Biekorf. Jaargang 2

[p. 161]

[Nummer 11]

Over Mikroben of Levelingen

MEN zal mij misschien zeggen: Hoe kan een mensch ook maar eenen oogenblik gezond blijven, die alle stappen honderden en duizenden levelingen inasemt, opeet en anderszins in zijn lijf laat dringen?

't Ware ook onverstaanbaar hadden wij van God geene even krachtige weren gekregen om die gevaarlijke vijanden van ons weg te houden of hun geweld onschadelijk te maken.

Alzoo wordt een groot deel der levelingen die wij inasemen opgevangen in de verschillige konkels en krinkelingen van de neuze; wat verder op, tot in de longen geraakt, worden zij met het slijm uitgehoest of stillekes aan door de vlimmerzellen (cellules à cils vibratiles) opperwaarts gedreven en uit het lichaam verwijderd.

Wat door mond en slokdarm inkomt wordt in de mage door eenen gevaarlijken vijand te keere gegaan, namelijk door het zoutzuur (acidum murioticum - Hll) van het maagzap. Het is bewezen dat om zeggens het grootste deel der levelingen, al de korrellingen, een groot deel der

[p. 162]

stokkelingen door het zoutzuur, dat tot zekere strafte (concentration) gekomen is, gedood worden; de speierlingen alleene weêrstaan vaste en blijven in veiligheid.

Nu, 't en gebeurt niet altijd dat het maagzap de noodige kracht of strafte heeft om die plantjes te vernietigen. Alzoo in ijdele magen en vindt men door den band geen zoutzuur in de teerstoffen; veel maagziekten hebben dat in dat zij het zoutzuur in het maagzap doen krenken, en doen minderen of geheel te niete gaan.

En alzoo en is het niet geheel en gansch onwaar 't gene de menschen zeggen, en hunne reden is de aandacht weerdig als zij houden staan, dat men nooit nuchtersmonds bij besmettelijke zieken 'n moet gaan.

Van 't gene de wonden betreft waardoor de levelingen hunne intreê nemen, moeten wij hier zeggen, hetgene overal elders voor het lichaam geldt, dat de zellen eene eigene levenskracht ofte levensuitinge bezitten, dat de levelingen te vechten hebben tegen die kracht en dat zij maar binnen geraken is 't dat zij meester blijven van het slagveld.

En alzoo zijn wij geheel natuurlijk gebracht tot het bespreken van de nadere wisselwerkingen tusschen den leveling en de levende dierlijke zelle.

Wat gebeurt er als er levelingen, 't zij door de asem- of zwelggewanden, 't zij door eene toevallige wonde in het menschelijk lichaam geraken?

De leveling is de vijand, 't is hij die aanvalt; menschen en dieren staan op hunne hoede en verdedigen hen zelven.

De mensch, in gewone omstandigheden en volgens de laatste vondsten der geleerden, heeft tweederlei verweer tegen den indringenden vijand: de etende en doodende werkinge zijner leefzellen en de verzwakkende of vernietigende macht van het bloedwei.

Het is mogelijk - en ik geloove dat het geheel dikwijls alzoo gaat - dat de levelingen die binnenindringen seffens door de zellen verslonden worden of door het bloedwei onschadelijk gemaakt, en dat er geene de minste teekens

[p. 163]

zichtbaar en zijn van worstelinge, of 't is gelijk van welke buitengewone stoornisse.

Maar de zaken kunnen ook geheel anders komen.

Alzoo kan het gebeuren dat de zellen hunne gewone macht en levenskracht niet en bezitten, 't zij dat het lichaam door voorafgaande ziekten, honger, vermoeidheid zwakker geworden is; 't zij dat de zenuwen, door vreeze, angst of iets dergelijks, hunne gewone verwekbaarheid (excitation) aan de zellekes niet en verleenen; 't zij dat de zellen zelve dood, of min of meer tam geworden zijn door vergiftiging met de eene of de andere stoffe; 't zij dat ze verbrand, gekneusd of vermorzeld zijn door uitwendig geweld.

De algemeene lichaamsverzwakking heeft waarschijnlijk het zelfste uitwerksel - ontkrachting - op het bloedwei; misschien helpt ook het gemis van zuurstof, enz.

Van eenen anderen kant kunnen de levelingen sterker zijn 't zij door hun groot getal, 't zij door hunne bezondere ergheid of kwaadaardigheid.

Dat is, onder andere, het geval in de besmettelijke ziekten.

't En moet zeker niet breedvoerig uiteengedaan worden hoe het komt dat de levelingen daar in grooter getal zijn, waar er eene besmettende ziekte heerscht; iedereen begrijpt zulks door den aard der zaken zelve.

Het zou mij ook veel te verre leeden moeste ik nader en grondiger verslag geven over de wijze waarop de levelingen hunne bezondere kwaadaardigheid aanwerven of wederom kwijt geraken; 't zij genoeg te weten dat zulks bestaat; en alzoo komt men eenigszins te verstaan waarom de leveling in gegevene omstandigheden ziek maakt en in andere niet.

Men heeft langen tijd in de meeninge verkeerd dat de levelingen schadelijk waren als levelingen, 't is te zeggen door hunné bezondere gedaante, hunne opeenstapelinge, of op andere ongekende en onbevroede wijzen.

Nu weet men met zekerheid dat om zeggens al het kwaad dat de levelingen veroorzaken moet geweten worden aan een voortbrengsel of uitworp van de levelingen (produit de sécrétion) dat reeuwsel of ptomaïne heet.

[p. 164]

Dat reeuwsel is eene wezentlijkheid die verschilt van leveling tot leveling; of, kan een en het zelfste reeuwsel ook door verschillige levelingen voortgebracht worden, nochtans ieder slag van levelingen laat nog verderen uitworp, die hem van de andere slachtgenoten onderscheidt.

Het reeuwsel, - dat voor den grootsten hoop der levelingen in den grond nog onbekend is, is - een uitnemend sterk vergif, een van de geweldigste die in de wetenschap bekend staan.

Het en zal zeker niemand die een weinig kennisse van plantenkunde heeft verwonderen dat de levelingen vergif doen ontstaan, want even gelijk b.v. de slaapbotten heulgift of morphine, het vingerhoedkruid vingerhoedgift of digitaline, de tabak tabakgift of nicotine voortbrengen, zoo kunnen de levelingen, alhoewel bij der ooge onzichtbare plantgewassen, doch even het zelfste uitwerken als de hoogere en veelwendig gebouwde plantgewassen.

('t Slot volgt)

D^r Alfons Depla