Biekorf. Jaargang 1

[p. 122]

Rood geluw en blauw

DAAR zijn machtig vele verwverscheidenheden; daar zijn er honderd en duizend, en 't is inderdaad moeielijk om tweemaal geheel en gansch de zelfste verwverscheidenheid voort te brengen. Nochtans spelen al die allerlei verwigheden in de striepen van den regenboge; de kinders scheppen ze in die lichte zeepblaaskens die zij uit hun eeren pijpken blazen, na het in de looge gedoopt te hebben; en de geleerden bekomen ze met eenen zonnestraal door eene driehoekige kantstave te doen sprietelen.

't Is Newton die eerst, op die laatste wijze, het zonnelicht verdeelde en alle de verwen tot zevene bracht, die hij grondverwen noemde, te weten: rood, oranje, geluw, groen, blauw, indigo en purper of peersch.

Maar waarom daaronder dit ‘indigo’ purper of peersch blauw? Gelijk de name het te kennen geeft, zoo en is 't toch maar een slach van blauw, dat wat donkerder is, 't is waar, dan het gemeene, maar in 't geheele niet verschillig genoeg om eene verwe gansch op haar eigen te maken. Het en heeft daartoe niet meer recht als het sulfergroen, noch als 't is gelijk welke overgangverwe die tusschen twee der overige gelegen is.

Wat meer is, onder de zes andere, die ten minste verschillend zijn, hebben wij daar het warme oranje, het liefelijke groen en het koude purper, die zelve niets anders en zijn dan eene mengelinge van twee der drie overblijvende. Zulke verwen en noemt men ook geen grondverwen. Zoo dat 't eigentlijk maar het rood, het geluw en het blauw meer en is die, met recht en reden, den name mogen dragen van grondverwen, aangezien zij ten minste verschillig en enkel zijn, en ter zelver tijde, allerbest dienen om al andere kleuren voort te brengen.

Gij ziet verder die zeshoekige sterre, niet waar? Den bovensten driehoek heeten wij rood; den ondersten slinks geluw; en den ondersten rechts blauw. Dat zijn onze drie grondverwen. In de drie hoeken er tusschen zetten wij de

[p. 123]

drie andere als volgt; oranje tusschen rood en geluw omdat het van die twee gemaakt is; groen tusschen geluw en blauw, en purper of peersch tusschen blauw en rood, om de zelfste reden. Wilt gij ze dan nog mengelen twee en twee, b.v. rood met oranje of met purper; geluw met oranje of met groen enz., zoo krijgt gij er nog zesse bij, dan twaalve en alzoo altijd voort, zoodanig dat zoo gij, benevens wit en zwart, alleenlijk rood, geluw en blauw in uw bezit haddet, gij algelijk de verwe van 't is gelijk welk dingen zoudet kunnen weêrgeven, al ware het ook ‘appelblauwzeegroen,’

En als wij nu onze drie grondverwen, bij uitsluitinge van alle andere, vergaderen, zullen wij, zoowel als met de zevene van Newton, een witten lichtstraal bekomen? Ja wij, ongetwijfeld! En dat kunt gij onder andere op twee wijzen waarnemen.

Verdeelt, bij voorbeeld, het platte van eenen ijstop in drie vakken, mits drie rechte reken die van 't middenstipken naar den band loopen; verwt dan de drie vakken, elk afzonderlijk rood, geluw en blauw, eer wat bleeker dan te donker: zoohaast uw topke schoone aan 't rondschijveren zal geraken, zult gij het eenvoudiglijk met grijsachtig wit bedekt zien.

Beter nog. Neemt drie witglazen flasschelkes; vult ze, het eene met rood, het andere met blauw en het derde met geluw doorschijnend nat; stelt ze dan op zulk eene wijze dat een lichtstraalke rechte door alle drie moet

[p. 124]

gaan, om op een wit papier te stralen, en daar zult gij ook een helder en een verwloos straalken zien blinken.

Eindelijk bemerkt nog dat men den zelfsten uitslag bekomt, is 't dat men met rood en groen alleene, ofwel met blauw en oranje, of ook met geluw en purper te werke gaat. En de reden daarvan is dat men in die twee verwen reeds de drie noodige heeft, aangezien het eene de ineensmeltinge is van twee der vereischte.

En dit zij genoeg voor vandage over rood, geluw en blauw.

J.V.D.