulentje meê, dat maar half zoo zwaar en was als zijne hespe, en hij keerde naar het woud terug.

Daar vond hij den grijzen houtkapper nog aan het werk. ‘Hier is het meulentje,’ riep Jan, preusch gelijk dertig, en hij toogde 't den ouden man, die aanstonds uiteen deed hoe 't moest gebruikt worden. Jan smeet het tuig op zijne schouder, en, met al die gevarenissen, gerocht het middernacht als Jan bij zijne eega thuis kwam.

‘Waar in de wereld hebt ge toch zoo lange gezeten,’ vroeg zijn wijf: ‘ik zit hier uren op uren naar u te wachten, en wij en hebben noch hout om vier te maken, noch iets om in den pot te steken, van dezen avond. Ik bibbere van de koude en 'k verga van honger.’

- ‘'t Is waar, vrouwe,’ zei Jan, met eenen glimlach, 't is hier donker en koud, en daarbij flauw onder de neuze; maar, wacht een oogenblik, ik ga wonderen doen!’

Hij zette het kleen meulentje op de tafel en hij ging aan het draaien.

De houtkapper had tegen Jan gezeid dat hij in zijn eigen moest wenschen al dat hij begeerde. Hij wenschte dan terwijl hij altijd maar voort en droei.

Eerst kwamen er brandende keersen uit het meulentje gedraaid, dan vier om in den heerd, en een soepekom. Daarna droei Jan een tafelkleed, witteberden, vorken, lepels en messen; brood, beuter, en daarna vleesch. De vrouwe stond verbaasd te zien en beide waren schier buiten hun zelven van geluk. Ze aten en ze dronken om ter meest, en gingen dan weêr aan het draaien, bij zoo verre dat hunne eenzate tegen 's morgens aan de zelfste niet meer en geleek: ze was rijk behangen en voorzien van kostelijken huisraad. Als Jan 's zondags met zijne vrouwe naar de messe ging, waren al de menschen verbaasd over hunne schoone kleeren.

[p. 260]

‘Daar moet iets aardigs onder zitten,’ zei iedereen.

‘'t Is ongelooflijk,’ - zei rijke Klaai, die nu bij zijnen broeder Jan op een groot feestmaal was gevraagd geweest. - Het tafelkleed was zoo wit als sneeuw en het tafelgerief was al van goud en zilver.

Neen, Klaai en kon in pracht en weelde met zijnen broeder Jan niet meer tikken, hij voelde het wel en hij wierd afgunstig over zijn broeders geluk; zelfs trachtte hij op eene slinksche wijze het meulentje in zijne handen te krijgen, maar 't en lukte hem niet. Jan en wilde het niet uitleenen, want de grijze houtkapper had hem gezeid: ‘Het meulentje nooit te verkoopen of uit te leenen, hoor-je 't.’

Vele jaren vervlogen alzoo in geluk en weelde. Jan bouwde bij de zee een groot casteel, wiens hooge torren als vierbaken dienden voor de zeevaarders, en eene macht van reizigers kwam dit prachtig gebouw en dat tooverende meulentje bewonderen.

Een vreemde koopman, die van dit wonder meulentje had hooren zeggen dat het al uitmaalde dat Jan vroeg, kwam op zekeren dag onzen rijken casteelheere bezoeken en bood vele geld om het te koopen. Hij zou het gebruiken om zout te malen, zei hij! Trouwens hij was zouthandelaar en moest groote reizen doen over zee om er zijne koopware te gaan halen. Dit draaimeulentje zou hem alzoo op korten tijd groote schatten doen vergaren.

Onze Jan was rijke, machtig rijke en hij en had geen geld meer van doene; hij en gebruikte zelfs zijn meulentje maar eenen keer 's jaars meer, en 't was tegen den winter, om eten, kleeren en kolen te draaien voor de arme menschen. Zoo, hij weigerde zijnen meulen te verkoopen; maar de koopman wou het hebben, kost wat kost; daarom kocht hij eenen van de casteelknechten uit, hij stal het meulentje bij nachte en zeilde ermeê verreweg over zee.

Nauwelijks was de koopman eenige knopen verre gevaren, of hij wilde het meulentje eens beproeven.

‘Meulentje, maalt zout’ riep hij, ‘maalt zout, zoovele als gij kunt; zout, zout en altijd zout!’

[p. 261]

't Meulentje ging zijnen gang en daar kwamen geheele hoopen zout uit, en 't scheepsvolk vulde de zoutzakken tot proppens vol; en 't meulentje draaide, draaide dat het zoefde.

‘Meulentje staat!’ riep de koopman.

Ja maar, dat eenhandige meulentje, 't en verstond die vreemde tale niet en 't maalde, 't maalde zonder ophouden, bij zoo verre dat het schip ook al vol met zout gerocht. De koopman had nu wel te roepen: ‘Stille!’ 't meulentje moei zout, zout en altijd zout, en 't en wilde niet ophouden, zoodanig dat het schip door de zware ladinge met man en muis onder de diepe, diepe zee wegzonk en er in stukken viel.

Maar het meulentje?.........

Het meulentje staat nog op den zeebodem en het maalt nog altijd voort, zout, zout en altijd zout!

Alzoo kwam het, goedwillige lezer, dat de zee zout wierd, en dat zij het hedendaags nog is.

Wat de plaatse betreft waar dat dit wonderbare zoutmeulentje op den zeebodem te vinden is en kan de Deensche zeise niet aanwijzen, en wij zullen wachten van ernaar te gaan zoeken tot dat ne keer de zee drooge loopt.

Ant. Verwaetermeulen