De Beweging. Jaargang 12

[p. 67]

Boeken, menschen en stroomingen

Marie Cremers: Verzen

Ik heb de titel van dit boekje met bizondere genegenheid neergeschreven. Voor vreemden zegt hij niets en er verschijnen veel zulke dunne bundeltjes. Waarom zal juist dit eene lang en vaak worden opgenomen en voor menigeen een troost en een verlossing zijn?

Kunst is er aan deze verzen toch maar heel weinig. Zelfs bieden zij hen, die van ‘natuurlijke’ poëzie zeggen te houden, een zeldzame gelegenheid hun genot en bewondering nu eens uittespreken. Of zij het doen zullen?

Er is namelijk in deze gedichtjes geen streven naar prachtige of boeiende vormen, geen verhevenheid of beeldenrijkdom die bewondering opwekken. Maar er is ook niet die natuurlijkheid waarbij de gewone mensch zich zoo wel bevindt en die hij alleen zoo noemt omdat zij hem niet aan zijn overgeërfde of eigen geworden sfeer ontrukt.

Marie Cremers zegt niets dan haar gevoel en zij zegt het met een kinderlijke onmiddelijkheid, maar dat gevoel komt uit dieper bron dan de beekjes die de bloemenranden van onze gezellige samenleving bevochtigen. Zij was in haar jeugd het kind dat wel de appeltjes in haar boezelaar bewaarde en de duizendschoonen kleurig en bont vond als een poppejurk, doch dat tevens het liefst ‘aan de punt van de dorpsche tuin’ naar het windgeluid in de boomen luisterde en daarin het lied van de eeuwigheid vernam.

Sedertdien is het leven over haar heen gegaan en een oogen-

[p. 68]

blik kon het haar voorkomen, als had het haar alles ontnomen wat - zegt men - het leven begeerenswaard maakt. Maar langzamerhand begreep zij het beter. Alles? Neen, want het beste heeft het haar gelaten, heeft het haar gegeven: zichzelf, niet als werkelijkheid, maar als Droom.

In dit besef ontwaakte haar veerkracht en de wilde stormvogel van haar jongemeisjes-hart, die vergeefs beproefd had in de wereld uittevliegen, werd zich bewust dat hij het in de verbeelding en in het lied mocht doen.

Zichzelf te zijn! Maar hoe was dat zelf?

Ik ben vol tegenstrijdigheid, ik weet het,
maar wie is één mensch, één ding. Ieder uur,
neen ieder oogenblik verandert alles.
Bestendigheid bestaat niet en van korten duur
zijn bloemen, wolken, zonneschijn en regen.
Oprechtheid is het eenige echte in al wat leeft,
nu eens tot vloek en dan tot zegen.

Zichzelf te zijn! Maar de heele tragedie van haar vergeefsche pogen wordt beeld voor haar.

Gebonden ben ik Plaats en tijd
zijn als een keten. Overal grenzen!
Gedachtenvluchten zoo fier uitgevlogen
strijken weer neer met vermoeide oogen.
Niet berusten kunnen mijn vurige wenschen.

O gesloten poorten! Alleen in droomen
zijn alle dammen weggenomen
En niets meer dat mij scheidt
van hen die mijn ziel belijdt.

Wanneer mag ik geven mijns harten schat
aan hen die ik altijd heb liefgehad,
maar die de kansen van 't vreemde leven
uit mijn eigen banen hebben gedreven?

...Ik klop, ik klop...‘Is er niemand binnen?
Luister, ik wil mijn verhaal beginnen
van twijfelen, dralen en ijdelheden,
die mijn ziel verduisterden lang geleden...

[p. 69]

 

Nu zijn alle sluiers weggedaan:

 

als een simpel kind kom ik voor je staan,

 

als een zuivere vlam van ondoofbaar vuur,

 

en dit is Eeuwigheids Uur...’

 

 

 

...Maar de lach versterft op mijn gezicht

 

en de hemeldeur blijft dicht.

Maar wat is dan dit Zelf? Is het misschien....afzien van zichzelf, en toebehooren aan een leven, waaraan we deelhebben....zooals de vlam aan het vuur behoort?

Ik heb mijn leven overgegeven:
ik wil niets meer zijn;
ik trek mij terug uit de jagende wereld
in stille woestijn.

Ik heb roem begeerd en niet gevonden.
Wat zocht ik dan eigen eer?
...Ik weet dat mijn handen zijn gebonden,
maar wee! als ik mij verweer.

Ik weet dat mijn handen zijn gebonden,
maar ik weet ook wiè ze houdt.
- Nu bloeit mijn leven uit dieper gronden,
waarin de wereld niet schouwt.

Dat oude en dit nieuwe Zelf, waren ze misschien toch hetzelfde? De bittere aloë, maar die eindelijk zijn ééne bloem ontplooit?

Mijn leven was als van de harde aloë,
vol bitterheid maar ook vol taaie sterkte.
Ik groeide jaar op jaar en teerheid groeide mee,
die niemand merkte.

Toen andren jeugdig bloeiden, stond ik leeg in eenzaam land,
maar in mijn hart lag kiem van een verborgen schoonheid.
O mocht ik bloeien als de vreemde aloëplant,
die, stervend, in één wondre bloem zijn hart ten toon spreidt!

Zoo is het er dan toch, en nu verlost zich uit het hart van deze strijdende het gevoel dat altijd, van kind af, speelsch en

[p. 70]

goelijk de moeilijk bedwongen drift van haar hoogvliegende gedachten begeleidde: de humor, die verzoenende gaaf die de goden zoo graag aan de lijdenden onder de menschen meegeven.

Voorbij zijn de tochten,
voorbij is het wagen,
mijn jeugd is uit
en mijn kracht vergaan!
Maar mijn hart is zoo frisch als in de oude dagen,
slechts het lijf kan den strijd niet meer bestaan.

Er is zooveel ongedaan gebleven:
het is mij of ik nu pas begon,
met zooveel meer inzicht in het leven
en zooveel meer rust die ik langzaam won.
Ik ben een tronk die is afgehouwen;
wel botten loten uit de oude stam,
maar zijn top steekt niet in de hooge blauwe
luchten de kroon, die het lot hem nam.

Ja, nu ben ik als een van die knoestige boomen
die wel in oude dorpen staan,
waarin de vogels slapen komen
en de menschen zien hem van uit hun raam
als een kameraad die heeft geleden,
maar de humor bewaarde, goedig als zij.
Hij heeft zijn bescheiden plekje op aarde.
- Maar de oude droomen blijven hem bij.

Gebondenheid. Zei ze niet zoo? En ze wilde niet gebonden zijn. Maar nu, na de verzoening, schrijft ze in vier eenvoudige regels de gewijde waarheid die ze gevonden heeft.

Er is een ritus achter alle leven.
Geen enkle schoonheid komt onvoorbereid.
In heilge wetten staat de wraak geschreven
van 't lot voor elk die grenzen overschrijdt.

Rondom deze gedichten die ik aanhaalde staat al dat ernstige en krachtige, dat heftige en teedere, waarin de ziel van de nu

[p. 71]

rijpe vrouw juichte en schertste, kreet en mijmerde, en zich ondanks de schijnbare armoede die het lot haar gelaten had tóch een wereld schiep. Desondanks! is het devies van dezulken, wie het leven alles scheen te weigeren, totdat bleek hoe het hun alles al gegeven had.

Albert Verwey.