Biekorf. Jaargang 2

Kwaadkeuren

TEN jare 1886 hadde D^r Eug. Van Steenkiste, gemeenteraadslid te Brugge, de Wetten van het Brugsche Slaghuis in het dietsch vertaald, en in die vertalinge het woord kwaadkeuren gebezigd met den zin van afkeuren.

Seffens ging Heer Odilon Perier, advocaat ofte taalman te Brussel, aan het zoeken in Kramers en Vandale om te weten of kwaadkeuren in die woordenboeken te vinden was. Niet te doene. Bijgevolge, meende Heer Perier, dat woord en is geen gangbaar dietsch. En hij zette, onder D^r Van Steenkiste'ns vertalinge: ‘kwaadgekeurd moet stellig afgekeurd worden.

[p. 310]

Dat is, ten leegsten genomen, een vermetel oordeel. Neemt nu nog dat Taalman Perier niet en wiste dat kwaadkeuren van dagelijksch gebruik is bij het vlaamsche volk, 't is in allen gevalle een woord dat teenemaal gebouwd is naar den aard en den eisch onzer tale en dat iedereen van den eersten keer verstaat, al en hadde hij 't nooit van zijn leven noch gehoord noch gezien.

Een voorbeeld:

In allerhande boeken en nieuwsbladen kunt ge zinsneden tegenkomen als volgt: De geneesheer heeft de dood bestatigd’. Ja maar, die weten dat bestatigen eigentlijk een duitsch, geen dietsch woord en is, dat het derhalve door de taalkundigen verwezen wordt, die zetten liever: ‘De geneesheer heeft de dood vastgesteld’. 't Klinkt nochtans vreemde: ‘de dood vaste stellen’; 't is trouwens alsof men de dood wilde beletten van weg te loopen! Kwame er nu iemand te zeggen: ‘De geneesheer heeft de dood waargekeurd’: zou er één dietscher zijn, hij weze Vlaming, Brabander, Hollander, Limburger of 't zij wat, die zulke tale niet gemakkelijk en verstaat? En zou er één taalkender het recht hebben van dat taal- en redematig gemaakte woord als ondeugend te schelden omdat hij het in zijne woordenboeken niet en vindt? 'k Heb 's wonder!

Ook moeste D^r Van Steenkiste bij alle oneenzijdige lezers gelijk halen, als hij aan den Heer Perier antwoordde: ‘kwaadkeuren, dat door heel Vlaanderen mondsgemeen is, en mag men niet schrijven; 't en is immers geen nederlandsch!! maar goedkeuren, dat is nederlandsch.’ Z. Antwoord op den ‘open brief’ van M^r Odilon Perier, advocaat, door D^r Eug. Van Steenkiste, gedrukt te Brugge bij Verbeke-Loys, in 't jaar 1886, bldzz. 19 en 25.

Dat vonnis des Heeren Perier was zooveel te wonderlijker, dat hij niet en koste goed doen alsdat kwaadkeuren een onlangs gemaakt westvlaamsch woord was. 't Is waar, D^r Van Steenkiste en heeft het ook uit oude boeken niet kunnen veroorkonden. Maar is het daarmede bewezen dat het van over eeuwen, zelfs in andere streken, niet gebruikt en wierd? Bij lange niet.

[p. 311]

Daarom is het hier wel het aanteekenen weerd dat Samuel Pitiscus van Utrecht in zijnen woordenboek die te Rotterdam, ten jare 1771, voor de vierde maal verscheen, het zoo gezeide westvlaamsch woord kwaadkeuren bezigt om improbare te vertalen. H. Verheyck heeft ook dat woord aangeteekend in zijn Nederduitsch en Latijnsch woordenboek uitgegeven tot Amsterdam en tot Leyden, in 1771. Zoo doet insgelijks Franciscus Pomey, in zijnen woordenboek die tot Antwerpen gedrukt wierd in 't jaar 1725. In eene vertalinge van Quintus Curtius, uitgegeven bij Hieronymus Verdussen tot Antwerpen in 1699, staat de latijnsche zinsnede: Quod Callisthenes gravi oratione improbat, op bldz. 337, volgender wijze verdietscht: ‘'t welck Callisthenes door eene bondige redening quaet keurt’.

't Is dus al ten minsten twee honderd jaar dat kwaadkeuren gangbaar dietsch is. En 't en zou het hedendaags niet meer zijn? Daar moeten de Vlamingen hertelijk meê lachen, en zullen dat woord, te monde en ook te boeke, blijven bezigen, ondanks alle taaldwingers.

Jan Craeynest