Biekorf. Jaargang 4

[p. 257]

[Nummer 17]

Over de Cholera

IK en moete zeker niet vreezen met vijgen achter Paschen voor den dag te komen, als ik tegenwoordig eenige beschouwingen en bespiegelingen over de cholera aan de eerzame lezers en lezeressen van Biekorf opdiene.

Het is trouwens wederom al cholera dat de klokke slaat. In Rusland, in Oostenrijk, in Italiën, in Vrankrijk, in Duitschland, in Holland, in Rumeniën, en in ons land ook, heerscht de cholera; dag- en weekbladen schrijven en drukken geheele bladzijden over den vreeselijken geesel; geneeskundige tijdschriften geven verslag over den gang, en vervolgen de uitbreidinge van de ziekte; en van staatswegen worden allenthenen omzendbrieven, vermaningen, raadgevingen rondgestierd, om overheid en onderdaan te verwittigen, en middels ter hand te doen om de plage te bestrijden of te voorkomen.

En 't en is ook niet zonder reden: want, volgens dat de ziekte min of meer erg van aard is, zien wij van 25

[p. 258]

tot 80 ten honderd menschen het slachtoffer worden van de booze plage. Hamburg heeft overjaar, in eene maand tijds, 8000 inwoners verloren door cholera, en Rusland, in een jaar, rond de 300,000; en wij zien nu tegenwoordig nog - de getallen en zijn ongetwijfeld niet overdreven - dat 4000 tot 5000 menschen wekelijks van cholera omkomen in Rusland.

Het en is zoo over lange niet geleên dat de cholera in onze gewesten gekend is, en de oude peetjes moeten geheel wel van heur eerste opkomen weten te vertellen.

Voor de jaren dertig immers was en bleef de cholera eene ziekte die heur beschot zocht en vond in het land waar heure wiege stond, al is het dat zij daar, jaar uit jaar in, heure booze perten uitmat.

Eenieder van ons, is 't dat hij in zijnen leertijd min of meer op de aardrijkskunde geblokt, en zijnen kaartenboek of atlas overloopen heeft, weet te spreken van dat uitgestrekte land in 't zuiden van Asia gelegen en gekend onder den name Hindoestan of Oostindiën. 't Is eene engelsche bezittinge. Naar 't oosten van dat land toe, aan de grenzen van Birma, ligt het gebied dat bespoeld wordt van twee groote stroomen, Gange en Brahmapoetra. Aan de ontelbare monden van die twee vloeden, in den zeeboezem van Bengal, eenige uren binnenlands, ligt Calcutta, de hoofdstad van het uitgestrekte engelsch rijk en ook de hoofdplaatse van het rijk van de cholera.

Dat is daar een leeg, moerassig, zompig land, doorsneden en doorkruist van breede waterwegen en mindere waterloopen, die al in de zee uitloopen, op eene langde van veertig, vijftig uren.

Rekent en telt in uw eigen wat er daar al te vinden is, en wat zulke eene streke kan voortbrengen.

Van den eenen kant hebt gij daar die eendelijke menigte waterwegen, de eene met snel vlietende, de andere met bijna staande water; daartusschen vindt gij vasteland, moerassen en zompelingen, bij vloede overspoeld van het wederstroomende zeewater; bij ebbe nat en vochtig en als overgoten door de achtergeblevene uitwerpsels der zee.

Van eenen anderen kant heerscht daar, eenen grooten

[p. 259]

tijd van 't jaar, eene onverdragelijke hitte, die de vuile dampen uit die rottende poelen opheft en in het ronde verspreidt.

Voegt daarbij dat, daar waar de streke bewoonbaar wordt, eenige uren van de zee naar 't binnenland toe, op de grenzen van 't gene men de Gangedelta heet of het land van Sundarban, eene dichte opeen gesmetene, vuile, slordige bevolkinge woont, zonder het minste gedacht van 't gene wij net- en reinheid heeten.

Neemt ook nog dat vele boom- en vruchtgewassen uit het binnenland tot daar toegedreven komen, wel gesteld om in dien bedorvenen oven te ontbinden, te bederven en geheel de streke te verpesten.

