Biekorf. Jaargang 5

[p. 1]

[Nummer 1]

Over de Cholera

ZONDER choleraleveling en kan er geen cholera ontstaan, dat spreekt van 's zelfs: dat en beteekent nochtans in 't geheele niet, is 't dat gij ongelukkiglijk eenige choleralevelingen in uw lichaam gehuisvest krijgt, dat gij noodwendiglijk de cholera zult en moet betrapen.

't Zijn er misschien vele die 't nog in hun geheugen hebben 't gene ik, over drie jaar, in Biekorf schreef, over den kamp der levende menschenzelle tegen de ingedrongene levelingen.

Wat gij daar over de levelingen in 't algemeene vernomen hebt, past ook op den choleraleveling in 't bijzonder. De choleraziekte immers en bestaat in niets anders als in den kamp van den levenden mensch met de ingebrokene choleralevelingen. In dien kamp werkt de levenskracht onophoudelijk om het reeuwsel, het vergif, de vuiligheid, die door de choleralevelingen afgezonderd wordt, onschadelijk te maken of uit het lichaam te verwijderen.

Het leven zegepraalt als het sterker is en bekwamer

[p. 2]

tot den strijd als de levelingen; is 't anders, de aangetaste mensch verliest den slag en hij moet onderdoen. Daarbij gelden menigvuldige bijzaken en omstandigheden.

De goede of kwade uitval van 't gevecht kan aan de levelingen en kan ook aan ons liegen.

De levelingen kunnen de machtigste worden door hun overgroot getal; zij overrompelen om zeggens het menschenlijf, zij bedwingen mage en darmen en zij spelen den baas in en over geheel 't huis.

Dat gebeurt als wij geheel slecht cholerawater drinken, of als wij, gelijk Pettenhofer, Emmerich en andere, wetens of onwetens, zuivere choleralevelingen in groote hoeveelheid, etende of drinkende, binnenvoeren.

En toch bewijzen de uitslagen dier waarnemingen dat het grootste gevaar voor ons daarin niet en ligt.

De boosaardige kwade choleralevelingen, al en zijn zij niet altijd zeer talrijk, zijn verre de gevaarlijkste. Zij hebben, eens of anders, eene bijzondere macht gekregen; zij vallen den mensch aan met een ongehoord geweld, zij zonderen een uiterst verderflijk en snel doodend reeuwsel af; de menschenzelle en heeft om zoo te zeggen den tijd niet om te were te staan, zij is krachteloos en als lam geslegen, bij zoo verre dat, weinige uren na den aanval, de aangevallene een lijk is.

Waar de levelingen nu die groote kwaadaardigheid halen dat en zijn wij niet geheel wijs: 't liegt misschien aan den aard van 't water, aan den grond waarin zij verspreiden en vermenigvuldigen. Hueppe en Gamaleia hebben bewezen dat de choleralevelingen, als zij stammen uit den grond, die door Pettenhofer als choleragierig erkend is, van eenen bijzonder kwaden aard zijn.

Wij weten ook dat de choleralevelingen merkelijk kwaadaardiger zijn in 't begin eener besmettinge als op het einde; wij en weten ook niet of zulks aan de levelingen zelve te wijten is of voorkomt uit de verwekte onbesmetbaarheid der inwoners.

Ik en geloove niet dat zelfs de kloekste en krachtigste mensch in state is de kwaadaardigste onder de choleralevelingen te overwinnen: de mensch moet in dien ongelijken kamp noodzakelijk den duim leggen.

[p. 3]

't En gaat gelukkiglijk niet altijd alzoo; en, in de gewone omstandigheden, hangt het, geheel dikwijls, van den zwakken of sterken gezondheidstoestand van den mensch af, dat hij de cholera overwint of door de cholera overwonnen blijft.

De oorzaken van 's menschen verzwakkinge en van zijne onvermeugendheid in den strijd tegen de ziekte zijn menigvuldig; en die menigvuldige oorzaken hebben al eenen onmisbaren uitstand met de besmetbaarheid der menschen door cholera.

Alzoo zult gij zonder moeite aanveerden, dat iemand, die licht en lucht te kort heeft, allengskens zwakker van lijf moet worden en ten onderen gaan.

En wij en moeten waarlijk met geenen lanteern bij klaren dage zulk slag van menschen gaan zoeken; 't en is ongelukkiglijk maar al te waar, dat een groot deel der bevolkinge onzer nijverige steden zijn leven slijt in fabriken en werkwinkels, waar het opwekkende zonnelicht ontbreekt, en waar de lucht door ongezonde dampen of ziekmakend stof bedorven is.

En de zulken en trachten waarlijk niet altijd buiten den werktijd het derven van zuivere lucht in te halen; zij en gaan maar al te dikwijls hunne gezondheid en hun geld in donkere en verpeste kroegen verspelen.

Beschaft, van eenen anderen kant, de woninge van vele werklieden, en overweegt hoe menig werkmanshuis in nauwe straten, spleten en gerren gelegen is, waar het zonnelicht bijna nooit aan en kan; beziet die huizen al binnen en oordeelt of het wel mogelijk is van daarin gezond bloed en weerkrachtige leeftuigen te kweeken.

Voegt daarbij dat zoovele huiszaten, kamer of kelderbewoners al te weinig bezorgd zijn om hunne woonstede rein en leefbaar te maken en te bewaren.

