Biekorf. Jaargang 1

Hoe onze Ouders spraken

IN de Brugsche boekenzale ligt er een handschrift, dat, met gemeene zwarte en roode hoofdboekstaven, waarschijnlijk door eenen meunik van de abdye van Oudenburg,

[p. 215]

in 1487 geschreven wierd, of liever geschilderd, zoo prachtig is het. In dat handschrift lezen wij een alderliefst vertelderke, dat wij, tot eene gedenkenisse van dat oud vlaamsch klooster, en van dien ouden benedictijn die 't vertelselke schreef, aan onze lezers mededeelen.

Het luidt, min de spellinge, als volgt.

‘Van eenen devoten vrouwkin.

Men leest dat het was een heilig vrouwkin, die haar zelven gaf tot eenigheden, nochtans woonde zij onder dat volk. Ende die priester van der kerken ward dit merkende, dat deze vrouwe niet uit en kwam dan omme haar sacramenten te nemen van d'heileger kerken. Ende hij peinsde in hem zelven waar deze vrouwe wonen mochte. Want hij merkte van jare te jare dat hij're niet of en hoorde noch en zag, dan als zij ter kerken kwam. Up eenen tijd dede deze priester, met zijnen knechte, wachten waar dat deze vrouwe wonen mochte. Ende die knecht vernaam't, ende zei't zijnen heere. Ende als die priester wiste waar dat vrouwkin woonde, zoo ging hij tot haren huize. Ende als die vrouwe zag haren priester, zij verwonderde haar zeere, want zij en was niet gewone dat er iemend tot haar kwam. Ende die priester begeerde met haar te sprekene. Ende hij zeide: Vrouwe, ik hebbe gemerkt uw leven, ende het genoegt mij zeere wel, maar ik zoude geerne weten wat gij dagelijks doet, dat gij binnen al den jare maar eens ter kerken en komt, als gij dat heilege sacrament ontvangt; ende dan komt gij met zoo groote rusten, dat mij dinket als ik u zie.

Doe zeide die vrouwe: Lieve heere, ik hebbe zoo vele te doene dat mij die tijd vele te kort es.

Doe zeide die priester: Lieve vrouwe, wat heb-dij te doene? Ende hij bad haar dat zij 't hem zeggen wilde.

Noode kwam deze vrouwe daaraan dat zij 't hem zeggen wilde, maar doch, zoo zeide zij 't hem: Heere alle dage van der weken doe ik een zonderlinge werk.

Des maandaags zoo beginne ik 't werk, ende zoo make mijne rekeninge van allen mijnen goede. Ende daar zoo hebbe ik zoo vele mede te doene, dat mij die dag vele te kort es.

[p. 216]

Ende die priester zag alomme, ende peinsde in hem zelven: Ik en zie hier niet vele goeds. Doe zeide zij voort:

Des dingsendaags zoo hebbe ik zoo vele te doene met mijnen vogelen, dat mij ook de dag te kort es.

Des woendaags zoo doe ik mijne koopmanschepe, ende daar heb ik zoo vele mede te doene, dat mij ook die dag vele te kort es.

Des donderdaags zoo bem ik al den dag blijde, zoo dat mij die dag ook vele te kort es.

Des vrijdaags zoo wasch ik al den dag ende nacht, ende die dag ende nacht zijn mij vele te kort.

Des zaterdaags ende ook des zondaags zoo drooge ik mijne kleederen, ende daartoe es mij die tijd kort genoeg.

Doen peinsde deze priester: Dit wijf es zot! Wat meent zû hiermede? Ende hij vragede wat zij hiermede meende.

Ende zû zeide tot den priester: Heere, des maandaags, als ik mijne rekeninge make, zoo legge ik aan d'een zijde die minne die mij God onze Heere bewijsd heeft, ende aan d'ander zijde die minne die ik hem bewijsd hebbe. Ende dan merke ik hoe ongelijk dat d'een tegen d'ander es. Ik legge ook d'een tegen d'andere, aan d'een zijde, al mijn gebreken ende al mijn zonden, daar ik mijnen Heere mijnen God mede verbolgen hebbe, ende die helle mede verdiend hebbe. Ende aan die ander zijde legge ik al dat goed dat ik verzuimed hebbe, daar ik zoo grooten loon mede verdiend mochte hebben. Ende als ik peinze dat ik hierof Gode immer rekeninge doen moete, zoo es mij deze rekeninge zwaar te doene. Voort legge ik aan d'een zijde die beneficien die God mij ende menigen mensche gedaan heeft. Ende aan die ander zijde zoo legge ik weder dat ik mijne zinnen daartoe niet gekeerd en hebbe, om dat uite te werkene ende Gode daarof te lovene ende te dankene, als ik schuldig was te doene. Ende, als ik overpeinze deze rekeninge, zoo es mij leed dat mij die dag niet lang genoeg geweest en heeft.

Des dingsendaags, als ik mijne vogelen hantiere, dat zijn mijne vijf zinnen, zoo peinze ik waartoe ik die gekeerd hebbe. Dat ik ze meer ter wereld gekeerd hebbe dan tot Gode. Ende dat ik mijne oogen zoo kwalijk bewaard hebbe.

[p. 217]

Ende mijne vijf vogelkins, dat zijn mijne vijf zinnen, die ik zoo zeere uite hebbe laten vliegen, tot wereldlijken lieden. Ende eer ik mijne vijf vogelkins wel getemmed hebbe ende mijn herte tot Gode gekeerd hebbe, zoo heeft mij die dag te kort geweest genoeg.

Des woendaags, als ik mijne koopmanschap doe, zoo peinze ik hoe mijn Heere mijn God, om mijnen wille, verkocht was, zoo groot een Heere om zoo lettel goeds, ende van zijnen discipel verraden was; ende als ik dit overpeinze, zoo hebbe ik met deze koopmanschap zoo vele te doene, dat mij die dag kort genoeg es.

Des donderdaags, zoo bem ik al den dag blijde, ende ik peinze wat mijn Heere mijn God up dien dag dede: dat hij mij hem zelven gaf, tot eender spijzen. Somwijlen zoo eet ik vleesch, om met hem te zijne, in zijn avondmaal; ende somwijlen zoo wasch ik zijne discipelen voeten, met hem. Somwijlen zoo hoor ik zijne zoete woorden, somwijlen zoo ga ik tot zijnen heilegen sacramente. Ende met dezer blijscap hebbe ik zoo vele te doene, dat ik nauwe tijd hebbe om t'etene.

Des vrijdaags zoo wasch ik al den dag, ende peinze om die passie mijns liefs Heeren Jesu-Christi, wat hij up dien dag om mijnen wille leed; hoe hij om mijnen wille bespuwed ende bespot was, hoe hij gegeeseld ende met der doornen kroonen gekroond was, hoe hij aan den cruce genageld was. Ende dit es dat ik al den dag met mijnen tranen wassche. Ende hiermede heb ik zoo vele te doene, dat mij die dag en die nacht vele te kort es.

Des zaterdaags, ende ook mede des zondaags, zoo drooge ik mijne kleederen, dat es dat ik overpeinze dat mijn Heere mijn God dit om onzen wille, om onze zaligheid, geleden heeft, ende dat ons zoo groote profijt daarof kommen es. Ende dat ik hope dat mijne ziele, overmits die verdiente van zijndere bitter passie, behouden zal zijn ende tot den eeuwigen levene kommen.

Doe zeide die priester: Vrouwe, dit's een goed werk: waren alle mijne onderzaten met dezen werken bezig, ik zoude meer goeder onderzaten hebben dan ik nu doe.

Aug. Van Speybrouck