Is het wonderlijk dat de cholera-levelingen, die warmte, water en bedervend voedsel begeren, hier hunnen honing halen, en weeldig tieren; dat zij daar hunnen nest gebouwd en hunne woonste gevestigd hebben?

Ware de cholera in heure water- en zompige streken gebleven, het kwaad en zou eigentlijk zoo groot niet geworden zijn. Het ongeluk is dat de cholera-levelingen de reisplage gekregen hebben; en zoo zien wij onze ongeluksplantjes in 't begin onzer eeuwe, in 1817, hunnen gang gaan en een rondeke doen in hunne moederlanden in Hindoestan. Maar weldra zetten zij vasten voet in verschillige streken van Asia, namentlijk in Ceylan, in Siam, in Tonking, in Cochinchina, China, Japan; wat later zijn zij in West-Asia, in Persiën, Syriën, Arabiën, Afghanistan; en, omtrent 1823, komen zij tot aan Astrakkan op de Kaspische zee een oogslagsken doen in Europa.

De cholera en geraakt gelukkiglijk niet verder; uitgeput en 't einden macht gaat zij verschen moed en nieuwe kracht vergâren naar heur oorgebied, broedt en moert en poert daar in 't ronde, tot in het jaar 1830.

Dan komt zij voor de tweede maal al over Persiën en de Kaspische zee naar Europa toe, nu niet meer, zoo als vroeger, om een oogslagsken te slaan op ons werelddeel, en vernoegd en voldaan heure wegen te veranderen, maar als eene veroverende en woeste vernielziekte.

Alzoo is het dat zij in Rusland breekt in 1830, Odessa

[p. 260]

overvalt, de Krimlanden doorwoelt en heure vlucht door Rusland naar Moskow neemt. Uit Rusland geraakt zij 't jaar nadien in Polen, in Duitschland en in Oostenrijk.

Van 1832 tot 1837 worden achtereen al de landen van Europa, Canada en de Vereenigde Staten in America door den boozen reisgast bezocht, en overal vallen zijne slachtoffers als koornauwen voor de pikke.

Van toen af heeft de cholera den weg gevonden en onthouden; en regelmatig, als ware het een goede en geern genoode vriend, komt zij ons heur bezoek opleggen. Zij heeft hier zelfs met der tijd een buitengoedtje gebouwd; zij rust er een tijdeken uit van heure vermaarde oorlogstochten, en zij bestormt ons dan van uit heuren schuilhoek als wij er het minste aan denken.

In den eersten, in 1830, in 1848, misschien ook in 1892, is zij van uit den verren Oosten langs water- en landwegen in Europa gedrongen; maar in 1851, in 1865 en in 1884, en heeft zij die verre reize niet moeten doen; zij overviel ons van uit de schuilhoeken waar zij achter heure vorige tochten ruste gevonden had.

In 1851 ontstaat de ziekte in Duitschland, in Schlesiën, en doet van daar heure reize rond den eerdbol.

In 1865 zoekt men heuren oorsprong in Arabiën; nog eens komt zij al over Rusland in Europa en plaagt en teistert, om zeggens, al de landen van ons werelddeel.

In 1884-90 ontkiemt de cholera in Zuid-Vrankrijk, verspreidt van daar in Spanjen, Italiën, Persiën, Arabiën; zij en is zoo moorddadig niet als de vorige keeren en, ofschoon zij nog al aansleept, is het getal van heure slachtoffers redelijk gering.

Nu, 't is genoeg en zoovele dat die lastige kalant burgerrecht afgedwongen heeft in Europa, en dat wij er, om zoo te zeggen, jaar uit jaar in, is 't niet altijd in de zelfste landen, toch in naburige landen, meê te worstelen hebben.

En lastig, dat is hij; hierboven hebt gij al een staalke van zijne wreedaardige lastigheid gezien; wilt gij nog verder bewijs? Gij en hebt het misschien niet noodig, maar ik geve u nog het volgende: van 1817 tot 1840, dus in den tijd van 23 jaren, zijn er in Oostindiën, die oor-

[p. 261]

streke van de cholera, 18 millioen menschen van deze plage gestorven.

('t Vervolgt)

D^r Alfons Depla