Moet ik daar wel lange over schrijven? Eenieder, die van zijn leven die ellendige huizen in de nauwe donkere gangen bezocht heeft, moet weten hoe het daar gesteld is; de kleene woningen dienen zoo menigmaal, als schuil- en herbergsteden, om niet te zeggen nesten en legers, voor een groot gezin; de kamers en zijn niet groot genoeg

[p. 4]

voor 4 personen en daar huizen, op malkaar getast, met de kinders, 7-8-10 menschen of nog meer.

't Gaat in sommige huizen - te lande meer als in stad - nog veel slechter; daar dient een deel der kleene woonste als leef-, woeker- en bergplaatse voor konijnen, duiven en andere winst-en reukgevende diertjes.

Is het mogelijk dat de lieden in zulke bedorvene omgeving hunne kloeke gezondheid bewaren. En moeten wij niet verwonderd zijn dat er vele menschen hunne gezondheid nog niet ellendiger en zien te gronde gaan?

Gelukkig nog verkeeren de landmenschen zoo vele in Gods wijde, luchtige wereld; zij ontkrachten en verijdelen alzoo een deel der schadelijke werkingen die hun lichaam onderstaat; ware 't daarvan niet, 't zou er anders en ondertusschen nog veel erger gaan als in vele steden.

Hoe vele en zijn der niet, onder al de menschelijke standen, die hun eigen lichaam te weinig bezorgen, en die hunne huid, op tijds en zoo 't behoort, van de uitgezweette en vastklevende onreinigheden niet vrij en maken?

En nochtans geen werk en is noodiger en deugdelijker als het bezorgen en reinigen van de huid of van het vel. Het vel, met zijne duizendtig zweetklieren en alderkleenste zeevermondekens, dient trouwens om een groot deel van den overlast uit het lichaam weg te voeren; het bloed zuivert alzoo van de schadelijke stoffen die verdervend werken op de leeftuigen en op de levende zelle, en die de zelle alzoo verflauwen en heur alle verweer ontnemen.

De levelingen in 't algemeene, en de choleralevelingen meer als vele andere, worden ontlevend of machteloos gemaakt door het werkend maagsap of de lebbe. Al de oorzaken bijgevolge, die ons maagsap van zijne krachten berooven, helpen mede om den invoer van de choleralevelingen te vergemakkelijken.

En daaronder moeten wij vooruit en vooral rekenen al dat de mage of het gedermte ontstelt.

Wordt de mage of worden de darmen ontsteld door overate of overdrank, worden zij uit hunnen schik gebracht door ate of drank die moeilijk om verteren is en die kwalijk

[p. 5]

verteerd wordt, zoo geraakt er min krachtige lebbe afgezonderd en gewonnen; het zoutzuur, dat de mage zuivert en ontsmet, en wordt maar in kleene hoeveelheid, of in 't geheele niet, voortgebracht; en de levelingen geraken, onverlet, uit de mage in 't gedermte, waar zij gunstige lage en geschiktheid vinden om te wassen, te woekeren en het lichaam aan te vallen.

De zelfste oorzaken, ten anderen, verkranken den slijmbast of het slijmvlies der buikgewanden, en daardoor verliest het lichaam nog eens een verweer waarop de leveling zou te kampen en te strijden gehad hebben.

De drinkebroeders, en bijzonderlijk de geniverdrinkers, en mogen wij hier ook niet vergeten; zij gaan immers voorenop onder het slachtvee van de cholera.

Hoe ware het ook anders mogelijk!

Wij kennen trouwens de rampzalige bete en vrete van den wijngeest of alcohol op geheel het menschelijk gestel.

Wij weten dat hij de mage en de darms geheel en gansch ziek maakt en het ontsmettend zoutzuur uit de mage verdrijft; wij weten ook dat er, om zeggens, geen deel van ons lichaam en is dat, door den drank, van zijne levende krachten niet en verliest.

Geen wonder dus is 't dat men in boeken en in dagbladen meldinge vindt van het overmatig groot getal geniverdrinkers die van de cholera overvallen worden en van het al te kleen getal die de plage weêrstaan.

De mensch kan nog op velerlei andere wijzen zijne gezondheid en de kampveerdigbeid zijner zellen verminderen; hij kan ook de kiemen zijner weekheid en van zijn onvermeugendheid van zijne ouders als erfenisse gekregen hebben. Nu, 't is gelijk van waar bij die weekheid gehaald heeft, zij is hem hinderlijk in zijnen strijd met den choleraleveling.

Gij zoudt nochtans missen als gij peist dat mijne uitleggingen u klaar zullen doen zien door al dat cholerabetrapinge en choleraverspreidinge aangaat.

Daar zijn nog zoo vele dingen waarvan wij geen gebenedijd woord en weten. Alzoo is het dat wij geen bescheed en kunnen geven hoe het komt, dat, als twee gezonde

[p. 6]

menschen, in geheel gelijke omstandigheden de zelfste cholerakiemen innemen, de eene ziek wordt en de andere vrijschiet. Wij zeggen dat de gezondgeblevene voor den oogenblik onbesmetbaar is, en wij trekken ons alzoo uit den slag; maar den grond, het wezen van die onbesmetbaarheid en kennen wij, noch van verre noch van bij.

Gods scheppingen zijn immers zoo wonderbaar en wij en zullen zeker nooit al de geheime verborgenheden van zijne werken kunnen achterhalen.

('t Slot volgt)

D^r Alfons Depla