Biekorf. Jaargang 2

Coyghem

IN de pastorije van Coyghem, boven den liefelijken vlaamschen heerd der zaal of beste kamer, staan er twee porceleinen koeien. Ze gaan meê met de pastorije en ze staan daar tot gedenkenisse en uitleg van den prochiename, Coeighem!

Dat niemand in onzen tijd dien stedenaam van de koeien en zal afleiden, en behoeft geen bewijs.

In dezelfde zaal speuren wij nog gerief en schilderijen naar den ouden, vlaamschen trant, mitsgaders een werk van de herboren vlaamsche kunste, komende uit de Sint-

[p. 326]

Lucasschole, te weten de wapens der aloude heerlijkheid van Coyghem: zilveren grond met vier roode kepers, en den wapenkreet: Courtray, Courtray! De overleveringe meldt dat de heeren van Coyghem, die met de kruisvaarders naar 't Heilig Land getogen zijn, afstammen van de heeren van Kortrijk.

't Gene onze aandacht treft op het prachtig stuk dat voortaan ook met de pastorije van Coyghem zal medegaan, 't is de dorpsname die hier onder de volgende oude gedaante te voorschijn komt: Cuenghien.

_**_*

Wat is Cuenghien?

Cuenghien is eene verwalschte gedaante van eenen oudgermaanschen name, dien wij op zijn geheel en op zijn frankisch behooren te spellen en te stellen als volgt: Cuinghem.

Daar worden nu nog menschen gevonden die aan den uitleg der namen geen geloove en hechten, bewerende dat men alleenlijk op bloote, willekeurige gissingen gesteund gaat.

Waar heeft de schilder den name Cuenghien gehaald?

Uit de oorkonden.

Waarom vertalen wij Cuenghien door Cuinghem?

Wij bewaren Cu (uitsprekens Koa-), en niemand en kan daar tegen iets opwerpen. Dat het walsche -hien hem, heem, heim vertoont, maken wij hieruit goed dat hem heden nog in den dorpsname is overgebleven. Dat -eng den germaanschen uitgang -ing verbeeldt, die afstamming te kennen geeft, is zichtbaar: die uitgang is hier trouwens bijkans geheel en gehaaf blijven bestaan: voor vele namen kunnen wij ing in g alleen vinden, omdat wij nevens den hedendaagsche name met g alleen, den ouden name uit de oorkonden met ing kunnen zetten.

Die eenige diplomata van de middeleeuwen gelezen heeft en zal daar geenen stond aan twijfelen.

_**_*

Hoe moeten wij nu Cuinghem ontstukken?

Hem is woonplaats: 't is al en te wel bekend.

[p. 327]

Cuing is de meervoudige genitivus of bezitsvorm van eenen eigennaam, uitgaande op -ing.

En 't bewijs? 't Is moeilijk om speuren: de uitgangen der naamvallen zijn in de oudnederfrankische eigennamen van dit slach afgesleten; maar die eigenste name, stonde hij in eene friesche oorkonde, zou anders luiden en geschreven staan: Cuingahem. Dat zou volgens de friesche verbuiging der namen op -ing een meervoudige genitivus zijn, bijgevolge zoo is de oudnederfrankische weersplete Cuinghem ook een meervoudige genitivus.

Ing wilt zeggen: zoon van: 't heeft die bediedenis in al de oudgermaansche talen. De Carolingen beteekenen de afstammelingen van Karel.

Cuinghem beteekent dus: de woonplaats der afstammelingen van Cu.

_**_*

Wat Cu eigentlijk is, kunnen wij gissen, maar en zal misschien nooit iemand met zekerheid achterhalen.

Dat en wilt niet zeggen dat wij er niets van en weten.

Wij kunnen met zekerheid bevestigen dat Cu een man van frankischen bloede was. Zijne afstammelingen, de bewoners van Coyghem zijn Franken. Heeft men daar misschien Frankische oudheden gevonden? De Walen immers en de verfranschte Vlamingen steunen enkel op wat scherven van oude potten, dakpannen, beroste schermsaksen, hoofd- en armbanden, om de frankische afkomst te bepalen. Wij en hebben dat altemaal niet noodig: in onze dietsche gouwen zijn tien woorden van een mensch genoeg om eruit te vernemen of hij de tale spreekt der oudfrankische psalmen, de klanken gebruikt van den oudsaksenschen Heliand of van de oudfriesche landrechten. Dat is doodeenvoudig en zonneklaar, en de groote mannen der oudheidkundige landdagen en gilden en schijnen daar niets af te weten.

Wij zeggen nog dat Cu de stamvader moet geweest zijn van een geslacht dat op dezelfde zate heeft blijven wonen.

In dezen uitleg volgen wij de leering en de inlichtingen

[p. 328]

van Johan Winkler. De vermaarde Leplay en de standfries Johan Winkler zijn voorzeker mannen die nooit met malkanders schriften bezig en waren. Welnu het schrijven van Johan Winkler over de oude Germanen, die in onze streken van over den Rhijn zijn getogen, een erfgoed kozen en daar die schoone stamgezinnen stichtten die op de vaderlijke zate gehuisvest bleven; dat schrijven, waartoe hij alleenlijk door den uitleg van de plaatsnamen genoopt is, komt wonderwel overeen met de geestdriftige bladzijden die de geleerde Leplay, in zijn breed maatschappelijk onderzoek aan het bloeiend stamgezin van eertijds gewijd heeft.

Indien Johan Winkler door zijne taalkundige ontledingen op de waarheid uitkomt, is 't een klaar bewijs van de gegrondheid zijner beweringen.

De frankische stamvader, bij zijnen verbasterden troetelname Cu geheeten, zal hoogst waarschijnlijk bij zijnen rechten name Cuno geweest hebben. Cuno is een gekende voornaam, die op zijn eigen bestond en die ook in vele samengestelde namen verscholen zit.

_**_*

Hoe staat Coyghem, uitgesproken Coeighem nevens Cuinghem?

Heel eenvoudig lijk wij Coenraad nevens Cuno, Loenje nevens Luigne, u bijna overal met zijnen eigenen oe-klank bezitten.

Coyghem is dus tot nader bescheed de woonplaatse der afstammelingen van eenen Frank, van eenen ouden Cuno, van eenen koenen en knappen Germaan.

J. Seghers