Beschryvinge van de Noordtsche landen, die gelegen zijn onder den kouden Noordt-Pool, als Denemarcken, Sweeden, Noorweghen, Finlandt, Laplandt, Godtlandt, Poolen, Pruyssen, Ys-Landt, &c.

Waer in verhaelt werdt de verscheydenheyt der coopmanschappen, en kleedinge der inwoonderen. Mitsgaders: eenighe ureemdigheden die men aldaer te lande vindt, soo van beesten, voogelen, vissen, en zee-monsters

[p. 2]

Fredericus de III. Koningh van Deenemarken.

[p. 3]

Beschrijvinge van Denemarcken.

DANIA, dat wy noemen Dennemarck, also Saxo Grammaticus getuyght, heeft sijnen name van eenen sekeren Dan, gegenereert van Huniblo, die niet alleenlijk deses volks Bouwer is geweest, maer oock Vorst en Regeerder, doch daer zijn andere gevoelens, maer sullen ons hier by houden. De Inwoonders deses Landts wierden hier voormaels Cimbri genaemt, haer Lant was Cymbrica Chersonesus. Dania wort nu verciert met eenen Koninghlijcken naem, heeft onder hem veel schoone Eylanden, daer van Zeelandia het meeste is, waer in veel Steden en Kasteelen zijn, oock des Koninghs Hof, Coppenhaven de hooft-plaets van Zeelant en ’t gantsche Deensche Rijck, de stoel der Koningen, achter deselve en ’t Slot is de reede der Konincklijke schepen, oprijsende aen de spiegel tot 5, 6, 7, solderingen en meer, groot boven de duysent lasten, voorsien met seventigh, tachentigh, tnegentigh, hondert en meer stucken geschut. Coppenhaven is een volck-rijcke Stadt, en vol Koopluyden van allerley eetwaren, insonderheyt Boter, Melck, Kaes, en diergelijcke waren, op de Hollantsche manier toegemaeckt, en komen alle dagen binnen Coppenhaven ter marckt. Vorders is dese Koninghlijcke Stadt, omringht met breede en hooge Wallen, en ten noorden tegen ’t zuydt-westen, met moerassen en voorts met de Zee, is te sien de Hooft-kerck Sante Maria en de statelijcke krooninghe der Coningen. De tweede kerck is des H. Geest. De derde ter eere van Sinte Nicolaes. De vierde is Sinte Pieters. Dit Eylandt heeft in de lenghde twee daghen gaens. Denemarck sent in andere Landen Mout, Gerste, Ossen, Smeer, Hasenoten, Huyden, Bocke-vellen, Masten, Brandt-hout, Peck, Teer, Sulpher oft Swavel, en dierghelijcke Waeren.

Het Koninckrijck Denemarcken, bestaet ten deele in vaste Landen, als oock in groote schoone Eylanden als Zeelant, Fijnen en Lalant; Het Land Schoonen langs Sweden, en Jutlant aen Holstein grentsende, doch meest met de Zee omvlooten, is een vruchtbaer Landt, heeft schoone Visscheryen, soo in de soute See, als in de soete Rivieren ende wateren. Dit Koninckrijck wordt door goede politie gheregheert, ende alle misdaden strenghelijck gestraft, heeft geene Hartochdommen ende Graefschappen, veel weyniger Hertogen en Graven, behalven de Konincklicke kinderen. Maer de Edel-luyden achten haeren Adeldom soo groot, als andere haer Graefschappen, waer door sy ten deele wat van sich selfs houden (principael haere Vrouwen) reysen veel in vreemde Landen, oock eenige in den Krijch, studeeren ende leeren alderhande exercitien van rijden, vechten, danssen, ende courtiseren, op dat als sy weder te huys komen, by den Koning, ende het Vrouwen-timmer in groot aensien konnen geraecken; waer door sy daer nae (alsoo een deel harer middelen door het reysen consumeert) een groote vereeringe konnen bekoomen. De andere Inwoonders zijn goede vroome luyden, doch een weynich tot den dronck genegen, en van sich selfs houdende, geneeren haer meest met Coophandel van Coorn ende Vee.

