Biekorf. Jaargang 3

Een wandelingske in de Meestrate

TE Brugge kent men een strate die den name draagt van de Meêstrate.

Volgens K. Verschelde, in zijn kundig onderzoek over de namen van huizen en straten te Brugge, heeft zij heuren name aan eene meêstove te danken, die daar eertijds gelegen was.

Wat is eene meêstove?

Een uittreksel uit Zegher van Male, dat wij in den tijd aan Loquela mededeelden, zal 't ons kond doen:

‘Medereeders die waeren hier in voorleden tijden, dewelcke deghelicke ende rycke cooplieden waeren, hebbende alhier tot Brugghe huerlieder huyzen ende meestoven alle deghelicken ghemaeckt, dewelcke cooplieden den landtsman syne mede afcochten, deden die reeden met mannen ende huerlieder dienaars hemlieder

[p. 313]

daer aen verstaende: gereedt synde naer behoorten, deden die in witte vaeten...’ (Lamentatie. Vlaemsche Bibliophilen, 3e serie, n^o 3, bl. 5.)

Eene meestove is dus een middeleeuwsch werkhuis, waar de handelaars in meede hunne waren droogden en stookten, om er de gekende roode verwstoffe uit te winnen.

Ge kunt aldus vernemen dat de name van de meêstrate kwalijk in 't fransch is overgezet, dat ze ten onrechte rue de l'Hydromel heet, en dat die uitheemsche, fransche name, indien hij niet geheel te gansch achtergelaten en wordt, als rue de la Garance zoude moeten herdoopt worden.

_**_*

Opdat wij verder niet en zouden verdolen, zullen wij zeggen dat er nu mee en mee is: meede, garance en mede hydromel; dat het middelnederlansch mede de beide beteekenissen heeft: eens als mêde, met eene hardlange e, bediedt het garance, anders als me̅de, met eene zachtlange e, wilt het honingdrank zeggen.

Slaat nu Dr. Verdam's middelnederlandsch Woordenboek open bij 't woord blanden en leest: ‘komt slechts in den inf. voor en is in 't Middelnederlandsch reeds aan 't uitsterven. Beteekent: Mengen. In 't Middelnederlansch slechts nog in de uitdrukking mede blanden, honingwijn mengen, in gereedheid brengen’.

Dat men blanden enkel in de onbepaalde wijze tegenkomt is valsch.

Men leest immers in de Audenaerdsche Mengelingen, uitgegeven ten jare 1845, bij Gommar De Vos, pp. bl. 333: ‘keuren van den blanders. Men verbiet op de mesdaet van C. Schel. dat niemen blande no doe blanden mede van hoeden...’

Dr. Verdam en gewaagt ook van de blanders niet, maar verzendt ons naar de medeblanders.

Dr. Verdam en is nog aan 't woord medeblander niet gekomen: hoe zal hij, indien hij zijnen arbeid mag voortzetten, de beteekenis van dat woord opgeven?

_**_*

[p. 314]

Vooraleer wij de vrage beantwoorden, zullen wij eerst eenige plaatsen aanwijzen waar er 't een en 't ander over de medeblanders te lezen staat: Loquela, 2de jaargang n^o 8 en n^o 11. - Glossaire Flamand de l'Inventaire des Archives de Bruges, par Edw. Gailliard, 1882, medeblander in 't bijvoegsel. - Annales de la Société d'Émulation, 3e série, Tome 8, Bruges. 1873. Napoléon de Pauw: Conspiration d'Audenarde sous Jacques van Artevelde (1342). Critique historique avec les pièces inédites du procès. - J.F. Willems. De Brabantscke Yeesten (Collection de chroniques Belges inédites publiée par ordre du gouvernement.) Tome I, Codex Diplomaticus, (stuk 92 en 93).

_**_*

Napoleon De Pauw en Loquela houden staan dat een medeblander een meedebrander is, 't is te zeggen een reeder, een drooger van de meede, waaruit die rijke middeleeuwsche nijveraars, daar ons Zegher Van Maele af gewaagt, hunne tonnekens roode verwstoffe trokken.

Klaarder bewijs en kan men niet vinden:

De Audenaardsche keure van de blanders zegt: dat niemen blande no doe blanden mede van hoeden.