Denemarcken is een Wael-Koninckrijck geweest, ende heeft fraye groote Steden ende Vestingen, waer van Coppenhagen het Hooft ende Konincklijcke

[p. 4]

Residentie is. De Vestingen langhs de Sweedtsche Grentsen zijn Christianopel, Christian-stadt, Helsingborch, Malmoe en Lants-Croon; in Judlandt, Fredricks-odde; ende in Holstein, Rensborch ende Gluckstadt.

De Krijchs-macht te Lande bestaet uyt eenich geworven volck, so in Coppenhagen, Helsingborch, ende op de Sweedtsche grentsen, als oock in Judlant en in Holsteyn continuelijk in Guarnisoen leggen, behalven het Landtvolck, dat een deel uyt de Ridderschaps- ende Priesters-Ruyterye bestaet, ende heeft daer-en-boven yder Provintie een Regiment te voet met haere Officieren, die op het Landt leggen, ende verscheyden mael de Soldaten, (die Boeren Soons ende Knechts zijn) exerceren, ende wanneer het van noode is, worden in de Steeden geleght, om aen de Fortificatien te arbeyden, en genieten dan maandelijck haer proviant ende gelt; maer als sy op het Landt zijn, soo bekoomen sy geen Besoldinge, uytgesondert de Officieren, die haer jaerlijckse Gagie hebben, ende uyt de contributien betaelt worden.

De Deensche macht te water bestaet in een goede Vloot Scheepen, ende worden alle jaren nieuwe Scheepen, soo in Holstein als in Noorwegen, daer goede provisie van hout ende andere materialien is, gemaeckt. Haer Scheepsvloot is beset meest met haer eyghen volck, dat in Noorwegen ende Holstein uytgeschreven wordt, ende beeter Zeevolck als de Sweeden. De Hoofden van de vloot bestaen uyt eenige van haeren Adel, ende een deel vreemde onder- en opper-Officiers, in Hollandt ende Lubeck geworven: Alsoo dat den Koninck van Denemarcken in korten tijdt, in sijn eygen Lant, en van sijn eygen volck, een groote macht te Lande ende te water kan te weege brengen, sonder te reeckenen de geene (wanneer een Oorloch begint) soo wel Officieren als Soldaeten, ja heele Regimenten, soo in Hollandt, Hamborch ende Lubeck geworven wordt.

In Denemarcken wort geen andere Religie toeghelaten als van de Augsborghsche Confessie, ofte de Lutersche Leer, uyt gesondert wat vreemde Ambassadeurs in haer Logimenten doen. Daer is een Eerts-Bisschop, die andere Bisschoppen onder hem heeft, die al te samen, nevens de ghemeene Priesters, niet alleen groote inkomsten hebben, maer oock selfs van goede middelen zijn, daerom het aldaer veel hooveerdighe Geestelijcke heeft, laten daerom oock weynigh luyden haere kinderen anders studeeren als in de Theologie, also weynigh Advocaten aldaer in rechtsaecken werden gebruyckt, ende soecken de Ouders haer Dochters niet liever als aen Priesters, daer sy in een goeden staet koomen, te houwelijcken, waer door oock de Piesters, principael in Coppenhagen, de rijckste en schoonste vrouluyden bekomen, die in haer gangh en kledinge geen andere in hovaerdye en wijken.

Desen tegenwoordighen Koninck, genaemt Freedrick de derde, is van groote stature, ernstachtich, vriendelijck ende gespraecksaem, in verscheyde talen ende konsten ervaren, matigh in eeten ende drincken, sijns ouders in het acht-en-veertichste jaer, ghebooren den 18 Martij 1609. Sijn Heer Vader is gheweest, Christiaen de 4. ende sijn Moeder Anna Cathrina, Keur-Vorst Ioachim Fredericks van Brandenborchs dochter. Zijn Groot-vader is geweest Fredrick de 2. Sijn Over-Grootvader Christiaen de 3. ende sijn over-Grootvaders Vader Fredrick de I. Broeder van Koninck Iohannes, Oom van Koninck Christiaen de 2. (die in Denemarcken, op het Slot Callenborch, als een gevangen gestorven is) en Soon van Koninck Christiaen de I., die ook den eersten van de Oldenborchse Linie tot de Konincklijcke weerdigheyt gekoomen is.