Dat wilt zeggen in andere woorden: dat niemand hoedemeede en blande, dat niemand de woude en brande die eene gele verwstoffe geeft in stede van de goede, van de ware meede, die eene roode verwstoffe moet geven.

Dat het nu ware, dat men van alles stookt en brouwt, volgens den eisch van 't einde dezer eeuwe, wij en zouden niet kunnen weten of wij met verwstoffen of drank te doen hebben; in de middeleeuwen toch en placht men geen verwstoffe als drank te branden en wij mogen ongestoord de Audenaardsche medeblanders als meedebranders aanzien.

Nog verder bescheed treft men aan in den Codex diplom. van J. Fr. Willems.

't Zijn geschillen opgerezen tusschen de wethouders en de neringen van Brussel en twee oorkonden handelen over die geschillen.

Nievers en wordt er gewag gemaakt van drank.

[p. 315]

Van niets anders en is er sprake, 't en zij van verwstoffen en arbeiders die ze bewerken.

Daar komen ook de medeblanders tusschen.

Nogmaals staan ze dus in verband met verwstoffen en moeten als meedebranders gerekend worden.

_**_*

Wij zijn dus zeker van de beteekenisse van 't woord medeblander, nu of nooit.

Wij en doen!

J. Fr. Willems, Edward Gailliard en Dr. Verdam beweren dat een medeblander een medebrouwer is, een stoker van honingdrank.

Ze kunnen die bediedenis goed doen.

Leest het volgend uittreksel van Reinaert de Vos.

Dien heren, die nu waren so fier
dat sie Reinaerde waenden bier
te sinen lachter hebben ghebrouwen,
ic wane wel in rechter trouwen,
dat hi sal weder mede blanden,
dien si drinken sullen met scanden.

Wie kan er hier twijfelen dat er sprake is niet van 't maken eener verwstoffe maar van brouwen van honingdrank?

In de geschiedenisse van Leuven komt men ook de nijverheid van 't blanden tegen, en ze staat ook in verband met het stoken van dranken.

‘Anno 1394... Dat niemant aldaer brouwen noch blanden en mach voer sijns selffs drincken noch om te vercoopen...’ (Gailliard).

_**_*

Wat staat er nu Dr. Verdam te doen?

Daar is twist nopens de beteekenis van 't woord.

Wij hebben daarover nog in woordwisseling geweest. Geen van ons beiden en wilde zijn gedacht afstaan.

't Gebeurt nog somwijlen: men heeft van weêrskanten gelijk en Dr. Verdam zal moeten aanteekenen als volgt: medeblander 1^o mêdeblander, meedeblander, meede-

[p. 316]

brander, garanceur. 2^o Medeblander, medebrander, brasseur d'hydromel.

_**_*

Wat is mede brouwen?

Mede brouwen is honingdrank brouwen.

Als men van brouwen spreekt, wie zal er van zijn leven op iets anders als drank gaan peizen?

't Is dus algemeen aanveerd en 't en vraagt geen bewijs.

En nochtans wij gissen, ja meer nog, wij meenen dat het met de medebrouwers lijk met de medeblanders gelegen is, en dat men er ook van twee slag in de middeleeuwen tegen kwam.

Een uittreksel van Gailliard laat het ons lijk halvelinge vermoeden.

‘Meedereeders, brauwers, waghenaers...’

Mogen wij niet veronderstellen dat er nijveraars waren die de meede droogden, andere die de gedroogde meede kookten, stookten, brouwden om er de roode verwstof uit te halen, anderen die de roode meedeverw in witte tonnekens vervoerden?

Laat ons ook terugkeeren tot het geschil wegens de verwstoffen, dat te Brussel ten jare 1306 ontstaan was.

Onder de neringen die met verwstoffen in betrekkinge komen, en 't en worden er maar zulke genoemd, vindt men ook de briederen, 't is te zeggen de brouwers, die nevens den meester van de verwen en nevens de medeblanders te voorschijn komen.

Wij mogen besluiten dat er brouwers waren om de dranken te koken: brouwen is immers koken van oorsprongswegen, en ook brouwers om de gedroogde meede te koken en er de verw uit te trekken.

't Bestaat dus verschil tusschen de meedebrouwers en de meedeblanders.

De blanders zijn branders en branden is droogen bij 't volk.

Nu nog immers staan de chicoreidroogers als chicoreibranders bij 't volk bekend.

J. Claerhout